روش تحلیل سیاسی

مقدمه :

درمقاله پیش رو قصد براین است که  به این سئوال اصلی پاسخ داده  شود که سیاست روسیه در سوریه چقدربا سیاست و منافع  ایران دراین کشور منطبق است؟ اما برای پاسخ به این پرسش اساسی لازم است درابتدا سیاست روسیه در قبال تحولات جاری در سوریه را به خوبی تشخص داه و شناسایی کنیم  و درمرحله بعد به پاسخ این سئوال مهم برسیم که نقاط اشتراک وافتراق سیاست و منافع ایران و روسیه در قبال تحولات سوریه کدامند. باید توجه داشته باشیم ایران و روسیه مثل همه کشورهای دیگر اولا به دنبال تامین منافع خودشان هستند . ثانیا سیاست اعلانی انها ضرورتا با سیاست اِعمالی انها منطبق نیست . براین اساس برداشت  نگارنده ازسیاست دو کشوربا تکیه بر مواضع رسمی آنها از یکسو و عملکرد دیپلماسی این دو کشوراز سوی دیگربه تحلیلی رسیده که در پیش روی شما قرار داده شده است. نکته مهم دیگر اینکه منافع ملی کشورها می تواند منطبق با هم باشد بدون انکه الزاما معنای مداخله داشته باشد . یعنی اگر ایران و روسیه در سوریه به ایجاد مصالحه بین اسد و مخالفانش کمک می کنند تا به یک راهکارعملی برای استقرار ثبات و امنیت در این کشور دست یابند به این اقدام نمی توان انگ مداخله جویی و نقض حاکمیت ملی و آزادی های فردی اتباع سوریه را وارد ساخت.

مقدمه :

ولادمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه از امروز دوشنبه  17 اردیبهشت 1391 (ششم می 2012) رسما سومین دور ه ریاست جمهوری خود را آغاز می کند بررسی برنامه های شش سال آینده او در سیاست داخلی و مناسبات خارجی می تواند برای سیاست ورزان ایرانی قابل توجه باشد در این بخش آینده مناسبات ایران و روسیه مورد بررسی قرارمی گیرد اگرتوفیقی باشد دردوتحلیل جداگانه چالشهای سیاست های داخلی و خارجی او در شش سال آتی بررس یخواهد شد .

براساس مواضع اعلانی پوتین و رفتار شناسی او در عمل ،می توان گفت سیاست پوتین در دوره سوم ریاست جمهوری احتمالا با دوره های قبل تفاوت های اساسی خواهد داشت. چراکه روسیه پس ازچهار سال تعامل بی حاصل با اوباما دریافت که نمی تواند به عنوان شریک مطمئن برروی آمریکا حساب کند. این مساله بویژه پس ازآنکه وعده اوباما درباره دادن تضمین امنیتی به روسیه  درباره بکارنگرفتن سامانه موشکی موسوم به سپر دفاع موشکی علیه روسیه عملی نشد؛ بدبینی های بازهم بیشتری را بر جو مناسبات مسکو و واشنگتن تحمیل کرد.  زیرا روسیه می داند طرح سامانه تهاجمی آمریکا عمدتا علیه روسیه طراحی شده و همچنان  برا ی سیاست های نظامی مسکو محدودیت های بیشتری را اعمال  می کند. 

امید به انجام اصلاحات اساسی در ارمنستان 

روز یکشنبه 17 اردیبهشت 1391 (ششم می 2012) مردم ارمنستان این جمهوری قفقازجنوبی برای انتخاب 131 نماینده پنجمین دوره مجلس ملی  به پای صندوق های رای گیری می روند . در این انتخابات هشت حزب سیاسی و یک جبهه متحد احزاب  مخالف که درقالب یک بلوک انتخاباتی با هم متحد شده اند ، رقابت دارند. به موجب قانون جدید انتخابات ارمنستان ، ۴۱ نماینده با کسب اکثریت آرا بصورت مستقیم (انفرادی ) انتخاب می شوند و۹۰ نفر دیگربر اساس فهرست حزبی به پارلمان راه خواهند یافت .  به موجب سیستم نسبت بندی انتخابات، احزابی به پارلمان راه می یابند که حداقل پنج درصد آراء شرکت کنندگان درانتخابات را بدست آورند . احزاب بر اساس قانون جدید مجبور خواهند بود از هر شش نماینده راه یافته به مجلس  حداقل یک نفرانها حتما زن باشد . این سیستم به منظورارتقاء جایگاه زنان درپارلمان جدید ارمنستان در نظر گرفته شده است. کاندیداها طی 25 روز در جوی نسبتا آرام به تبلیغات انتخاباتی خود از روزهشتم ماه آوریل تا چهارم ماه می ادامه دادند.

براساس امار رسمی ازجمعیت سه میلیون نفری ارمنستان،به گفته مسئول  کمیسیون مرکزی انتخابات ارمنستان ، تعداد دومیلیون وپانصد ونود وهفت هزارنفرشرایط شرکت درانتخابات را دارند  که ازاین میان به گزارش منابع رسمی ارمنستان دو میلیون و چهار صد و هشتاد و چهار هزار و سه نفر برای شرکت در انتخابات ثبت نام کرده اند. [1]

مقدمه :

براساس قوانین روسیه ازهجدهم اردیبهشت ماه 1391(هفتم ماه می 2012) انتقال قدرت از دمیتری مدودوف رئیس جمهوری روسیه به ولادمیر پوتین رئیس جمهوری منتخب این کشور انجام می شود .  برگزاری ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری روسیه صبح روزیکشنبه  14 اسفند  1390 در سراسراین کشور و 60 کشور جهان [1] بازتاب نسبتا گسترده ای دررسانه ها ومطبوعات جهان داشت . زیرا با وجود آنکه مشخص بود پوتین برای سومین بار به عنوان رئیس جمهوری روسیه  انتخاب می شود . اما میزان آرایی که کسب می کرد و نیز احتمال به دور دوم کشیده شدن انتخابات ، بر هیجان خبری آن افزوده بود. در مقاله پیش روی ضمن تحلیل نتایج انتخابات روسیه ، موضوع تاثیر انتخاب مجدد پوتین را بر مناسبات ایران و روسیه در شش سال زمام داری پیش رو بررسی شده است.

مذاکرات ایران و گروه 1+5 ساعت 11 به وقت محلی  (30/12 به وقت تهران) در سالن همایش های "لطفی کردار" شهر استانبول برگزار شد  دوراول مذاکرات قبل از صرف ناهار حدود 3 ساعت به طول  انجامید. دور دوم مذاکرات نیزبه گفته خبرنگاران  هشت ساعت مذاکرات فشرده دو و یا چند جانبه را به همراه داشت  . با وجود آنکه به دستاورد مشخصی اشاره نشد اما به دلیل انکه دو طرف در باره چهارچوب گفت گو ها و نیز زمان مذاکرات آینده به توافق رسیدند اکثر صاحب نظران این دور از مذاکرات را پس از گذشت چهارده ماه بلاتکلیفی ، سازنده و امیدوار کننده توصیف کردند.

مهم ترین دلایلی که کمک کرد دو طرف به سمت توافق برسرتعیین چهارچوب معینی برای مذاکرات پیش روند به سه عامل مهم باز می گشت :

نمایندگان ایران و شش کشور، از روز شنبه 26 فروردین 1391 مذاکرات خود را به منظورحل و فصل اختلاف های موجود دراستانبول آغازکردند. همه قرائن و شواهد نشان می دهد دوطرف برای رسیدن به یک راه حل مشترک بطورجدی وارد گفتگو ی سازنده شده اند . اما به سه دلیل عمده  اول بی اعتمادی متقابل، دوم پیچیدگی و تعدد موضوعات مورد اختلاف؛ سوم جوسازی  رسانه های خبری غرب، جوسنگینی را برمذاکرات حاکم کرده است که انتظار نمی رود دردو دورگفت وگوهای  استانبول به نتیجه قابل توجهی برسند. با این وجود نباید این نشست مهم را از پیش شکست خورده  دانست. زیرا مشخص است که این امید وجود دارد که  گفت وگوهای استانبول زمینه مساعدی را برای رسیدن به نقشه راه جدیدی فراهم سازد . دیپلمات های غربی درباره خوشبینی از اینکه ایران احتمالا در نهایت آماده گفتگو برای مهار برنامه انرژی هسته ای خود به منظور کاهش فشارها شده است، هشداردادند.

1- تركيه در حال حاضر قدرت بزرگي در منطقه است و در برخي موضوع‌ها ( سوریه و سامانه موشکی آمریکا )  نقاط برخوردش با ایران جدي است.

2- آمریکا می کوشد از تركيه مدلی برای منطقه و کشورهای اسلامی معرفی کند كه اين را بعضاً در منطقه خيلی صريح و آشكارهم  می‌گويند هم خود تركيه و كساني مانند راشد الغنوشي و ديگران به آن اشاره كرده‌اند.

3- جمهوري اسلامي ايران به عنوان يك قدرت منطقه‌ای  طبيعتاً با تركيه منافع مشترك و نقاطي براي همكاري دارد ازجمله هر دو کشور مخالف جدایی طلبی کردها و تشکیل کشور مستقل کرد هستند در زمینه ارسال گاز به اروپا و همکاری با ترکمنستان در زمینه انتقال انرژی هم با هم همکاری می کنند. در چارچوب کشورهای اسلامی در قالب دی هشت هم همکاری دارند

4- به قدرت رسيدن حزب عدالت و توسعه در ترکيه سال 2002 نقطه عطفي در سياست خارجي اين کشور به حساب مي‌آيد. احمد داود اوغلو تئوريسين سياست خارجي تركيه است، كه تئوري‌هاي خود را به مورد اجرا گذاشته است، لذا سیاست خارجی ترکیه نسبت به گذشته تفاوت‌هاي اساسی كرده است. از زمان روی کارآمدن حزب عدالت و توسعه درآنکارا ضریب تهدید علیه ایران به شدت کاهش یافته است.  

5- دولتمردان ترکیه در دوران حکومت لائیتسیته گذشته ازیکسو به نزدیک تر شدن هرچه بیشتر به اتحادیه اروپا و ازسوی دیگربرقراری روابط گسترده با اسرائیل توجه داشتند که نقطه اوج آن در توافق استراتژيك ـ نظامي با اسرائيل در 1996 بود. البته در اولویت بعدی فعال كردن حوزه نفوذ ترکیه  در آسياي مركزي و قفقار در دستور کار قرار داشت. يعني اين سه جهت در دستور اصلی سیاست خارجی ترکیه قرار داشت. داود اغلو و اردوغان نگاه به شرق را در پیش گرفتند ودر همان حال سعی کردند توازن را در مناسبات با اروپا حفظ کنند .

