اختصاصی برای سایت ایراس نوشته حسن بهشتی پور

در روزهای اخیر، هیأتی آمریکایی به رهبری آدام بولر، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور گروگان‌ها، و زلمی خلیل‌زاد، نماینده پیشین آمریکا در امور افغانستان، به کابل سفر کردند. این نخستین سفر رسمی یک هیأت آمریکایی به افغانستان پس از تسلط طالبان در سال ۲۰۲۱ محسوب می‌شود. در جریان این سفر، هیأت آمریکایی با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، دیدار و درباره موضوعاتی مانند آزادی زندانیان و ارائه خدمات کنسولی به افغان‌ها در آمریکا گفت‌وگو کردند.

یکی از نتایج این مذاکرات، آزادی جورج گلزمن، شهروند آمریکایی بود که به مدت دو سال در کابل بازداشت بود. این اقدام از سوی وزارت خارجه آمریکا به عنوان گامی مثبت و سازنده تلقی شد.

همچنین، گزارش‌هایی مبنی بر حذف نام سراج‌الدین حقانی، وزیر کشور طالبان، و دو عضو دیگر شبکه تروریستی حقانی از فهرست افراد تحت تعقیب وزارت خارجه آمریکا منتشر شده است. این اقدام با واکنش‌های متفاوتی همراه بوده است؛ برخی آن را گامی در جهت اعتمادسازی می‌دانند، در حالی که دیگران، از جمله سارا آدامز، مأمور پیشین سازمان سیا، آن را «پاداش به تروریسم» توصیف کرده‌اند.

رهبر طالبان، هیبت‌الله آخوندزاده، نیز اظهار داشته است که آزادی دو شهروند آمریکایی مشروط به آزادی یک عضو طالبان از زندان گوانتانامو بوده است. به طور کلی، این تحولات نشان‌دهنده تلاش‌های جدید در راستای بهبود روابط میان آمریکا و طالبان است، هرچند واکنش‌ها و نگرانی‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد.

نوشته : حسن بهشتی پور

اختصاصی برای روزنامه قدس

مردم تاجیکستان روز یکشنبه 12 اسفند در 3513 مرکز رای گیری به پای صندوق های رای گیری رفتند تا برای پنج سال آینده نمایندگان مورد نظر خود را انتخاب کنند. بر اساس گزارش کمیسیون مرکزی برگزار کننده انتخابات 229 ناظر بین المللی برای نظارت بر این انتخابات در مراکز رای گیری حضور داشتند و 203 خبرنگار داخلی و خارجی نیز مراحل رای گیری در 41 حوزه انتخابیه را در سراسر تاجیکستان تحت پوشش قرار دادند. با این حال ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا که در گذشته در این انتخابات برای نظارت دعوت می شدند، اینبار اعلام کردند ویزای آنها برای آمدن به تاجیکستان صادر نشده است. به نظر می رسد به دلیل آنکه در انتخابات دوره قبل که در سال 2020 برگزار شد ، این سازمان اعلام کرده بود «رقابت در انتخابات نبود و بیشتر حزب حاکم دموکراتیک خلق و متحدانش کرسی ها را بین خود تقسیم کردند» موجب شده که دیگر از آنها دعوت نشود.

به گفته رئیس کمیسیون برگزار کننده انتخابات از میان پنج میلیون و 522 هزار واجد شرایط رای دادن در این انتخابات حدود 60 درصد به پای صندوق‌های رای رفتند، نتایج نهایی انتخابات نیز ظرف دو هفته آینده اعلام می‌شود.

بهشتی‌پور در گفت‌وگو با ایلنا: حمل و نقل جاده‌ای، توسعه انرژی و کشاورزی می‌تواند جز توافقات ایران در حاشیه اجلاس اکو باشد

تحلیلگر مسائل بین الملل گفت: یکی از بهترین مسائل و موضوعاتی که می‌تواند همکاری ما را بین ایران، افغانستان، ازبکستان از یک طرف و از طرف دیگر ایران، ترکمنستان و ازبکستان توسعه بدهد همکاری‌ها در زمینه انرژی با ایران و همچنین با همسایه‌‌اش ترکمنستان است.

