موضع گیری جانبدارانه آمانو دبیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته ای
در ان زمان هدف اصلی ایران ، تنظیم برنامه کاری با آژانس بود که همه مسائل وموضوعات باقیمانده برای یکبارمشخص شود تا مورد رسیدگی قرارگیرد. این موضوع مهم کمک می کرد تا ایران وارد پروسهی بی پایان پرسش های مکرر که پایانی هم نداشت ، نشود. به همین منظور یک برنامه کاری تحت عنوان (INFCIRC/ 711) بین البرادعی دبیرکل وقت آژانس وآقای لاریجانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی ایران مورد توافق قرار گرفت. براساس این برنامه کاری، فهرست نهایی از 6 موضوع باقی تعیین شد. این فهرست شامل:
تحقیق درمورد پلوتونیوم، سانتریفیوژهای P1-P2، منشاء آلودگی دریکی از تجهیزات یک دانشگاه فنی، سند اورانیوم فلزی، پلونیوم 210 و معدن گچین در ایران بود.
در بند 5 از بخش IV در برنامه کاری مذکور آمده است:
"آژانس و ایران توافق نمودند پس از اجرای موارد فوق الذکر و برنامه کاری توافق شده برای حل موضوعات باقی مانده، اجرای پادمان در ایران باید به صورت عادی انجام گیرد".
آژانس درگزارشهای نوامبر 2007 و فوریه 2008 خود به روشنی و آشکارا اعلام کرده است که جمهوری اسلامی ایران به سوالات آژانس در خصوص موضوعات باقیمانده طبق برنامه کاری پاسخ داده است. البته آژانس بصورت جداگانه مورد به مورد به حل موضوع های مطرح شده اشاره دارد و از تائید نهایی و یکجا هر شش مورد خود داری کرده است . چراکه هنوز در باره مطالعات ادعایی شبه دارد. اما از نگاه ایران اسناد مربوط به مطالعات ادعایی ارائه نشده بود تا ایران بتواند در آن مورد پاسخگو باشد. ازنگاه ایران با اجرای موفقیت آمیز برنامۀ کاری و حل و فصل تمامی شش موضوع باقیمانده، آمریکا که ازاین نتایج خرسند نبود با راه اندازی تبلیغات سیاسی وانحرافی بر بخشی از برنامۀ کاری تحت عنوان مطالعات ادعایی متمرکز شد و با اخلال درکار آژانس و ایجاد فشارهای مختلف برآن، سعی کرد مسیرهمکاری های ایران و آژانس را تخریب نماید.
در این مرحله آقای صالحی وزیرخارجه ایران که خود به دلیل سوابق علمی و اجرایی اشراف دقیق به موضوع فعالیت های صلح آمیزهسته ای ایران دارد، ازآژانس خواسته راه هايی برای بازکردن بن بست موجود که منجر به چهارقطعنامه تحريمی نا عادلانه شورای امنيت سازمان ملل شده، پيدا کند.
درپاسخ به این درخواست منطقی، آقای آمانو به گونه ای کاملا غیرمسئولانه و جانبدارنه تنها به اجرای تعهدات تعیین شده درقطعنامه های غیرعادلانه شورای امنیت تاکید دارد. درصورتی که انتظارمی رود ایشان به عنوان عالی ترین مسئول آژانس به ارائه ابتکارات جدید برای حل مشکلات موجود اقدام کند.
ايران از سال ۲۰۰۳ همکاری خودرا با آژانس شروع کرده ولی هيچ گاه اين همکاری از ديد آژانس بين المللی انرژی اتمی درحد راضی کننده نبوده است. بنابراین ایران می خواهد بداند این روند تا چه زمانی ادامه می یابد. اگربرفرض ایران راضی شود به ابهام های جدیدی که توسط اسرائیل نوشته و از سوی آمریکا به آژانس ابلاغ شده است ، پاسخ بدهد آیا بازهم پرسش های بی پایه جدیدی مطرح نمی شود؟ آقای آمانوبجای انکه همچون فرشته عدالت با چشمانی بسته براجرای بی چون وچرای قطعنامه های غیر منصفانه شورای امنیت سازمان ملل تاکید کند لازم است راه حلی جدید برای تعیین تکلیف بندهایی که مرتبا تحت عنوان " مطالعات اداعایی" مطرح می شود ،ارائه کند.