 مقدمه :

دو روز پس ازبازگشت هیات عالی رتبه آژانس ازدومین  سفرخودبه تهران  ظرف یک ماه گذشته ، آقای آمانو گزارش رسمی یازده صفحه ای خود را منتشر کرد. در این گزارش که برخلاف گزارش های قبلی مختصر تر و کاربردی تر تنظیم شده است. آخرین تحولات مربوط به فعالیت های صلح آمیز ایران درباره تولید انرژی هسته ای بررسی شده است . این گزارش ضمن آنکه برموفقیت های بزرگ ایران در زمینه تولید میله سوخت هسته ای جهت استفاده در راکتورهسته ای دارو سازی تهران ، اذعان دارد مواردی را از جزئیات فعالیت های پانزه مرکز هسته ای ایران به اطلاع سایر کشورها رسانده وبربی نتیجه بودن مذاکرات هیات آژانس به دلیل خود داری ایران از اجازه دادن به بازرسی از مرکز پارچین تاکید شده است . درمطلب پیش رو به بررسی وتحلیل  مهم ترین موارد این گزارش پرداخته شده است.

۱-روزیکشنبه  23 بهمن 1390(12 فوریه 2012) مردم ترکمنستان برای سومین باراززمان استقلال این کشوردرسال 1991 به پای صندوق های رای گیری رفتند.تا ازمیان هشت کاندیدای تائید صلاحیت شده یک نفررا برای پنج سال آینده برگزینند. این انتخابات جزو معدود انتخاباتی است که برای پیش بینی نتایج آن، تحلیل گران نیازی ندارند تا براساس نظرسنجی ها وشناخت خود ازساختار سیاسی موجود به گمانه زنی بپردازند. زیرا به دلایل مختلف مشخص بود آقای" قربان قلی بردی محمد اف" رئیس جمهوری فعلی ترکمنستان برنده انتخابات خواهد بود. 

2- هفت کاندیدای  رقیب اقای محمد اف بدون استثناءازمسئولین فعلی ترکمنستان دررده های مختلف هستند، که درتبلیغات انتخاباتی با تعریف وتمجید ازسیاست های آقای محمد اف نشان دادند که اصولا آنها ازمردم می خواهند که به رئیس جمهوری کنونی رای دهند وصرفا برای گرمی تنورانتخابات ونیزنشان دادن رقابتی بودن انتخابات وارد عرصه رقابت یکطرفه  با  آقای محمد اف شده اند.

 3- کاندیداهای رقیب در سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری ترکمنستان عبارتند از :  

 قربانقلی‌ بردی‌ محمداف، رئیس جمهور فعلی ؛ یارمحمد اورازقلی‌اف، وزیر انرژی و صنعت ؛ آنا گلدی یازمراداف ، وزیر منابع آب ؛ صفرمراد باتیراف ، رئیس مجتمع نساجی گوک تپه ؛       رجب بازاراف ، معاون استاندار داش‌آغوز؛کاکاگلدی عبدالله‌اف، رئیس دفترشرکت ملی گازترکمنستان دراستان ماری؛ قربان‌ محمد ملانیازاف ، از کارکنان شرکت نفت ترکمنستان و حسن‌قلی غایب‌اف، از کارمندان وزارت ساخت و ساز؛ و هستند.

مقاله ای را برای شرکت در کنفرانس همکاری های ایران و روسیه  تهیه کرده بودم که قرار بود در مسکو ارائه کنم بنده از طریق موسسه مطالعات ایران و اور آسیا (ایراس) برای شرکت در این کنفرانسی  دعوت شد ه بودم . اما متاسفانه بدلیل مشکلات خانوادگی نتوانستم در این کنفرانس شرکت کنم . به همین دلیل پس از بازنگی در مطالب ان و تکمیل کردن مباحث اصلی مقاله جهت انتشار به فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز ارائه کردم که در شماره 75 پائیز 1390 منتشر شد . اکنون متن کامل انرا در ادامه مطلب قرار دادم شاید برای کسانی که علاقه مند به مطالعات در باره مناسبات ایران و روسیه هستند مفید باشد . همینجا توضیح دهم که این مقاله بجای تئوری پردازی های مرسوم در مقالات علمی به کاربردی بودن مطالب ارائه شده توجه ویژه ای داشته است. 

مقدمه :

برگزاری انتخابات پارلمانی روزیکشنبه 25 دی ماه 1390 (15 ژانویه 2012) درقزاقستان فرصتی را بوجود آورد تا باردیگر موضوع تقسیم قدرت بین احزاب سیاسی ومناسبات آنها با حاکمیت، در سطح رسانه های گروهی منطقه و جهان مطرح شود. [1]

در انتخابات زودهنگام پنجمین دوره پارلمان قزاقستان هفت حزب نوراوتان، میهن، آک ژال، حزب ملی سوسیال دموکرات، حزب کمونیست، حزب دموکراتیک "آئیل" و حزب دموکراتیک "عدالت"  با یکدیگر به رقابت پرداختند.

صرف نظراز پیشتازی مطلق حزب حکومتی "نوراوتان"[2] و پیروزی قابل انتظار این حزب ، سیاست بازگشایی فضا ی رقابت بصورت کنترل شده اهمیت بیشتری به این انتخابات در مقایسه با انتخابات سال های پیش داده بود.حضور720 ناظرخارجی  از سوی سازمان امنیت و همکاری اروپا، کشورهای عضو جامعه همسود، سازمان همکاری اسلامی و سازمان شانگهای در این انتخابات به منظور توجیه آزاد بودن رقابت  احزاب  در عرصه بین‌المللی و به نمایش گذاشتن تحولی دموکراتیک درقزاقستان ،ارائه تحلیلی واقع بینانه  به دورازجو سازی های مرسوم خبری ورسانه ای بیش از پیش ضرورت دارد. این مساله بویژه از ان جهت اهمیت دارد که به دو سئوال اساسی و مهم در مقطع کنونی پاسخ داده شود :

1- آیا قزاقستان تحت تاثیر تحولات کشور همسایه خود روسیه که پس از انتخابات شاهد تظاهرات اعتراض آمیز بود به عنوان اقدامی پیشگیرانه تلاش کرده است اصلاحات مورد نظر را برای مشارکت دادن مخالفان در قدرت به عمل آورد؟

2- با توجه به حرکت عظیمی که در شمال آفریقا و خاورمیانه برای بر انداختن حکومت های فردی آغاز شده است ، نظربایف نیز پذیرفته که پس از بیست سال حاکمیت مطلق بر این کشور اصلاحات تدریجی خود را با انجام انتخابات نسبتا باز به مورد اجرا گذارد تا از تکرار نا آرامی های روسیه در قزاقستان جلوگیری کند؟

درمقاله پیش روی ضمن تحلیل نتایج انتخابات قزاقستان تلاش شده است به این دو سئوال مهم پاسخ داده شود.

قصدم این بود که بخش قبلی نقد امیر بر سیاست هسته ای ایران را پاسخ بدهم که فکر می کنم نکات اساسی است که همه جوانان کشور عزیزمان باید از ان مطلع باشند . اما امیر عزیز با نقد جانانه دیگری درد دل های بخش روشنفکر نسل جوان امروز را مطرح کرده است که به دلیل اهمیت و اولویت خبری ان با همه گرفتاری های شخصی که دارم پاسخ به این نقد را خارج از نوبت نوشتم که فکر می کنم در شرایط بسیار حساس کنونی لازم است برای نسل جدید و آیندگان بماند و اما امیر عزیز در پارگراف اول نوشتند که از تاریخ معاصر عبرت نمی گیریم و تحولات را نادیده می گیرم او می نویسد:

پس در کجا ودرچه شرایطی مطالعات تاریخ معاصرباید به ما درشناخت دقیق تر و تحلیل شرایط کنونی کشور با توجه به شرایط حساس کنونی کشور کمک کند ؟ به نظر می رسد حاکمان کشور نمی خواهند و یا نمی توانند از شرایط و وضعیتی در اواخر دوران شاه پیش آمد و یا وضعیتی که برای حاکمانی همچون صدام حسین ، قذافی و یا حسنی مبارک ایجاد شده است ، درس بگیرند. نکات مشترک بسیاری با وجود تفاوتهای فرهنگی و جغرافیایی میان آنها وجود دارد که متاسفانه نادیده گرفته می شوند . همگی با یک خط و مشی ثابت و به شیوه تک قدرتی طی 30 الی 40 سال درست یا نادرست آن را برمردم خود حکومت کرده اند . اما هرگز این اندیشه را حتی به ذهن خود راه ندادند تا به گذشته و پشت سر خود نگاه کنند و ببینند عملکردشان نسبت به مردم کشور خود در درجه نخست و سپس سایر کشورهای جهان چگونه بوده است .

1- امیرعزیز قبلا هم عرض کردم در تجزیه و تحلیل های سیاسی و تاریخی قرار نیست به همه مطالب مورد نظر در یک مقاله بپردازیم . 

2- توجه داشته باشید نویسنده ای مثل حقیر تا چقدر دستش باز است که به همه موضوع ها آنگونه که می خواهد بپردازد. 

3- اشکال تحلیل شما این است که موضوع نارضایتی بخشی از جامعه ازعملکرد حاکمان را معیار و پایه نقد دیدگاه حقیر قرار دادید . بنده به عنوان یک تحلیلگر سیاسی که مدعی دلسوزی برای کشورم هستم و می کوشم واقع بین باشم وقتی خطر تهدید جنگ را جدی می بینم ناچار هستم و وظیفه دارم به همه و از جمله شما جوانان عزیز هشدار بدهم . شما تحلیل های قبلی من را ببینید همیشه نوشتم که قرائن و شواهد نشان می دهد عربده کشی ها برای جنگ عملیات روانی است و می خواهند ما را مرعوبب کنند تا کار خود را پیش ببرند . اما اینبار قرائن و شواهد را کنار هم که می گذارم می بینم تهدید شروع جنگ جدید احتمال بسیار بیشتری پیدا کرده است بنابراین وظیفه خود می دانم هشدار بدهم که تهدید خارجی جدی است و تلاش می کنند ما را در داخل به جان هم بیندازند وبدون جنگ  ایران را از درون دچار مشکل کند .

4- تاکید من بر جدی بودن تهدید خارجی علیه ایران به معنای نادیده گرفتن مشکلات داخلی خودمان در تمامی ابعاد ان نیست . برای بررسی دقیق مشکلات داخلی چند ملاحظه دارم یکی آنکه به مواردی اشاره نکنم که دشمنان ایران از ان بهره برداری کنند. زیرا معتقدم مشکلات ایرانی ها به دست خودشان قابل حل است و نیازی به مداخله خارجی ها ندارند 

 دوم انکه مواردی را که خط قرمز است نیاورم چون موجب ایجاد دردسربرای خودم می شود ودرنهایت ممکن است وبلاگم فیلتر شود. بنابراین بدون توجیه کردن کارهای غلط درحد بضاعتم  اشاراتی دارم که برای اهل فن کاملا قابل درک است 

  سوم آنکه در باره چیزی بنویسم که مطمئن هستم اطلاعات کافی دارم نه انکه تحت تاثیر تبلیغات عوامانه من هم با اطلاعات غلط به مخاطبان تحلیل غلط بدهم . زیرا وقتی اطلاعات من غلط باشد علامه دهر هم باشم تحلیلم حتما غلط است. 