حسن بهشتی‌پور تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در مورد سفر رئیسی به تاجیکستان و ازبکستان گفت: دولت آقای رئیسی در مقایسه با دولت‌هایی که در ۳۰ سال گذشته در ایران کار کردند، توجه بیشتری به منطقه راهبردی آسیای مرکزی داشته است. به دلیل تحریم‌هایی که علیه ایران وجود دارد و یا به دلیل شناخت خوبی که وجود داشت، از سال ۱۴۰۰ و در زمان دولت ایشان شاهد رفت‌و‌آمد حداقل ۳ رئیس‌جمهور منطقه آسیای مرکزی به تهران بودیم و ایشان هم در ۲ اجلاسی که در عشق‌آباد و دوشنبه برگزار شد، شرکت کرد.

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل اوراسیا در گفتگو با خبرگزاری ایسنا تشریح کرد

رئیس‌جمهور آمریکا در تلاش است ضمن رقابت با گسترش نفوذ چین ، از طریق حیاط خلوت روسیه یعنی کشورهای آسیای مرکزی بتواند روس‌ها را نیز تحت فشار قرار دهد.

«جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا قرار است با سران کشورهای تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان و ازبکستان در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک که در روزهای آتی برگزار می‌شود، دیدار و گفت‌وگو داشته باشد.

«حسن بهشتی پور» در گفت‌وگو با ایسنا در تحلیل خود از نشست بایدن با سران پنج کشور آسیای مرکزی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل اظهار داشت: باید به این نکته توجه داشت حتی اگر جنگ روسیه و اوکراین نبود، باز هم آمریکا منطقه آسیای مرکزی را بعد از فروپاشی شوروی با عنوان یکی از اولویت های سیاست خارجی خود قرار می داد.

روزنامه ستاره صبح شنبه 30 اردیبهشت 1402

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با ستاره صبح آنلاین:

/نمی توان با مسئله طالبان احساسی برخورد کرد/ایران علاوه بر افغانستان با ترکیه و عراق هم بر سر مسئله آب اختلاف نظر دارد

بهشتی پور درباره درگیری ایران با افغانستان بر سر مسائل آب گفت:ایران ابزارهای فشار متعددی دارد اما بحث بر سر این است که چگونه از این ابزار فشار استفاده شود.بحث مماشات با طالبان یک بحث انحرافی است.

ستاره صبح/پیام فیض:سید ابراهیم رئیسی در جریان سفر به استان سیستان و بلوچستان گفت:«حقابه ای که مردم سیستان از هیرمند دارند، را نمی شود مشمول مرور زمان کرد. این حق مردم سیستان و بلوچستان است.در معاهدات و قراردادها هم هست. می خواهم به حاکمان افغانستان عرض کنم این مطلب ما را عادی تلقی نکنند.بسیار جدی بگیرند که فردا پشیمان نشوند.» پس از سخنان رئیسی وزیر امور خارجه هم به طالبان هشدار داد و گفت:«اگر لازم باشد از ابزار فشار هم برای وادار کردن هیئت حاکمه افغانستان که همراهی نخواهند کرد با اعطای حق‌آبه ایران استفاده خواهد شد.»حقابه ایران از هیرمند در سال 1351 در توافقی بین ایران و افغانستان تعیین شد.این توافق 60درصد از آب هیرمند را متعلق به افغانستان و 40درصد را سهم ایران تعیین کرده است.در ارتباط با این موضوع ستاره صبح با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل خاورمیانه گفتگویی انجام داده که در ادامه می خوانید:

بهشتی‌پور: ایران روابط خود را با کشور‌هایی مثل قزاقستان، ترکمنستان و تاجیکستان توسعه داده است