آژانس بین المللی انرژی هسته ای از یکسو می خواهد ایران به ادعاهای مطرح شده از سوی بعضی از اعضای آژانس علیه ایران پاسخ دقیق بدهد و از سوی دیگر غنی سازی اورانیوم را متوقف سازد . این در حالی است که در این باره در بخش 3 برنامه کاری موردتوافق ایران و آژانس آمده است:
«ايران، به عنوان علامت حسن نيت وهمکاري با آژانس، به محض دريافت همه مدارک مربوطه، آن مدارک را بررسي مي کند و ارزيابي خود را به آژانس اطلاع مي دهد».
طبق این بند، آژانس می بایست تمامی اسناد را به ایران تحویل می نمود و ايران پس از دریافت تمامی اسناد مطالعات ادعائی، « ارزيابي» خود را از اسناد دريافتی به آژانس "اطلاع" دهد و در آن سند اقدامی بیشتر از جمله برگزاری جلسه و ... پیش بینی نشدهاست. اما ايران برای نشان دادن حسن نيت وهمكاري با آژانس ، موافقت كرد به شرط دریافت اسناد مورد ادعا یی ، گفتگوهايي را با آژانس داشته باشد و اسناد لازم را در اين رابطه به آژانس ارايه دهد. جالب آنکه تا کنون آژانس نه تنها هیچ سندی در این موارد ارائه نکرد، بلکه صرفا بر اساس ادعاهای مطرح شده گزارش های خود را تنظیم کرده تا شائبه نظامی بودن فعالیت های صلح آمیز ایران را در اذهان عمومی مطرح کند.
از جمله آقای آمانو در آخرین گزارش خود در جون 2011 درباره برنامه هستهای ايران اعلام کرده بود، آژانس اطلاعات تازهای درباره «ابعاد نظامی احتمالی» برنامه اتمی ايران «در گذشته و زمان حال» دريافت کرده است. آژانس بينالمللی انرژی اتمی از چند سال پيش سرگرم بررسی گزارشهايی است که از سرويسهای اطلاعاتی کشورهای غربی درباره ابعاد احتمالی نظامی برنامه هستهای ايران دريافت کرده است. از جمله مواردی که آژانس بينالمللی انرژی اتمی در گزارش تازه خود نسبت به آن ابراز نگرانی کرده بود، میتوان به اطلاعاتی درباره تلاش ايران برای طراحی يک کلاهک هستهای و جايگزينی آن با کلاهک متعارف موشک شهاب- ۳ است.
صالحی، وزیر امور خارجه ایران، می گوید ایران به تعهدات خود در چارچوب معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (ان پی تی) و اساسنامه آژانس پایبند است.وزیر امور خارجه ایران همچنین بر در پیش گرفتن یک "روش خلاقانه" برای تعامل با آژانس اتمی تاکید کرده و گفته است که این سازمان ابتدا باید اعلام کند ایران به تمام سوال های مربوط به برنامه هسته ای خود پاسخ داده است. طرفین توافق کرده اند که به گفتگوهای خود ادامه دهند.
ایران به این دلیل مایل است گفتوگوهای جدید، برپایهی برنامهی کاری توافق شده در سال ۲۰۰۷ پیش رود. زیرا آن برنامه توانست یک سری از ناروشنیهای مربوط به برنامهی اتمی ایران را برای آژانس بینالمللی انرژی اتمی روشن کند.
به نظرمی رسد زمان برای انجام ابتکارات جدید فرا رسیده و شرایط برای باز شدن در های گفتگو آماده است. البته اگرتل آویووکاخ سفید نشینان اجازه دهند آژانس به وظایف ذاتی خود که کمک به صلح و امنیت هسته ای در جهان است باز گردد .