5- تجربه های تاریخی در بعد بین المللی و داخل ایران حتما قابل استفاده است چرا که گفتند گذشته چراغ راه آینده است . شما تصور نکن دیگران این تجربه ها را نادیده می گیرند بلکه انها توجیه می کنند . نکته بسیار مهم ان است که نباید شباهت های ظاهری بین پدیده های تاریخی ما را به اشتباه د رداوری بیندازد . برای آنکه بتوان پدیده های سیاسی را به هم ارتباط داد و از آن نتایج مشترکی را برداشت کرد باید ملاحظات دقیقی را در نظر گرفت که من پیشنهاد می کنم برای این بخش به گام چهارم در تحلیل سیاسی در بخش آرشیو همین وبلاگ مراجعه کنید 

6- مشکل اساسی شاه وابستگی اش به قدرت خارجی بود او تصور می کرد می تواند با اتکاء به بیگانگان ایران را به سوی تمدن بزرگ هدایت کند البته شاه دهها مشکل دیگر از جمله خصلت های دیکتاتوری و تردید های جدی در تصمیم گیری بویژه در مدیریت بحران داشت اما این ویژه گی وابستگی بدتر از هر مشکل دیگر کار دست او داد. او در واقع اواخر حکومتش با نظر سفیر امریکا در تهران امور را هدایت می کرد این موضوع در تحقیقات امثال دکتر میلانی  مطرح شده است و یک اتهام بی اساس نیست . 

مقدمه :

هزاران نفر از شهروندان روسیه، روز شنبه سوم دی ماه 1390 بار دیگر در اعتراض به نتیجه انتخاباتی که درسیزدهم آذر ماه برگزار شد ، در شهرهای مختلف روسیه علیه  پوتین اقدام به راهپیمایی اعتراض آمیز کردند.  معترضانی که به‌رغم هوای بسیار سرد مسکو در اواخر ماه دسامبر به خیابان‌ها آمده‌اند معتقدند که حزب آقای پوتین با عنوان روسیه واحد تنها با دست‌کاری در نتیجه انتخابات مجلس این کشور بار دیگر توانسته است به قدرت برسد.اکنون سئوال اصلی آن است که انگیزه اصلی مخالفان پوتین چیست آیا آنها برای به زیر کشیدن او از قدرت نتایج انتخابات را بهانه کردند و یا براستی به دنبال برگزاری مجدد انتخابات هستند ؟ آیا پوتین هم رفتنی شده است؟ برای پاسخ این پرسش ها از چند گزارش و مقاله اساسی استفاده کردم که در اینجا می گذارم فکر می کنم برای همه کسانی که علاقه مند  هستند بدانند پشت داستا ن چیست ، جالب باشد.

مقدمه :

روز چهارشنبه سی ام آذرماه ششمین دوره مجلس دومای روسیه علیرغم اعتراض های بی سابقه در شهرهای مسکو و سن پترزبورگ افتتاح می شود. اعلام  نتیجه این دوره انتخابات روزيكشنبه سیزدهم آذرماه 1390(چهارم دسامبر2011 ) پارلمان روسيه دراین پهناورترین کشورجهان بار دیگر اخبار روسیه را در راس تحولات مهم اروپا و جهان قرارداد . بویژه انکه تظاهرات مخالفان پوتین بزرگترین اعتراض عمومی را در مسکو از سال 1993 به نمایش گذاشت. درمقاله پیش روی نتایج این انتخابات وتاثیرآن برانتخابات آتی ریاست جمهوری که کمترازسه ماه دیگر در چهاردهم اسفند برگزارمی شود، بررسی شده است همچنین  دلایل برگزاری تظاهرات شنبه نوزدهم اسفند درشهرهای مختلف روسیه که نقطه عطفی برای مخالفان پوتین محسوب می شود، مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع بویژه از آن جهت اهمیت دارد که در عمل تهاجم رسانه ای غرب علیه سیاست های پوتین نشانی از زنده شدن تبلیغات دوران جنگ سرد داشت. 

مقدمه :

با مشخص شدن نتایج ششمین دوره انتخابات دوما( مجلس قانونگذاری) روسیه و تعیین سهم 50 درصدی برای حزب حاكم "روسیه واحد" ، زنگ خطر برای ولادمیرپوتین و یارانش به صدا در آمد. زیرا حزب روسیه واحد دردوره قبلی انتخابات در اسفند ماه سال 1386 توانسته بود با بدست آوردن 315 کرسی از 450 کرسی مجلس دوما ، چشم های ناظران را خیره کند.اما نتایج انتخابات روز یکشنبه 13 آذر 1390 نشان از کاهش 13 درصدی آراء حزب روسیه واحد به رهبری پوتین درنظرشرکت کنندگان درانتخابات درمقایسه با چهارسال قبل دارد. بررسی دلایل ونتایج این کاهش محبوبیت حزب "روسیه واحد" و شخص پوتین به برداشت دقیق تر از وضعیت روسیه امروز و پیش بینی نتایج انتخابات حساس ریاست جمهوری در روسیه که قرار است در چهارم مارس 2012 برگزار شود ، کمک می کند . همچنین باید  ببینیم دلیل افزایش اقبال مردم به حزب کمونیست چه بوده است و چرا حزب روسیه عادل توانسته است با کنار زدن حزب راستگرای لیبرال دموکرات موقعیت خود را به عنوان سومین حزب در پارلمان جدید مطرح کند؟

امیرجان دوستان من همکاری نکردند ومن مجبور شدم با بضاعت کم خود پاسخ پرسش های اساسی شما را تهیه کنم امیدوارم مفید واقع شود

در پاسخ به بخش اول نوشته شما که مرقوم داشتید :

درباره اسرائیل، این موضوع مشکل تر و لاینحل به نظر می رسد. واقعا چه دشمنی و تهدیدی در طول پیدایش، این کشور برای ایران به دنبال داشته است. نزدیکی های فرهنگی که در طول تاریخ ،ایرانیان با قوم یهود داشته اند. اقلیت قابل توجه ای ازیهودیان که در زمان شاه درایران زندگی می کردند و نقش مهمی در اقصاد وبازرگانی ایران ایفا می کردند . واقعا مشکل درکجا است ؟

باید موضوع کلیمیان ایرانی را ازاسرائیل جدا کنید چراکه کلیمیان ایرانی هیچ ربطی به صهیونیست های اسرائیلی ندارند و رابطه ایران با شهروندان یهودی خود قابل مقایسه با دشمنی موجود بین اسرائیل و ایران نیست .

موضوع دیگراینکه نزدیکی ایران با قوم یهود ارتباطی با صهیونیست ها ندارد . زیرا همه یهودی ها صهیونیست نیستند . شما بهتر ازمن می دانید صهیونیسم اندیشه ای است که توسط هرتزل و دوستانش بوجود آمد برای اطلاعات بیشتر لینک ذیل را ببینید

http://iichs.org/index.asp?id=874&doc_cat=1

مشکل دقیقا درهمینجا است. اندیشه صهیونیسم براساس ایدئولوژی برتری نژادی بنیان گذاشته شده است . آنها یهودیان را نژاد برترمی دانند . یهودی بودن را قبل از انکه پیروان حضرت موسی (ع) بدانند ، یک نژاد معرفی می کنند. بنابراین فقط کسانی یهودی هستند که از مادری یهودی متولد شده باشند. کسی نمی تواند با پذیرش حقانیت موسی  یهودی شود . بنابراین مشکل صهیونیست ها با ایران نیست با همه کسانی است که به برابری نژادی معتقدند .

نکته دوم بحث اشغالگری آنها است از سال 1967 تا کنون بر اساس قطعنامه های سازمان ملل آنها کرانه باختری رود اردن و قدس شرقی وغزه را اشغال کرده اند. (با آنکه ازغزه خارج شده اند اما به نام تامین امنیت  خود غزه را درمحاصره دارند . ) درباره این  موضوع سه رویکرد کلی و جداگانه  در ایران وجود دارد. البته ممکن است نظر های دیگری خارج از ایران هم در این باب مطرح باشد

ایران پل ارتباطی بین شرق و غرب، و شمال و جنوب

مقدمه :

جاده ابریشم زمانی در قرون گذشته مناطق جنوبی و مركزی آسیا را از طریق شبكه وسیع تجاری به یکدیگرمتصل می کرد. درآن زمان جاده ابریشم تنها مسیرانتقال کالا ومردم نبود ، بلکه ایده ها ، فرهنگها ، و فناوری نیزتوسط این جاده بین کشورهای مختلف منتقل می شد. این جاده همچنین به ایجاد تمدن هایی عظیم و پیشبرد نوآوری های بزرگ کمک کرده است. جادۀ ابریشم یکی ازمعدود مسیرهای تجاری بود که موسیقی ، فرهنگ ، افکار، ونوع غذا های مردم جهان را با یکدیگر پیوند می داد. امروز نیز به گفته بعضی ازصاحب نظران  اینترنت را می توان روایت دنیای مدرن از جادۀ ابریشم قدیم دانست. در همین راستا آمریکا باردیگربه احیای جاده ابریشم درشکل جدید آن توجه ویژه ای کرده است ومی کوشد به هرشکل ممکن بین کشورهای مسیرراه ابریشم هماهنگی لازم را درچهارچوب زمین بازی که امریکا تعریف کرده ، بوجود اورد. طبق معلوم  سه دهه اخیردر این طرح جدید، ایران نادیده گرفته شده است. اما به دلیل نقش بی بدیل ایران به عنوان پل ارتباطی آسیای مرکزی وقفقاز به خلیج فارس و پیوند دهنده دو منبع تولید انرژی در" خزر" و "خلیج فارس" ، سیاست آمریکا در باره ایجاد همکاری ها در چهارچوب "استراتژی همه چیز بدون ایران" محکوم به شکست است.

ولی این به آن معنا نیست که اگرایران دست روی دست بگذارد، آمریکا هیچ سیاستی را دراین زمینه پیش نمی برد. به واقع  پروژه ها ی موجود بدون ایران هم قابل تحقق هستند، اما بازدهی کمتری خواهند داشت وبصورت ریشه ای مشکلات موجود را حل نمی کنند. به همین دلیل آمریکا اگر به راستی دنبال حل مشکلاتش درافغانستان است و می کوشد با ایجاد توسعه همکاری ها بین کشورهای منطقه آنچه که ازآن به عنوان تروریسم و افراطی گری یاد می شود ، منزوی گردد، باید تعامل سازنده را با ایران ازهمین منطقه شروع کند. دراین میان ایران  نیزمی تواند نقش تاریخی خود را بصورت ایجابی و مثبت ایفاء نماید. یعنی بدون مخالفت با همکاری هایی که درقالب راه ابریشم جدید شکل     می گیرد با تمام توان اقتصادی و بازرگانی خود وارد بازی جدید در منطقه شود. دراین صورت ایران می تواند امیدوارباشد شرکای قابل اطمینان تری نسبت به گذشته پیدا کند. زیرا برای مقابله با چالشهای جهانی ومنطقه ای راهکاری بهتراز ایجاد زمینه های مناسب همکاری اقتصادی  و رسیدن به منافع سرشارآن  ، وجود ندارد. 