کارشناس روابط بین الملل در گفتگو با خبرگزاری دانشجو: برخلاف سال‌های قبل که آسیای مرکزی در اولویت چهارم یا پنجم سیاست خارجی کشور بود اما امسال این موضوع اولویت اول ما شد. روابط ما با ازبکستان و ترکمنستان اصلاح شده است. سفرهای روسای جمهور این کشورها به ایران از موفقیت‌های دولت اقای رئییسی است. دولت سیزدهم با آسیای مرکزی که یک منطقه استراتژیک است، ارتباط خوبی برقرار کرده. البته هنوز با آن ظرفیتی که باید ادامه پیدا نمی‌کند. نقش تحریم ها نیز در این بین بی اثر نیست. ارتباطمان با روسیه نیز خیلی بهتر شده البته جنگ او با اوکراین و اعمال تحریم‌ها علیهش باعث میل او به ایران شده است. متن کامل را در نشانی زیر ببینید

snn.ir/004V3k

خبرگزاری ایسنا چهارشنبه / ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲

حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل اوراسیا در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه سفر نخست وزیر قزاقستان شاید بتواند موانع موجود در تعامل دو کشور را برطرف کند، تاکید کرد: گسترش تعاملات با آستانه موقعی می‌تواند تحقق پیدا کند که در کمیسیون مشترک دو کشور راهکارهایی برای مقابله با تحریم‌ها به کار گرفته شود.

بهشتی پور در تحلیل خود از سفر نخست‌وزیر قزاقستان به ایران و گسترش تعاملات تجاری و اقتصادی دو کشور گفت: جایگاه نخست وزیری در قزاقستان اجرایی بوده و تصمیم گیرنده نیست، با این حال سطح دیدار نخست وزیر در جریان این سفر مهم است؛ باید توجه داشته باشیم با سفر، کل مسایل دو کشور حل نمی شود، بلکه باید کمیسیون مشترک ایران و قزاقستان فعال‌تر از قبل عمل کند.

پیش از این سوآپ نفت انجام می‌شد و نفت قزاقستان در پالایشگاه‌های شمال بهره برداری می شد، باید این موضوع پیگیری شود. از سوی دیگر قزاقستان یکی از تولید کننده های گندم در دنیا است و همچنین اورانیوم خوبی دارد این ظرفیت‌ها می‌تواند زمینه های گسترش همکاری را فراهم کند.

با توجه به تحریم های ایران بعید است بتوان در این زمینه کاری انجام داد، ولی به طور کلی ایده شمال- جنوب می تواند مزیت های بسیاری داشته باشد، ایران از طریق بندر چابهار می تواند خدمات خوبی به ترکمنستان دهد و از طریق خزر به قزاقستان، زیرا با قزاقستان از طریق دریای خزر همسایه هستیم.

گفت‌وگو مهدی مخبری خبرنگار خبرگزاری قرآن  با حسن بهشتی‌پورتحلیلگر مسائل سیاسی :

تحلیلگر مسائل سیاسی با بیان اینکه دو جنایت اخیر علیه روحانیون شیعه و اهل سنت در مشهد و گنبدکاووس را باید از منظر امنیتی تحلیل کرد، گفت: این دو اتفاق نشان از تلاش‌هایی برای اختلاف‌اندازی میان شیعه و سنی دارد اما عده‌ای می‌خواهند آنها را به مسئله مهاجرت اتباع افغانستان به ایران ارتباط داده و از این طریق روابط دو ملت دوست و برادر را تخریب کنند.

حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل سیاسی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره دو جنایت اخیر در کشور علیه روحانیون شیعه و اهل سنت و نسبت آن با تحولات اخیر در مرزهای ایران و افغانستان گفت: این دو جنایت را باید با یک دیدگاه امنیتی تحلیل کرد و ارتباطی به بحث روابط ایران و افغانستان و حتی طالبان ندارد. این قضیه نشان از تلاش‌هایی برای اختلاف‌اندازی میان شیعه و سنی دارد و لذا این مسئله به امنیت ملی کشور برمی‌گردد.

بحث افغانستان و مهاجرت‌های گسترده افغانستانی‌ها بحث دیگری است و باید مشخص شود چه کسانی مسئول هستند و اجازه می‌دهند این جمعیت گسترده از اتباع افغانستان وارد کشور شوند و آیا به تبعات این مسئله توجه دارند یا خیر  اما همه اینها جدای از موضوع دو جنایت اخیر است هرچند عده‌ای می‌خواهند این دو مسئله را به هم ارتباط دهند زیرا می‌خواهند روابط دو کشور دوست و برادر ایران و افغانستان را تخریب کنند.

 

نویسنده: حسن بهشتی پور

مقدمه :

همانطور که انتظار می رفت چهارمین انتخابات ریاست جمهوری از زمان استقلال ترکمنستان در 1991 با شرکت اکثریت حائزین شرایط شرکت درانتخابات درروز شنبه 21 اسفند 1400 برگزار شود. براساس گزارش کمیسیون انتخابات از میان 9 نفر کاندیدای شرکت کننده در انتخابات ، سردار بردی محمداف فرزند رئیس جمهوری فعلی ترکمنستان توانست با بدست آوردن ۷۲.۹۷ درصد آرا پیروز انتخابات ریاست جمهوری شود. 

نظر به اهمیت تحولات این کشور همسایه شمالی ایران در مطلب پیش رو تلاش شده است روند انتقال قدرت در این کشور آسیای مرکزی را بر اساس ساختار حاکم بر این کشور بررسی کرده و به پیش بینی تحولات آتی این کشور بپردازیم. بی تردید ارزیابی واقع بینانه تحولات ترکمنستان در هفت سال پیش رو می تواند برای برنامه ریزی های آینده در روابط ایران و ترکمنستان مفید باشد.

 

 

سیاست دفع مقدر برای تغییرات اجتناب ناپذیر

قربانقلی بردی محمداف، رئیس جمهور ترکمنستان، روز یکشنبه  24 بهمن ماه ، در نشست فوق العاده مجلس خلق مصلحتی در اظهاراتی غیرمنتظره، گفت قصد دارد از سمت ریاست جمهوری کناره گیری کند تا راه را برای رهبران جوان باز نماید.

بردی محمداف از چندین سال پیش در تدارک آن بود تا بتواند پسر خود را به عنوان جانشین معرفی کند.  سردار  تنها پیر بردی محمد اف اخیراً 40 ساله شده و طبق قوانین این کشور می تواند برای ریاست جمهوری نامزد شود.

بردی محمداف پس از اعلام تمایل خود برای ترک سمت ریاست جمهوری، از تمایل خود برای باقی ماندن به عنوان رئیس مجلس اعلای پارلمان (دومین پست مهم کشور) خبر داد .طبق اعلام کمیسیون مرکزی انتخابات ترکمنستان، در تاریخ 21 اسفند 1400انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری این کشور برگزار خواهد شد.

بهشتی پور: با سر نیزه می‌شود حکومت کرد اما نمی شود روی آن  نشست

پژوهشگر امور بین الملل با تاکید بر اینکه بحران ناشی از مشکلات داخلی با اتکاء به مداخله سربازان خارجی  قابل کنترل است، اما کاملا از بین نمی رود. برای حل اساسی مشکلات داخلی باید  عامل های اصلی بحران را از بین برد.  گفت:  به قول برتولت برشت نمایشنامه نویس مشهور آلمانی با سر نیزه می‌شود حکومت کرد، اما نمی‌شود روی آن نشست. کنایه از این واقعیت دارد که در قزاقستان مانند هر کشور دیگری باید با ریشه های بحران مقابله کرد نه  با مردم معترض کوچه و خیابان.

حسن بهشتی پور، تحلیلگر و پژوهشگر امور بین الملل به پیامدهای بحران در قزاقستان و تاثیر آن در منطقه اشاره کرد و گفت: هر بحرانی در یک کشور آسیای مرکزی در مرحله اول در کشورهای منطقه اثرگذار خواهد بود؛ زیرا پنج کشور آسیای مرکزی از نظر ساختار حکومتی شباهت های زیادی با هم دارند گرچه اختلافهایی هم دارند اما تشابه آنان بسیار بیشتر است.

وی ادامه داد: تحولات قزاقستان اگر مدیریت شود (که ظاهر امر در این روزها نشان از مهار شدن بحران دارد) و کنترل آن ادامه دار باشد تاثیر آن در کشورهای دیگر به عنوان یک تجربه خواهد بود.

بهشتی‌پور:ارزیابی از تحولات قزاقستان :

توقایف رئیس جمهوری قزاقستان با حمایت روسیه و چین، در قدرت ماند،

نظربایف و خانواده اش تقریبا از صحنه سیاسی حذف شدند ،

آمریکا انگیزه‌ای برای مداخله نداشت.