مقدمه :

کمیسیون مرکزی انتخابات قرقیزستان اعلام کرد که "الماسبیک آتامبایف"، با کسب 64.54 درصد مجموع آرا ماخوذه، پیروزانتخابات ریاست جمهوری این کشوراست. انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان ازساعت 8 صبح روزیکشنبه هشتم آبان 1390 با شرکت 16 نامزد انتخاباتی در 2318 حوزه اخذ رای در سراسر این کشور و هم زمان در 29 کشور جهان برگزارشد . کمیسیون مرکزی انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان تعداد کل واجدان شرایط اخذ رای را بیش سه میلیون و 200 هزار نفراعلام کرده بود. از این عده بنا به اعلام کمیسیون مرکزی انتخابات، یک میلیون 568 هزار و362 نفردر انتخابات شرکت کردند که معادل 51.72 درصد از تعداد کل وجدان شرایط رای این کشور بوده است.

سران کشورهای اروپایی روزیکشنبه اول آبان 1390 ( 23 اکتبر2011) دراجلاس بروکسل درحالی که نتوانستند برسربرنامه مشخصی به منظورحل  مشکلات ناشی ازبحران مالی به توافق برسند، با صدوربیانیه ای به ایران هشداردادند درصورتی که تهران نتواند به نگرانی های موجود درباره برنامه هسته ای خود پاسخ دهد؛ با تحریم های سخت گیرانه تری روبروخواهد شد.

اما این بیانیه به پرسش های بی جوابی که درسطح افکارعمومی  بسیاری ازشهروندان کشورهای اتحادیه اروپا مطرح است پاسخی نداد مهم ترین این سئوالات عبارتند از:

1- براستی چرا باید درشرایط بد اقتصادی کنونی، اتحادیه اروپا تنها برای خوشایند اسرائیل و تبعیت از سیاست آمریکا، بازهم بیش ازگذشته سهم صادراتی خود را در بازار خوب ایران از دست بدهد؟

2- آیا اتحادیه اروپا به راستی درمعرض تهدید هسته ای ازسوی ایران قراردارد؟

3- آیا تحریم های گسترده هشت سال گذشته موجب کنترل برنامه های هسته ای ایران شده است؟

4- آیا درصورت ادامه چنین روندی دربازارایران،صحنه برای رقبای چینی وروسی بیش ازپیش گسترده تر نمی شود؟

معمولادربحبوحه ماجراهایی که به موج‌های خبری گره‌ می‌خورد،تحلیل ماهیت واقعی حرکت دشوارتر می‌شود وبعد از گذشت یک دوره زمانی و روشن‌شدن ابعاد موضوع بهتر می‌توان اتفاقات را تحلیل کرد اما در باره سناریویی که اخیرا علیه ایران راه‌اندازی شده، به استناد اطلاعاتی که تاکنون منتشر شده، می‌توان از دو زاویه جداگانه اما در ارتباط با هم  نگریست:

الف) سست بودن عناصر اصلی سناریوی تنظیم شده

1- گری سیک معاون مشاور امنیت ملی آمریکا در دوره کارتر، در وبلاگ خودش مطرح کرده است که اساسا ایران برای چه باید به چنین اقدامی در خاک آمریکا دست بزند و در حالی که هیچ نفعی از این حرکت عایدش نمی شود؟ ایران چرا باید فشار بین‌المللی را برای خود بخرد و به چیز مهمی هم نرسد؟ حذف سفیر عربستان سعودی در آمریکا چه کمکی به سیاست خارجی ایران در شرایط تحریم های بین المللی خواهد کرد؟
2- ماهیت گروه‌های درگیر در این ترور هم از طرف صاحب نظران داخل آمریکا هم  زیر سؤال رفته است. اساسا کار کردن با یک گروه غیرمسلمان آن هم در داخل خاک آمریکا با سابقه  سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در تعارض است.
3- بحث مهم دیگری که روزنامه ها و رسانه‌های آمریکایی هم مطرح کرده‌اند، این است که اساسا انتقال 100هزار دلار پول به ایالات متحده آمریکا آن هم از طریق بانک در شرایطی که ایران در موقعیت تحریم بانکی قرار دارد و برای انتقال چند صد دلاربه آمریکا هم دچار مشکل است، چطور می‌تواند اتفاق افتاده باشد؟ 

اگر بخواهيم تحولات روسيه را مورد ارزيابي قرار بدهيم بايد از دو منظر رفتار سياسي اين کشور در مسائل داخلي و خارجي مورد بررسي قرار بگيرد. روسيه درداخل کشوربا دو تحول بزرگ مواجه است. يکي برگزاری  انتخابات مجلس اين کشوردرآذرماه  وديگري انتخابات رياست جمهوري که قراراست دراسفند ماه امسال برگزارشود.      درحال حاضرحزب "روسيه واحد"اکثريت کرسی های مجلس اين کشوررا در اختیاردارد. اخیرا درکنگره حزب "روسيه واحد" ديميتري مدودف طي سخنراني ازکانديداتوري ولاديمير پوتين درانتخابات رياست جمهوري اسفند آينده حمايت کرد وگفت  به نفع پوتين کاندیدا نمی شود . اين حرکت بااستقبال اعضاي حزب روبرو شد.متقابلا پوتين نيزدرسخنراني خود اعلام کرد که اگررييس جمهور شود مدودف را به عنوان نخست وزير معرفي مي کند. درواقع درروسيه با چنين برنامه اي تنها جابه جايي قدرت صورت مي گيرد، بدين ترتيب که پس ازاصلاح قانون اساسي در سال 2008 و افزایش دوره  رياست جمهوري ازچهارسال به شش سال، اگرپوتين در سال 2012 رييس جمهور شود که دور از ذهن هم نيست وي تا حدود سال 2024 در راس قدرت قرار دارد. اين در حاليست هم اکنون نیز وي به عنوان نخست وزير روسیه  همچنان همه کاره واقعی  روسيه محسوب مي شود. اما اين نکته قابل تامل است که کشوري مثل روسيه با تنوع فرهنگي، سابقه تاريخي و شخصيت هاي مختلف و تاثيرگذار به طورعجيبي مديريت مي شود. روسيه در شرايط کنوني هنوز نتوانسته است اوضاع اقتصادي خود را سازماندهي کند و مشکل فرار سرمايه از اين کشور همچنان ادامه دارد و طبق آماربانک مرکزي روسيه حدود 60 ميليارد دلار طي 15 ماه اخير سرمايه از روسیه خارج شده است .

مقدمه :

انتخابات پارلمانی روسیه 9دسامبر (18 آذر) برگزار می‌شود. درحالی که 2 ماه ونیم تا زمان این انتخابات

پارلمانی باقی مانده‌است، دیروز در کنگره حزب حاکم روسیه متحد خبر حضور ولادیمیر پوتین نخست‌وزیر این کشور در انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام شد.

حزب حاکم روسیه با اعلام این خبر در این زمان نشان داد که قصد دارد قبل از انتخابات پارلمانی تکلیف انتخابات ریاست‌جمهوری را هم روشن کند. به این ترتیب همانطور که قبلا پیش‌بینی می‌شد پوتین 6سال آینده یا حتی 12 سال آینده رئیس‌جمهور روسیه خواهد بود. (بر اساس اصلاحاتی که سال گذشته در قانون اساسی روسیه انجام شد دوران ریاست‌جمهوری از 4سال به 6 سال و دوره کاری مجلس از 4‌سال به 5 سال افزایش یافت. بر اساس همین قانون اساسی پوتین می‌تواند بعد از سال 2018 هم در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کند). به این ترتیب بازی‌ای که پوتین و مدودف در سال‌های اخیر انجام دادند و طوری وانمود کردند که گویی قرار است با هم بر سر کرسی ریاست‌جمهوری رقابت کنند، پایان یافته‌است.

مقدمه :

یکی ازتئوری هایی که می توان بر اساس آن تحولات امروز خاورمیانه و شمال آفریقا را تبیین و تحلیل کرد "تئوری بی نظمی " است. به باورنگارنده این سطور براساس این تئوری می توان تحولات ناشی ازبی نظمی موجود را در منطقه ، نوعی حرکت به سوی نظم نوین خاورمیانه وشمال آفریقا دانست.

در مقاله پیش روی تلاش شده است بر اساس تئوری بی نظمی پاسخی روشن و دقیق برای سئوالات اساسی زیر ارائه شود .

1- این بی نظمی بصورت خود جوش و مستقل از قدرتها بوجود آمده و به سوی نظمی مردم خواسته پیش می رود ؟

2- آیا بی سامانی موجود را آمریکا و متحدانش بوجود آوردند تا  نظمی استکبار خواسته را برمردم شمال آفریقا و خاورمیانه تحمیل کنند؟

3- آیا دولت اوباما می کوشد با ایجاد بی نظمی درخاورمیانه مسیرحرکت را به سمتی که منافع بلند مدت آمریکا ایجاب می کند هدایت کند؟

4- آیا قراراست تجربه دهه هشتاد میلادی  درآمریکای لاتین که درنتیجه آن ، نظم نا کارآمد ناشی ازعملکرد دیکتاتورهای وابسته به آمریکا، قربانی شد تا با ایجاد دموکراسی های هدایت شده؛نظم نوین آمریکا خواسته جایگزین شود؟  

اجرای طرح " سنگ توده 2" توسط کارشناسان بخش خصوصی ایران،[1] برای هر دو کشور سودمند و در واقع نماد دیگری از همکاری های متقابلا سودمند برای مردم ایران و تاجیکستان است. این دومین پروژه مهم  این کشور است که توسط مهندسان ایرانی طراحی و به مورد اجرا گذارده می شود پیش از این  ساخت "تونل استقلال" درتاجیکستان که جنوب وشمال این کشور را به همدیگر وصل کرد.  نمونه موفق دیگری از همکاری های دو جانبه در سطح آسیای مرکزی است. زیرا تونل پنج کیلومتری ناحیه انزاب موجب شد مردم جنوب تاجیکستان بتوانند در فصل زمستان نیز بدون آنکه مجبور به استفاده از خاک ازبکستان شوند، به شهرهای شمالی تاجیکستان ازجمله شهرخجند دومین شهربزرگ تاجیکستان  دسترسی پیدا کنند. 

واژگان کلیدی : طرح گام به گام روسیه  ، پرونده هسته ای ایران ، گروه پنج به علاوه یک ، مناسبات ایران و روسیه

ضرورت موفقیت طرح گام به گام روسیه

طرح بحث:

بعد ازيك دوره سردي مناسبات ميان ايران و روسيه سفر پاتروشف به تهران  و اقای صالحی به مسکو يك شروع مجدد در مناسبات تهران ـ مسكو محسوب مي شود. پاتروشف از موقعيت بالايي در دولت فعلي مدودف و پوتين برخورداراست. اوعلاوه بر اينكه دبير شوراي امنيت ملي است، فردي تاثيرگذارو تصميم ساز در ساختار حكومتي روسيه محسوب مي شود.