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل  به خبرآنلاین گفت:حضور روس ها توانست اوضاع را آرام کند اما نیاز به اقدامات تکمیلی برای بهبود وضعیت قزاقستان وجود دارد. روسیه هم زمان در سه جبهه درگیر است. در بلاروس ، اوکراین باغرب و حالا در موضوع قزاقستان درگیرشده است و نمی تواند این وضعیت در بلند مدت  ادامه پیدا کند. به همین خاطر روس ها تصمیم به خروج از قزاقستان گرفته اند.

مهسا مژدهی:‌ قزاقستان با طوفانی از اعتراضات رو به رو شد ورییس جمهور این کشور توانست با کمک نیروهای روسی اوضاع را به سرعت ارام کند. اما این ارامش بدون اصلاحات سیاسی ممکن نبود.نظربایف معتقد است که در هفته های اخیر در قزاقستان کودتایی علیه او در حال وقوع بوده است . اما حالا ارامش به شهرهای این کشور بازگشته است و نیروهای خارجی به سردستگی روسیه تصمیم گرفتند در روزهای اینده  به تدریج این کشور را ترک میکنند. هفته گذشته اعتراض به وضعیت اقتصادی در یک شهر کوچک نفتی به سرعت به دیگر نقاط کشور کشیده شد ونظربایف تحت فشار شدید از روس ها برای حفظ قدرت خود کمک خواست. مسکو هم دست رد به خواسته او نزد و اعزام نیروهای روسیه به این کشور توانست اوضاع را به شکل سابق برگرداند. در خبرآنلاین با  حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل  به گفتگو پرداخته ایم که در ادامه می خوانید:

 یک کارشناس مسائل روسیه و کشورهای مشترک‌المنافع گفت: سرانجام تظاهرات در قزاقستان فروکش خواهد کرد، اما اینکه این اعتراضات چگونه به پایان برسد مهم است و باید ببینیم که دولت «توقایف» مانند دولت قزقیزستان مجبور به کناره‌گیری می‌شود یا خیر.

حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا درباره تحولات قزاقستان و ورود نیروهای روسیه به این کشور برای آرام کردن تظاهرات، اظهار کرد: بخشی از مردم به افزایش قیمت گاز مایع که نرخ آن در اول ژانویه ۲۰۲۲ دو برابر شده بود، معترض بودند و در شهر کوچک «آکتوبه» دست به تظاهرات زدند که دولت عقب‌نشینی و اعلام کرد قیمت سوخت را تعدیل می‌کند و اجازه نمی‌دهد روی سایر اقلام این افزایش قیمت تأثیر بگذارد، اما تظاهرکنندگان قانع نشدند و در شهر کوچک دیگری مجسمه «نور سلطان نظر بایف»، رئیس جمهور سابق قزاقستان را روز ۵ ژانویه به زیر کشیدند.

وی افزود: بعد از این رخداد تظاهرات اعتراضی گسترش پیدا کرد و در «آلماآتی» یکی از شهرهای بزرگ قزاقستان تظاهرات وسیعی برگزار شد. «توقایف»، رئیس جمهور قزاقستان ابتدا نخست‌وزیر کشور را تغییر داد تا اوضاع کنترل شود و اعتراضات کاهش پیدا کند که این اتفاق نیفتاد و تداوم یافت. سپس «نور سلطان نظر بایف» از ریاست شورای عالی امنیت ملی استعفا داد و رئیس جمهور نیز اعلام کرد که زمام امور را در دست دارد و با معترضان برخورد شدید می‌کند که این اظهارات هم نتوانست تظاهرات را پایان دهد.

قرارداد سه جانبه سواپ (معاوضه) سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز با حضور روسای جمهور ایران، ترکمنستان و آذربایجان در شهر عشق آباد  هفتم آذر 1400 امضا شد. بر اساس این توافق سه جانبه که در حاشیه پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در ترکمنستان به امضا رسید؛ ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز به جمهوری آذربایجان می فروشد. این گاز در مرز سرخش به ایران تحویل می شود و بجای آن ایران از مرز آستارا برای جمهوری آذربایجان گاز ارسال می کند.

به لحاظ ژئواکونومیکی این توافق  برای هر سه کشور مشارکت کننده در آن  اهمیت اساسی دارد. برای ترکمنستان از جهت تنوع بخشی به بازار صادرات گاز اهمیت اساسی دارد. زیرا عمده صادرات گاز ترکمنستان در سالهای اخیر  به روسیه و چین صورت می‌گیرد درواقع تنها  این دو کشور بازار اصلی برای صادرات گاز ترکمنستان بشمار می‌آیند. ذخایر گازی این کشور بیش از 24 تریلیون مترمکعب برآورد شده به همین دلیل همواره بدنبال راهی برای تنوع بخشیدن به مسیرهای صادراتی گاز خود است.

برای ایران نیز از آن جهت اهمیت دارد که  با دریافت سهمیه گاز از این خط لوله به عنوان حق ترانزیت ، می‌تواند از این گاز در پنج استان شمالی کشور استفاده کند و ضمن صرفه جویی در هزینه های انتقال گاز به این استان ها ، از مشکلات قطعی گاز در فصل پائیز و زمستان بکاهد.

روزدوشنبه دهم خرداد 1400 «رمضان رحیم زاده» وزیر کشور تاجیکستان در راس یک هیات بلند پایه رسمی وارد تهران شد. او دومین مقام عالی رتبه تاجیکی است که بعد از سفر «شیرعلی میرزا» وزیر دفاع تاجیکستان در فروردین گذشته از ایران دیدن می کند. پیش از آن نیز در اسفند سال 1399 اقای «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور ایران به تاجیکستان سفرکرده بود. همچنین حضور « محمد جواد ظریف» وزیر خارجه کشورمان در نهمین اجلاس « قلب آسیا- روند استانبول» به میزبانی شهر دوشنبه گواه آن است که در چند ماه اخیر شاهد تحول اساسی در بهبود روابط دو کشور هستیم.

از سال 1394  روابط ایران و تاجیکستان بر سر سوء تفاهمی در مورد موضع تهران نسبت به نهضت اسلامی در تاجیکستان به کدروت و سردی انجامید، اگرچه تاجیکستان هیچگاه نتوانست ادله ای روشن و مستند برای اثبات تروریست بودن حزب نهضت اسلامی تاجیکستان ارائه کند اما در هر صورت روابط ایران و تاجیکستان به این بهانه در شش سال گذشته  به سمت سردی  روابط و حتی در مواردی تیرگی رفت. بویژه زمانی که برنامه های ساختگی تحت عنوان مستند سازی علیه ایران ساخته و در تلویزیون  تاجیکستان پخش شد. اما این تلاش های بی ثمر هیچگاه نتوانست ضربه جدی  بر روابط عمیق تاریخی  دو کشور تاثیر وارد سازد.  چرا که ریشه های ارتباط  مردم ایران و تاجیکستان در عمق تاریخ و فرهنگ دو کشور رسوخ یافته و نمی توان با فضا سازی رسانه ای منفی این ریشه های سترگ را از بین برد.  بویژه آنکه در این مدت طرف ایرانی با درایت تلاش کرد خطاهای انجام شده را نادیده گرفته و از اقدام های متقابل پرهیز کند.

نگاه تحلیلی به سفر «ظریف» به آسیای مرکزی  در گفتگو با حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل اورآسیا

به گزارش شهرآرانیوز؛ پس از پایان تعطیلات نوروزی، سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان، در توئیتی از سفر محمدجواد ظریف به آسیای مرکزی خبر داد. وی در این باره نوشت: «توسعه روابط با آسیای مرکزی، منطقه اشتراکات تمدنی، تاریخی و فرهنگی، همواره از اولویت‌های اصلی ایران بوده است. ظریف از ۱۶ تا ۱۹ فروردین عازم ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و ترکمنستان خواهد شد.»