البته مهم ترين موضوعي كه پاتروشف در تهران دنبال كرد، بحث طرح گام به گام درمورد پرونده هسته اي ايران بود. اما مسائل مهم دیگری ازجمله تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا نیز مورد توجه  هر دو کشور قرار دارد به بحث گذاشته شد. روسیه مایل  است از طریق همکاری با ایران که نقش تعیین کننده ای درمنطقه خاورمیانه دارد ، بتواند تاثیر گذاری بیشتری در تحولات آینده مناسبات خود با آمریکا ، داشته باشد. با این وجود نباید این واقعیت را ازنظر دور داشت که روسیه باید با اتخاذ سیاست مستقل به ایران و سایر کشورهای منطقه نشان دهد ، این کشورها می توانند به همکاری دو جانبه امیدوار باشند. درصورت هم سویی با واشنگتن، روسیه هم به همان میزان آمریکا  درموقعیت بی اعتمادی روبرو می شود.اما طرح گام به گام چیست و در چه شرایطی می تواند موفقیت آمیز باشد .  

نیکلای پاتروشف به منظور انجام یک دیدار رسمی  دو روزه بعد از ظهر دوشنبه وارد تهران  شد.  او در این دو روز با قای جلیلی  همتای ایرانی خود و اقای احمدی نژاد  و اقای صالحی مذاکرات نفس گیری  داشت . به همین دلیل می توان گفت سفر وی به ایران شروعی دوباره در مناسبات ایران و روسیه به شمار می رود. به ویژه آنکه محور  مذاکرات در این سفر پیشنهاد اخیر روسیه است که به طرح گام به گام معروف شده است. روسیه تا چند سال گذشته دنباله رو سیاست آمریکا در بحث هسته ای ایران بود و عمدتا تلاش می کرد صرفا از شدت قطعنامه های تحریم شورای امنیت علیه ایران بکاهد و آن را تعدیل کند. مسکو در این ماجرا حتی از دادن رای ممتنع نیز خودداری می کرد اما طرح حاضر نشان از این دارد که روسیه برای اولین بار به یک ابتکارعمل دست زده و رویکردی جدا از سیاست های آمریکا را در پیش گرفته است. این امر نکته مثبتی به شمار می رود چراکه نشان می دهد مسکو مایل است با ابتکارعمل خود گره پرونده هسته ای ایران را بگشاید

به گزارش روزنامه  ینی شفق چاپ آنکارا رجب طیب اردوغان نخست وزیرترکیه شنبه  شب (15/5/90) درمراسم افطار یک بنیاد خیریه در استانبول گفت:

" احمد داوداوغلو وزیر امور خارجه ترکیه روز سه شنبه 9 اوت رهسپارسوریه خواهد شد. داوداوغلو در دمشق مذاکرات ضروری را انجام خواهد داد و پیام های ما را به صورت صریح به رئیس جمهور سوریه اعلام خواهد کرد". وی در ادامه گفت :

" روند آینده با توجه به پاسخی که دریافت خواهیم کرد واقداماتی که حکومت سوریه انجام خواهد داد ، شکل خواهد گرفت . ما تاکنون با این امید که شاید بتوان مسئله سوریه را حل کرد و به توصیه های ما توجه شود ، بسیار صبر کردیم. اما اکنون صبر ما به پایان رسیده است . ما مسئله سوریه را مسئله خارجی نمی دانیم ، مسئله سوریه از دیدگاه ما مسئله داخلی ترکیه است. ترکیه و سوریه 850 کیلومتر مرز مشترک دارند.

تحلیل سخنان اردوغان

ازنگاه چرایی و انگیزه های سیاسی بیان این اظهارات بی سابقه ازسوی اردوغان نشان دهنده علنی تر شدن سیاست های  ترکیه درقبال تحولات سوریه درپنج ماه گذشته می باشد.

چکیده مطلب :

تغیرات مهم ارتش مقدمه ای برای ایجاد تغیییرات لازم در قانون اساسی ترکیه است که مهم ترین هدف اردغان در این مرحله محسوبمی شود

تغییرات  بخاطر استعفای بی سابقه ودسته جمعی فرماندهان عالی رتبه ترکیه در اعتراض به  بلاتکلیف ماندن سرنوشت نظامیان کودتاچی طرفدار گروه ارگنه کون است

احتمالا تغییرات درارتش به منظور حذف فرماندهان ارتش ترکیه که مخالف مداخله ترکیه در تحولات جاری سوریه بودند، انجام شده است.

طرح مساله :

عبدالله گل، رئیس‌جمهوری ترکیه ، ژنرال نجدت اوزل را به فرماندهی نیروهای زمینی وکفیل ریاست ستاد فرماندهی ارتش این کشورمنصوب کرد.  این اقدام در پاسخ به استعفاء ژنرال ایشیک کوشانر، رئیس ستاد فرماندهی ارتش ترکیه انجام شد . روز جمعه 7/5/90(29 جولای 2011)  در یک اقدام اعتراضی ژنرال کوشانر به همراه  فرماندهان نیروهای زمینی، دریایی و هوایی ارتش ترکیه به طور دسته‌جمعی و هم زمان استعفا دادند.دفترنخست وزیری ترکیه گفته است ژنرال های ارشد ارتش ترکیه استعفا نداده اند، بلکه وارد مرحله بازنشستگی شده اند.[1] اما ژنرال کوشانراستعفایش را "امری ضروری" عنوان کرده است.[2] و گفته  دراعتراض به ادامه پیگرد قضایی حدود ۲۵۰ نفرازافسران ارتش که طی ماه‌های گذشته به اتهام توطئه علیه دولت آقای اردوغان دستگیر شده‌اند کناررفته است .[3]

سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه روزهای چهارشنبه ۲۲ تیر و پنج شنبه ۲۳ تیرما ه دیداری رسمی از آمریکا داشت تا موضوع های مهم مورد اختلاف آمریکا و روسیه را با همتای آمریکایی خود خانم کلینتون و اوباما رئیس جمهوری آمریکا بررسی کند. 

مهم ترین موضوع مورد مناقشه بین دو کشور اختلاف نظر درباره چگونگی به اجرا درآوردن طرح تهاجم موشکی موسوم به طرح سپر دفاع موشکی بود که در پایان این سفر اختلافات همچنان باقی ماند .به همین دلیل در مورد تاریخ دقیق دیداراوباما که قرار بود در پائیز امسال از مسکو انجام شود،توافقی حاصل نشد.

در باره عملیات ناتو در لیبی و سیاست آمریکا در قبال تحولات سوریه نیز هر دو طرف تنها به بیان دیدگاه های خود بدون دستیابی به توافق مشترکی اکتفا کردند.  اما در این سفر از نظر ما ایرانی ها مهم ترین مساله ای که مطرح شد پیشنهاد روسیه برای حل و فصل گام به گام  مشکلات مربوط به مذاکرات هسته ای گروه پنج به علاوه یک با ایران بود . در این باره ملاحظات مهمی مطرح است که بصورت خلاصه در دوازده بند ارائه می شود  که امیدوارم مفید باشد :

۱- پيشنهاد «گام‌به‌گام» روسيه براي تحرك‌ بخشيدن به پرونده هسته‌اي ايران در موقعيتي از روابط روسيه و امريكا كه دو كشور بر سر برخي موضوعات از جمله سپر دفاع ضدموشكي، عمليات نظامي درليبي و رويكرد به تحولات سوريه با هم اختلافات عميقي پيدا كرده‌اند،مطرح شده است .

2- به نظر مي‌رسد كه روسيه معتقد است كه «گره » اصلي پروندة هسته‌اي ايران به دست امريكا باز مي‌شود و اين واشنگتن است كه با هدايت اسرائيل از سال 2002 تا اكنون اين پروندة را «به درازا» كشانده و آن را به مسائل مختلفي مرتبط كرده كه با اصل اين پرونده كاملاً بي‌ارتباط است.  به نظر مي‌رسد با اين پيش‌ذهنيت بوده كه مسكو پيشنهاد خود را در ابتدا با طرف امريكايي مطرح كرده تا ديدگاه‌ واشنكتن را در اين زمينه ارزيابي كند، چرا كه اگر امريكا با اين پيشنهاد موافق باشد، بقيه گروه 1+5 از جمله فرانسه، چين و انگليس نيز قاعدتاً مخالفتي نخواهند كرد.

3- برای آنکه این طرح بهتر اجرایی شود ضرورت داشت هم‌زمان به طرف ايراني نيز ارائه مي‌شد تا تهران نيز فرصت كافي مي‌داشت تا ابعاد اين پيشنهاد را بررسي كند.

4-  اين روش، ابتکار روسي است كه بدون اينكه موضوع را به طرف ايراني ارائه كند، اول بر آن شده تا بفهمد آيا ديدگاه امريكا در خصوص اين پيشنهاد مثبت است يا نه و پس از آن طرح خود را به تهران ارائه كند. چراکه اگر قرار باشد امريكا با اين طرح مخالفت كند، به نظر مي‌رسد اين پيشنهاد از اساس منتفي مي‌شود و تلاش براي به نتيجه رسانده آن با ساير طرف‌ها بيهوده خواهد بود.

 5- در شرايط حاضر ایران نبايد نگاه «سختگیرانه » به پيشنهاد روسيه داشته باشد. اينكه طرف روسيه اين ابتكار را انجام داده نشان دهندة حسن‌نيت مسكو براي حل پروندة هسته‌اي ايران است كه در حال حاضر راکد مانده  است.

6-  براي ارزيابي دقيق اين طرح بايد جزئيات آن مشخص شود تا بتوان قضاوت دقيق‌تري كرد كه اين طرح اساساً تا چه حد مي‌تواند راه‌گشاي پروندة هسته‌اي ايران باشد. براین اساس نباید طرح روسي را «عجولانه» رد كرد . نبايد قضاوت سريعي در مورد آن انجام داد.

7- جزئياتي كه تا كنون در مورد  اين طرح منتشر شده، نكات مطلوبی نیستند اما  «بد»  هم  نیستند . بر اساس طرح روسيه، طي يك فرايند مرحله‌اي، اگر ايران به سئوالات گروه 1+5 پاسخ بدهد،‌ متناسب به پاسخ‌‌هاي قانع‌كنندة آن تشويق‌هايي براي تهران در نظر گرفته شده و از جمله برخي تحريم‌هاي تخفيف يافته و يا حذف مي‌شوند.

آقای آمانو دبیرکل  آژانس بين المللی انرژی اتمی پس از ديدار ۴۰ دقيقه ای با علی اکبر صالحی، وزيرخارجه جمهوری اسلامی در شهر وین  گفت:

«آژانس درموقعيتی نيست که بتواند اعلام کند که ایران با آژانس همکاری کامل دارد. مسئله اصلی و اساسی این است که ايران به تعهدات خود عمل نمی کند.»

دربرابراین دیدگاه آقای صالحی پس ازديدارخود با آقای آمانو به خبرنگاران گفت:

« ايران آماده است در صورتی که آژانس همکاری های ايران را تاييد کند، روند نزديک تری در همکاری های خود با آژانس اتخاذ کند. اما قبل ازهرگونه همکاری نزديکتر و بيشتر، آژانس بايد رسماً‌ اعلام کند که مرحله نخست پايان يافته و شش موضوع باقی‌مانده حل و فصل شده است.»

اشاره آقای صالحی به توافقی است که در آگوست ۲۰۰۷ ميان ايران و آژانس برای حل مساله هسته‌ای ايران صورت گرفت. در آن زمان  ایران ابتکاری را برای حل و فصل موضوعات باقیمانده به منظور رفع هرگونه ابهام در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز خود در گذشته و حال، یک بار و برای همیشه، ارائه کرد. براساس آن توافق ، ابهام های مربوط به پرونده هسته‌ای ايران در قالب شش سئوال اصلی محدود شده بود. تا پس از روشن شدن پاسخ این سئوالات ، رسیدگی به پرونده ایران از شورای امنیت سازمان ملل به آژانس بین اللمللی انرژی هسته ای بازگردد .

طرح مساله:

نمایندگان  ۲۸ کشور عضو ناتو ومقام های ارشد روسیه روز دوشنبه (چهارم جولای2011) در تفرجگاه سوچی روسیه در نشست یک روزه خود دو موضوع مهم مورد اختلاف را بررسی کردند. اول بحث چگونگی استقرار سامانه ی تهاجمی موسوم به " سپردفاع موشکی "  و دوم چگونگی ادامه جنگ درلیبی و نحوه عملیات ناتو در این  جنگ زیرا روسیه همواره از بمباران ائتلاف ناتو در لیبی انتقاد کرده و آن را نقض قطعنامه‌ی سازمان ملل می داند.

همانطور که انتظار می رفت این مذاکرات به شکست انجامید . اما چرا ناتو نتوانست با روسیه به تفاهم لازم برای این دو موضوع مهم دست یابد ؟

پیشینه بحث :

روسیه و آمریکا از آغاز زمام داری اوباما در سال 2010روندی را برای عادی سازی مناسبات خود آغاز کردند که ازآن به عنوان ریست کردن روابط یاد می شود. در این مرحله موضوع هایی از قبیل توسعه ناتو به سمت شرق ، استقرار سپر دفاع موشکی که روس ها انرا تهاجم علیه  مراکز حساس خود می دانند، و این اواخر موضوع حملات ناتو به لیبی از جمله مهم ترین محورهای مورد اختلاف دو کشور بوده است . با این حال پس از اجلاس سران ناتو و روسیه در نوامبر سال 2010 در لیسبون پرتغال این امیدواری بوجود امد تا طرح موسوم به سپر دفاع موشکی با مشارکت روسیه و ناتو ، به مهم ترین محور مورد اختلاف آمریکا و روسیه پایان دهد. اما اصرار آمریکا بر ندادن تضمین های امنیتی مورد درخواست روسیه ، روند تحولات را به سمت وارد شدن به مسابقه تسلیحاتی جدید بین روسیه و غرب پیش برد. 

طرح مساله :

روز یکشنبه  22 خرداد 1390(12 جون 2011) مردم ترکیه برای گزینش ۵۵۰ نماینده مجلس ملی  برای چهارسال آینده به پای صندوق های رای رفتند. این انتخابات در شرایطی انجام شد که در برخی از کشورهای منطقه حوادث بسیار ژرف و تعیین کننده ای رخ می دهد. برگزاری این انتخابت در واقع مسیرآینده ترکیه را دربی ثباتی خاورمیانه وشمال آفریقا، به سوی نوعی ثبات حاصل ازمردم سالاری رهنمون ساخت. به همین دلیل  نتایج انتخابات ترکیه بعنوان کشور تاثیر گذار منطقه  با دقت  ویژه ای از سوی منابع خبری دنبال شد. پیشینه بحث: ترکیه با قدم های بلند و گاهی متزلزل بسوی نوعی از مردم سالاری بومی پیش می رود. نظام پارلمانی دراین کشورهرچند به دفعات ازسوی ژنرال های ترکیه دچاروقفه شده، ولی تاریخ دیرینه ای دارد. درسال های نخست دهه ۶۰ میلادی نخست وزیرمنتخب مجلس همراه با دوتن ازاعضای هیئت وزیران ازسوی ژنرال ها به دارآویخته شدند. درسال های بعد هم حکومت سایه ژنرال ها ادامه یافت و مردمان زیادی ازگروه روشنفکران اسلام گرا،چپگرا،روزنامه نگاران،کارگران، بویژه کردها گرفتارشکنجه، زندان وکشتاربی رحمانه شدند. بطوریکه  ازنیمه دهه ٨۰ تا پایان دهه ۹۰ میلادی تعداد زیادی هم از روزنامه نگاران، استادان، فعالین حقوق بشر، حقوقدانان وفعالین حقوق سندیکایی درروز روشن در خیابان های پرآمد وشد، به قتل رسیدند وعاملین آنها هرگزمعرفی و یا دستگیر نشدند.در آن سالها مردم ترکیه  گرفتار خودسری نظامی ها و قوانین پادگانی بودند.

35کشورعضو شوراي حكام از روزدوشنبه  (16خرداد 1390 ششم جون 2011) بار ديگر گرد هم جمع شدند تا در نشست فصلي شورا در مقر آژانس جهانی اتمی  در وين طيفي گسترده از مسايل روز هسته‌يي را مورد بحث و بررسي قرار دهند. بنابه اعلام دبيرخانه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، دستور كارنشست جاري شوراي حكام كه تا روز جمعه ادامه خواهد داشت ، هفت موضوع را شامل می شود.

1- دربخش راستي‌آزمايي هسته‌ اي شامل بررسي گزارش های آژانس درخصوص كره‌ي شمالي،ايران وسوريه وهمچنين گزارش اجراي پادمان‌ها در سال 2010 و انعقاد توافق نامه‌ي پادمان و پروتكل‌هاي الحاقي خواهد بود.

2- بررسي تقاضاهاي عضويت درآژانس وگزارش فنی سالانه  آژانس ازعلکرد اعضاء درسال 2010

3- بررسی راه های تقويت فعاليت‌هاي همكاري فني آژانس با سایر اعضاء

4- بررسي گزارش  كميته برنامه و بودجه

5- بررسی  نتایج وآثار حادثه‌ي فوكوشيما دايچي بر ژاپن و منطقه .

6- بررسی انتصاب اعضاي شورا در سال 2011 - 2012

7-  تهيه دستور كار مقدماتي پنجاه و پنجمين نشست مجمع عمومي  اعضای آژانس 

به گزارش روزنامه نیویورک تایمز(29 می 2011) یک مقام بلند پایه آمریکایی  که نمی خواست نامش فاش شود روز یکشنبه (8/3/90) اعلام کرد باراک اوباما رئیس جمهور این کشور مایکل مک فال  Michael McFaul  را که از مشاوران نزدیکش است به عنوان سفیر آمریکا در روسیه منصوب خواهد کرد. (1)  این نخستین باردرطول ۳۰ سال گذشته است که سفیر آمریکا درروسیه ازمیان افراد غیر دیپلماتیک معرفی می شود. در صورتی كه سنای آمريكا انتصاب مك فال را به عنوان سفير اين كشور درمسكو تاييد كند، اوجانشين'جان بيرل' خواهد شد كه از سال 2008 سفیر آمریکا در مسکو بوده است.  به باورتحلیل گران مسائل امریکا، اوباما مک فال  را از بین دایره دوستان خود انتخاب کرده است تا بتواند رهبری  مناسبات روسیه و امریکا را مستقیما برعهده داشته باشد. موضوعی که قطعا خوشایند هیلاری کلینتون وزیرخارجه این کشورنخواهد بود.اوباما درجریان دیدارش با مدودف درحاشیه اجلاس سران گروه هشت در فرانسه ، اعلام کرد درصدد است پس از آغاز مجدد روابط با روسیه ، این روابط را در کانون توجه سیاست خارجی خود قرار دهد. مک فال از سال 2009مسئولیت امور روسیه را در شورای امنیت ملی امریکا برعهده دارد به عنوان یکی از طرفداران بهبود روابط واشنگتن و مسکو معرفی می شود. در این باره خبرگزاری فرانسه از واشنگتن ، می نویسد :  " کاخ سفید به ویژه امضاء و تصویب پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای موسوم به پیمان جدید استارت 2 را در نتیجه تلاش های مک فال ارزیابی کرده است. " (2)

طرح مساله :

مدودف رئیس جمهوری روسیه و اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده  درحاشیه نشست سران گروه هشت کشورصنعتی جهان درشهر" دوویل" شمال غربی فرانسه  مشکلات مربوط به روابط دوجانبه واوضاع بين المللي را بررسی کردند. درپايان ديدارطرفين، مسئولین مربوطه  اسناد مشترکی را  درپنج مورد  ذیل به امضاء رساندند :

1- ايجاد يک گروه کاری مشترک حقوقی به منظور بررسی ابتکارها و پيشنهادهای جديد درباره ايجاد منطقه حفاظتی مشترک درمنطقه گذرگاه "برينگف " وماموريت های جديد وزارتخانه های دفاع

2- صدوربيانيه مشترکی  در مورد همکاری بین دوکشور برای تحکيم امنيت حمل و نقل

3- توافق کلی بین دوکشوردرمورد يکی کردن تلاش های نهادهای انتظامی و  تبادل اطلاعات بين سازمان های امنيتی ونیز تامين هزينه های مبارزه با تروريسم و به کارگيری فناوری های ضد تروريستی

4- امضاء سندی درخصوص برنامه ريزی مشترک درباره امنيت هسته ای و رفع پيامدهای بحران ها 5- توافق کلی بر سر انجام  تلاشهای مشترک  به منظورمقابله با خطربمب های دست ساز. (1)

بعد از اجلاس سران ناتو در لیسبون پایتخت پرتغال در سال ۲۰۱۰ و شرکت فعال مدودوف رئیس جمهوری روسیه در این نشست مهم ، تحلیل گران مسائل روسیه به این باور رسیدند که امریکا به راه حل های جدیدی برای همکاری بین ناتو  و روسیه دست یافته است . اما در آستانه دیدار  سران دو کشور  در فرانسه در حاشیه اجلاس کشورهای صنعتی غرب هنوز مشکلات اساسی بر مناسبات ناتو و روسیه  حاکم  است

طبق اظهارات دیمیتری راگوزین نماینده دائمی روسیه درناتو

« یکی ازمهم‌ترین موانع درمذاکرات بین دو طرف  بحث پیشنهاد روسیه  برای همکاری با ناتو دردو چارچوب کلی است .

اول درچارچوب خود ناتو

دوم در چارچوب اجلاس روسیه – ناتو

بحث‌های داخلی ناتو همیشه دوقدم جلوترند و ما را همیشه دربرابرعمل انجام شده قرار می‌دهند.این عمل راهیچگاه نمی‌توان بحث‌های برابردانست. همانطوری که دیپلمات‌ها ناتو می‌گویند درپیشنهاد روسیه شمارزیادی پارامتر وجود دارند که به هیچ عنوان برای ناتو مورد قبول نمی‌باشند .»  در این باره یکی از نمایندگان اروپا در ناتو می گوید:

« ما درطرح‌های خود نمی‌توانیم به روسیه وضعیتی برابربا دیگراعضای ناتو بدهیم . ما همه به وسیله 5 متن درتوافقنامه واشنگتن به هم مرتبطیم وما نمی‌توانیم امنیت خود را بدست یک بازیگرجدابدهیم.درچارچوب سپرهای موشکی منطقه‌ای ، روسیه پیشنهاد می‌کند که مسئولیت دفاع ازمنطقه شمال غربی یعنی آسمان لهستان و بالتیک واسکاندیناوی را به وی بسپارند . اما لیتوانی و لتونی و استونی و لهستان و رومانی مخالف این ایده‌اند . » (۱)

دربرابراین دیدگاه دیمیتری راگوزین می گوید:

«اگرما می گوئیم که این سیستم برای دفاع ازتهدیدات حاصله ناشی ازجنوب{مهم‌ترازهمه از ایران}ساخته می‌شود،بنابراین چه فرقی می‌کند که ازبخش شمالی چه کشوری دفاع کند؟ازآن سمت هیچ تهدیدی وجود ندارد.بنابراین مسئولیت این قسمت رابه روسیه سپردن منطقی است.» (۲)

درداخل روسیه هم نگاه های تندتری مطرح است ازجمله یکی ازمقامات وزارت دفاع روسیه می گوید:

« نیروهای مسلح ما کاملاً مطمئن  هستند که سپرهای موشکی آمریکایی مستقر دراین منطقه نه تنها می‌توانند موشک‌های راهبردی ما را که ازخاک روسیه به سمت شمال غرب  اروپا پرتاب شوند ، بزنند. بلکه آن‌ها حتماً امکان این را بدست خواهند آورد، تا بتوانند حمله هسته‌ای به اهداف زمینی در روسیه بکنند .» (۳)

برای اینکه ایران بتواند همکاری خود را با کشورهای آسیای مرکزی و فقفاز، یعنی پنج کشور ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان در آسیای مرکزی و ارمنستان، آذربایجان و گرجستان در  فقفاز جنوبی گسترش دهد، لازم است در چهار زمینه تحرکات بیشتری از خود نشان دهد. 

اولین نکته این است که باید راهبرد ایران در این  دو منطقه استراتژیک مشخص  شود. در این راهبرد  باید معلوم شود اولویت‌های ایران در آسیای مرکزی و قفقاز کدا مند و باید روی چه مواردی بیشتر متمرکز شد. دومین نکته آن است که اهداف ‌و راه‌های رسیدن به این اهداف در آسیای مرکزی و قفقاز تعیین شوند. یعنی معلوم شود دقیقا به کجا می خواهیم برویم و چگونه باید به اهداف تعیین شده دست پیدا کنیم نه آنکه هر سفیری که به این منطقه فرستاده می‌شود، سودای خودش را داشته باشد و بر اساس تشخیص خودش عمل کند. من در وزارت خارجه نیستم اما از اثر به موثر پی می‌برم. با توجه به اثری که از تغییر سفیران به وجود می‌آید، می توان شاهد عملکرد ایران در این کشورها باشیم . این یعنی یک راهبرد کلی وجود ندارد که ما روی آن تمرکز داشته باشیم تا هر سفیری می‌رود،‌ آن را اجرا کند. اگر هم چنین راهبردی هست و من از آن بی اطلاع هستم لااقل باید شفاف‌تر بیان  شود تامشخص  گردد که ایران در بخش دیپلماسی اعلامی دقیقا می‌خواهد چه کاری  در این منطقه استراتژیک انجام دهد .

سوم  باید راهکارهای عملی و ابتکاری برای پیشبرد همکاری ها در نطقه ارائه گردد. را که بیان حرف‌های کلی دردی را دوا نمی‌کند. ما باید ببینیم ایران چه کارهایی را باید انجام دهد تا به حل و فصل مشکلات منطقه برای پیشبرد همکاری ها کمک کند .  البته به طور طبیعی آنچه  را ایران می‌خواهد به صورت صد درصد تحقق پیدا نمی‌کند. ممکن است 60، 70 درصد آن تحقق پیدا کند. به همین دلیل باید چهارچوب طرح ها و برنامه های ایران دقیقا معلوم باشد و بیشتر بر قابل اجراء بودن آنها تمرکز کنیم

در بررسی و تحلیل تحولات جاری در خاورمیانه و شمال آفریقا با رویکردی تاریخی به خوبی می توان دریافت، تحولات کنونی  زاییده اندیشه ها وبرنامه ریزی های کشورهای غربی ها نیست. چرا که با نگاهی  سریع به گذشته تحولات جهان امروزدرشصت سال گذشته می بینیم که  پس ازجنگ جهانی دوم در اولین تغییر مهم درآغاز دهه  پنجاه میلادی شاهد وقوع جنگ بین دو کره در 25 جون1950 هستیم که اولین رویارویی مستقیم بلوک شرق و غرب بود . پس ازپایان این جنگ ، با تقسیم شبه جزیره کره به دو بخش شمالی وجنوبی، آسیای شرقی به عنوان اولین صحنه قطب بندی جهانی دردوران جنگ سرد مطرح گردید.

درآغازدهه شصت  نیز با افول قدرت امپراتوری بریتانیا، مبارزات استقلال طلبانه مردم کشورهای آفریقایی نتیجه دارد بطوریکه از اول ژانویه سال 1960 تا اکتبر همین سال هیجده کشور آفریقایی ظرف مدتی کمتر از هفت ماه به استقلال رسیدند. این در شرایطی بود که تا پیش از ان از میان 52 کشور آفریقایی تنها 9 کشور استقلال سیاسی داشتند. ادامه این استقلال یافتگی ها به صورتی بود که تا سال 1962 با استقلال هشت کشور دیگردرمجموع  عدد کشورهای مستقل آفریقا به بیش از34 کشور رسید. اگرچه از این دوره شاهد پدیده دوران نواستعماری تحت عنوان " استعمار نو " هستیم . اما به هر شکل تحول جدیدی در روابط بین الملل با ظهور کشورهای جدید در آفریقا ، آسیا و آمریکای لاتین بودیم.  

به گزارش موسسه تحقیقات خلع سلاح دراستکهلم پایتخت سوئد موسوم به سیپری  بودجه نظامی کشورهای جهان در سال 2010افزایش یافت . بنا براین گزارش  در سال 2010 مخارج  واقعی نظامی با توجه به تورم موجود در اقتصاد جهان ، به یک تریلیون  ششصد میلیارد دلار رسید.

این بودجه با در نظر گرفتن تورم پول نسبت به سال 2009 ؛ 3/1  درصد افزایش نشان می دهد. اما به طورعموم با توجه به تأثیر بحران اقتصادی، سرعت رشد بودجه نظامی در جهان کمتر شده است . دراروپا که کشورها باید مشکلات ناشی از کسر بودجه را حل کنند ،مخارج  نظامی 8/2 درصد افت کرد 
بر اساس مطالعات موسسه  سیپری ، آمریکا مثل همیشه مقام اول را در مسابقه تسلیحاتی دارد . بودجه نظامی این کشور در سال 2010 به 698 میلیارد دلار رسید . به عبارت دیگرآمریکا به تنهایی 43در صد از کل بودجه تسلیحاتی جهان را هزینه می کند. این رقم 6 برابر بیشترازبودجه نظامی چین نزدیک‌ترین رقیب آمریکا است که درمرتبه دوم قرار دارد. بودجه نظامی  چین در سال 2010 برابر 119 میلیارد دلار اعلام شده است.. 
با این وجود سرعت رشد هزینه دفاعی آمریکا در سال 2010 ، 8/2% کمتر شده است . این کاهش از ان جهت اهمیت دارد که بدانیم  در دوره زمانی از 2001 تا 2009 رشد متوسط سالانه بودجه نظامی آمریکا برابر 4/7 درصد بوده است. در مجموع از سال 2001 که جنگ آمریکا در افغانستان آغاز شد و در سال 2003 با اشغال عراق به مرحله اوج خود رسید ؛ تا پایان سال 2010 بودجه نظامی آمریکا 82 درصد افزایش داشته است. به نظر می رسد در سالهای |آتی این روند همچنان ادامه یابد.

طرح مساله :

موضوع استقرارطرح سپردفاع موشکی درخاک اروپا با وجود تفاهم دوجانبه بین روسیه و آمریکا هنوز درمذاکرات روسیه وناتو به جایی نرسیده است . به نظر می رسد خوشبینی های اولیه پس از پیشنهاد همکاری بین روسیه و امریکا در این زمینه کم کم به یاس و نا امیدی تبدیل می شود .

پیشینه بحث

یکی ازموضوع های اساسی مورد اختلاف آمریکا و روسیه در چند سال اخیر مساله طرح تهاجمی موسوم به سپردفاع موشکی است. این طرح درزمان جرج بوش پسر، تحت پوشش مقابله با تهدیدات ادعایی ایران وکره شمالی مطرح شد. براساس آن قراربود رادارپیشرفته ای با قدرت کنترل شعاع شش هزارکیلومتردر کشورچک مستقرشود، تا نقش حلقه تکمیلی رادارهای آمریکایی مستقردرآلاسکا وکالیفرنیا راایفا کند. همچنین قراربود برای مورد اصابت قرار دادن موشکهای شلیک شده به سمت اروپا ، موشکهای ضد موشک درخاک لهستان مستقر شود.

با شروع کار اوباما درسال 2008 برای اجرای  "سیاست تغییر" اوباما تلاش کرد برای ایجاد فضای مناسب در مناسبات روسیه و آمریکا ، اجرای طرح سپردفاع موشکی  به حالت تعلیق درآورد. دو سال بعد در نوامبر 2010 مدودیف رئیس جمهورروسیه دراجلاس سران ناتو درلیسبون پرتغال ، پیشنهاد همکاری روسیه را در اجرای طرح سپر دفاع موشکی در اروپا ، مطرح کرد.

 پیشنهاد جاه طلبانه  مدودیف با مخالفت های جدی نظامیان ارشد روسیه روبرو شد اما دستگاه سیاست خارجی روسیه با حمایت وزارت دفاع این کشور کار را پیش برد  با این حال به گفته مطبوعات روسیه ، مشارکت واشنگتن و مسکو برای رسیدن به طرح مشترکی برای اجرای طرح سپر موشکی با مشکلات اساسی روبرو شده است. اما این مشکلات چیست و اصولا اوباما قرار است کدام طرح را به مورد اجرا گذارد؟ مطبوعات روسیه می گویند اوباما طرح جدید چهار مرحله ای خود را پیشنهاد داده که بررسی جزئیات  آن می تواند عمق مشکلات را بیشتر روشن کند.  

بعد از استعفای جنجالی فیلیپ کراولی، یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا، از مقام خود در 23 اسفند سال 1389 انتصاب اقای آلن ایرAlen Eyre افسر اطلاعاتی سازمان سیا به عنوان سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا بار دیگر موضوع سختگویان وزارت خارجه آمریکا را در صحنه جنجال خبری مطرح ساخت .  اقای  کراولی از رفتار پنتاگون با سرباز آمریکایی که متهم به دادن اسناد رده بندی شده محرمانه به وب سایت ویکی لیکس است، به شدت  انتقاد کرده بود. استعفای او از ان جهت بااهمیت تلقی شد که نشان از اختلاف درون حاکمیتی در آمریکا در باره نحوه برخورد با موضوع برادلی منینگ می داد. آقای کراولی در استعفا نامه خود نوشته بود که با توجه به تأثیر گفته هایش در این باره، استعفای خود را تسلیم می کند.اما او نگفته بود اظهارات منطقی اش در باره غلط بودن نحوه برخورد با منینگ چه مشکلاتی را برایش بوجود آورد تا مجبور به استعفا شد. اقای کراولی سه روز پیش از استعفا در سخنانی خطاب به جمع کوچکی در انستیتوی تکنولوژی ماساچوست آمریکا( ام آی تی)، رفتار وزارت دفاع آمریکا با برادلی منینگ، تحلیلگر اطلاعاتی پیشین را که در زندان به سر می برد، »مسخره، احمقانه، و مخرب« توصیف کرده بود. اما انتصاب اقای آلن ایرهیچ ارتباط مستقیمی باکناره گیری کراولی ندارد . فقط وزارت خارجه آمریکا لازم دیده  فردی را که سالها مسئول پرونده ایران در شعبه سیا در دفتر دبی بوده  به عنوان یکی از سخنگویان  وزارت امور خارجه آمریکا منصوب کند تا او بتواند بخش دیپلماسی عمومی آمریکا را در ارتباط با ایران فعال تر سازد.

طرح مساله :

پوتين روز دوشنبه 1/1/90 درجريان ديدار با كارگران يك مركز صنعتي در منطقه 'وتكينسك' واقع در جمهوري اودمورتياي روسيه خاطرنشان كرد: هيچ منطقي دربكارگيري زورتوسط آمريكا وجود ندارد.

پوتين از اين كه آمريكا به آساني تصميم به بكارگيري نيروي نظامي درعرصه بين المللي مي گيرد، ابراز نگراني كرد.  نخست وزير روسيه با بيان اينكه اين سياست آمريكا جنبه استمرار يافته است، گفت:

« دردوره رياست جمهوري 'بيل كلينتون'، بلگراد بمباران شد ودرهنگام حكومت بوش هم افغانستان و عراق مورد تهاجم قرار گرفت. حالا هم در زمان رياست جمهوري اوباما نوبت به ليبي رسيده است و اين كشوربه بهانه دفاع ازغيرنظاميان مورد حمله قرارمي گيرد واين اقدامات غربي ها دورازمنطق ووجدان است. قطعنامه 1973 ناقص و آسيب رسان به صلح جهاني خواند.  این قطعنامه راه را براي همه نوع اقدام عليه مردم لیبی بازگذاشته و يادآور درخواست هاي قرون وسطايي براي لشكركشي هاي صليبي است. اين قطعنامه عملا اجازه حمله به يك كشورمستقل را مي دهد، وبه همین دلیل مسكو ازاين قطعنامه حمايت نكرد. حوادث ليبي،صحت سياست روسيه براي تقويت توانمندي دفاعي خود را نشان داد. »

به گزارش رسانه های خبری روسیه ، مدودیف رییس جمهوری این کشور  اظهارات پوتین نخست وزیر روسیه درباره لیبی را رد کرد.  وی گفت  از تصمیم مسکو برای وتو نکردن قطعنامه دوم شورای امنیت سازمان ملل علیه لیبی حمایت می کند. مدودیف گفت:

« روسیه در ارتباط با این قطعنامه به این دلیل از حق وتوی خود استفاده نکرد که به عقیده من صدور آن کارغلطی نبوده وبازتاب درک ما ازاوضاع جاری درلیبی است. رییس جمهوری روسیه ، مقایسه قطعنامه دوم شورای امنیت سازمان ملل با درخواست های قرون وسطایی از سوی پوتین نخست وزیر این کشورراغیرقابل پذیرش توصیف کرد. بیان عباراتی مانند ‘جنگ صلیبی’ که به برخورد بین تمدن ها منجرمی شود، نابخشودنی ونپذیرفتنی است. باید به خاطر داشته باشیم که شرایط می توانست به بدتر از آنچه که الان هست، منتهی شود.»

طرح مساله :

جو بايدن معاون رييس جمهوري آمريكا شامگاه روزسه شنبه 17/12/89 دردومین مرحله ازسفر دوره اي خود به اروپا پس پایان دیدار خود ازهلسینکی پایتخت فنلاند؛ راهی مسكو شد. اودرطول اقامت سه روزه خود در روسیه  با مدوديف رييس جمهوري و پوتين نخست وزير این کشور ديدار كرد.

 جو بايدن روزچهارشنبه 18/12/89 در يك مركزعلمي درمنطقه اسكولكووا واقع درحومه مسكو گفت : از سياست هاي دميتري مدوديف رييس جمهوري روسيه براي مدرن سازي كشورش و نيز تلاشهاي مسكو براي عضويت درسازمان تجارت جهاني حمايت مي كنيم.

روزنامه معتبركامرسانت در شماره روزچهارشنبه خود نوشت : تحقق اين امر از سوی آمریکا  به حل مساله گرجستان واقدام روسيه در به رسميت شناختن تماميت ارضي اين كشورمنوط شده است. روسيه در17 سال اخيرمذاكرات بي وقفه اي را براي ورود به سازمان تجارت جهاني داشته ؛ اما به دليل مخالفت واشنگتن با درهاي بسته اين سازمان مواجه شده است. چرا که در دو دهه گذشته  كاخ سفيد از اين مقوله به عنوان ابزاري براي فشار به كاخ كرملين استفاده کرده است  و امكان عضويت مسكو در سازمان تجارت جهاني زمانی تحقق می یابد که آمریکا امتیاز بزرگی از روسیه دریافت کند تا از حق وتوی خود در سازمان تجارت جهانی صرف نظر نماید. بایدن در ادامه سخنان خود گفت واشنگتن همچنين ازلغو قانون جكسون - ونيك هم پشتيباني مي كند و معتقداست که اين اقدامات روابط تجاري دوكشور را بهبود خواهد بخشيد.آمريكا قصد دارد به روسيه در بهبود شرايط سرمايه گذاري دراين كشورو رفع موانع مسيرآن ازقبيل فساد مالي كمك كند.

 اصلاحيه جكسون -ونيك شامل محدوديت هايي درهمكاري هاي اقتصادي آمريكا با روسيه مي باشد كه كنگره آمريكا 40سال پيش(1971) دراعتراض به جلوگيري شوروي سابق ازمهاجرت يهوديان ازخاك اين كشور؛ عليه مسكو وضع كرد و با وجود گذشت دودهه ازفروپاشي شوروي ومهاجرت بسياري ازيهوديان ازروسيه ؛ اين قانون هنوز لغونشده است. 

نقدي بر برنامه پیشنهادی آقای صالحی

 آسياي مركزي و قفقاز جنوبي دو حوزة جغرافيايي پراهميت در شمال كشورمان هستند كه به تبع اشتراكات تاريخي، فرهنگي و زباني، ظرفيت‌هاي مناسب اقتصادي و نيز به واسطة اين مهم كه از ديرباز عرصة رقابت قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي از جمله روسیه، آمریکا، چين و اتحادية اروپا بوده‌ و هستند، براي ايران از اهميت بالايي برخوردار بوده و توجه بيشتري را از سوي دستگاه ديپلماسي كشورمان طلب مي‌كنند. به‌رغم اين اهميت، روندهاي پيشين و جاري گواه آن است كه التفات بايسته به اين مناطق مبذول نشده و ایران با وجود برخورداري از مزیت‌های نسبی فراوان در بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي اين مناطق چندان موفق نبوده است. در همين راستا، برای آقای صالحی وزیر خارجه جدید ایران که در همه زمان‌ها با روی خوش از اهالی رسانه استقبال می‌کند، یادآوری نکته‌ای فراموش شده نمی‌تواند دلگیر‌کننده باشد. چه بسا این یادآوری موجب شود تا دستور دهد کمیته تخصصی و ویژه‌ای برای آسیب‌شناسی سیاست‌های ایران در دو منطقه راهبردی آسیای مرکزی و قفقاز تشکیل شود. این کمیته می‌تواند به این سئوال مهم پاسخ دهد كه چرا سیاست ایران در حوزه‌هایی که مزیت نسبی دارد کُند پیش می‌رود؟

سرانجام بعد از هیجده روز مبارزه پیگیر مردم مصر امشب عمر سلیمان نفر دوم مصر در سه دهه گذشته اعلام کرد مبارک از ریاست جمهوری مصر استعفاء داده است . دیشب که مبارک در سخنرانی هفده دقیقه ای خود اعلام کرد همچنان تا شهریور ماه آینده در قدرت می ماند همه را نا امید کرده بود ام بالاخره درست در روز پیروزی انقلاب 22 بهمن ، مبارک از ریاست جمهوری کنار می رود . در این جمعه تاریخی به نظر می رسد همه نگران آن هستند که عمر سلیمان آیا ناچار خواهد شد سیاست های سرکوب را کنار بگذارد و یا او پای جا پای مبارک خواهد گذاشت. همه قرائن و شواهد نشان می دهد عمر سلیمان نمی تواند ملت بزرگ مصر را به دوران سیاه گذشته باز گرداند . به احتمال زیاد اصلاح بعضی از بند های قانون اساسی مصر در دستور کار قرار می گیرد و مجلس ملی مصر که چند ماه پیش انتخابات ان برگزار شد منحل می شود تا زمینه برای برگزاری آزاد انتخابات مجلس آماده شود. تشکیل شورای عالی نظامی در مصر نشان می دهد که آنها نخواستند بر طبق قانون  اساسی ظرف شصت روز انتخابات را برگزار کنند و معلوم نیست تا چه مدت اصلاحات در مصر انجام می شود همه قرائن و شواهد روزهای مثبتی را برای آینده مصر نشان می دهد. انتقال آرام قدرت به شورای عالی با ریاست  آقای طنطاوی وزیر دفا ع  خوش نام مصر وضعیت را امیدوار کننده نشان می دهد. در هر صورت پس از سقوط شاه در ایران و صدام در عراق این سومین تحول بزرگ در خاورمیانه در سه دهه اخیر محسوب می شود. تنفس در خاورمیانه ای که دیکتاتورهادر آن حکومت نداشته باشند چقدر لذت بخش است . سرنوشت مبارک عبرتی برای دیکتاتورهای یمن ؛ اردن و سایر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا است تاثیر رفتن مبارک را در درجه اول باید بر الجزایر ، مراکش و لیبی دید و در مرحله بعد درکشورهای یمن ، اردن و سوریه این نتایج قابل بررسی است . در کشورهای امیر نشین حوزه خلیج فارس هم این تغییر تاثییر تعیین کننده خواهد داشت اما به زمان بیشتری نیاز است تا در کشورهایی مثل عربستان ،کویت ، امارات ، قطر، بحرین و عمان تحولی اساسی بوجود آید .