این دومین سفر ظریف به این منطقه در دولت دوم حسن روحانی است. وزیر امور خارجه کشورمان که در اولین مقصد سفر خود به آسیای میانه، روز گذشته وارد ازبکستان شده بود، پس از دیدار و گفتگو با همتای ازبکستانی خود گفت: «ایران می‌تواند راه ترانزیت ازبکستان به بازار‌های جهانی و آب‌های آزاد را فراهم کند. حوزه‌های مختلف همکاری بین دو کشور وجود دارد. تاریخ مشترک بسیار طولانی ما زمینه برای دوستی بین دو ملت را بیش از پیش گسترش می‌دهد و امیدواریم در این سفر این زمینه‌ها را گسترش بیشتری بدهیم.» برای بررسی بیشتر این موضوع سراغ حسن بهشتی پور، کارشناس منطقه قفقاز و آسیای مرکزی، رفته ایم.

حسن بهشتی پور

روز یکشنبه 20 مهر  1399 مردم تاجیکستان یکبار دیگر برای انتخاب رئیس جمهور مادام العمر این کشور به پای صندوق های رای رفتند و همانطور که انتظار می رفت او باردیگر برای هفت سال زمام امور تاجیکستان را برعهده خواهد داشت.

28 سال پیش نیز در 29 آبان ماه  سال 1371 در جریان جنگ داخلی تاجیکستان پارلمان این کشور اقای رحمان را که ان موقع رئیس کولاب بود به عنوان رئیس جمهور انتخاب کرد. تا اینکه پس از گذشت دو سال با تدوین قانون اساسی جدید در سال 1373 امامعلی رحمان اینبار در یک رای گیری عمومی  به مدت پنج سال در انتخابات ریاست جمهوری از سوی مردم  برگزیده شد.

اما آقای رحمان که با کمک ایران و روسیه توانست در سال 1376 به جنگ داخلی پایان دهد سودای کناره گیری از قدرت را نداشت به همین دلیل از آن زمان به تدریج با حذف مخالفان تحت عناوین مختلف تا کنون توانسته است  چهار دوره پیاپی  به عنوان رئیس جمهور برگزیده شود.. وقتی  دوره اول زمامداری پنج ساله او در سال 1378 به پایان رسید در نخستین گام ازطریق  اصلاح قانون اساسی دوره ریاست جمهوری را از پنج سال به  به هفت سال افزایش داد. در نتیجه در انتخابات های پیاپی سالهای 1378 و 1385 و 1392 همچنان برنده انتخابات اعلام شد.

 رادیو گفتگو برنامه بدون خط خوردگی:   

حسن بهشتی پور  كارشناس مسائل منطقه اورآسیا  در مصاحبه با رادیو گفت‌وگو:

در قرقیزستان فقط دو مورد انتقال قدرت به صورت کامل مسالمت‌آمیز انجام شده و باقی انتخابات همراه با اعتراض صورت گرفته است. اعتراض به نتایج انتخابات از سال 2005 تا کنون  در قرقیزستان  سابقه دارد  .

برنامه «بدون خط خوردگی» رادیو گفت‌وگو در خصوص آخرین تحولات در قرقیزستان با حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل منطقه به صورت تلفنی گفتگو کرد.

بهشتی‌پور با بیان اینکه قرقیزستان در مقایسه با چهار جمهوری دیگر آسیای مرکزی دائم شاهد انتقال قدرت و گردش نخبگان بوده است، گفت: در قرقیزستان در سال ۲۰۰۵ نخستین تظاهرات در زمینه اعتراض به تقلب در انتخابات برگزار شد و علیه عسگر آقایف این اعتراضات صورت گرفت. همچنین در سال ۲۰۱۰ علیه رئیس جمهور بعدی درباره تقلب در انتخابات انجام شد. همچنین در سال‌های ۲۰۱۵ و هم اینک ۲۰۲۰ قرقیزستان شاهد اعتراضات انتخاباتی بوده است.

وی با تصریح بر اینکه در قرقیزستان فقط دو مورد انتقال قدرت به صورت کامل مسالمت آمیز انجام شده و باقی انتخابات همراه با اعتراض صورت گرفته است، عنوان کرد: در این اعتراضات یا جنوبی‌ها علیه شمالی‌ها یا شمالی‌ها علیه جنوبی‌ها دست به اقدام زدند. در واقع اعتراض به نتایج انتخابات یک سابقه طولانی دارد و این اتفاق بارها رخ داده است.

این کارشناس مسائل منطقه درباره دلایل اعتراضاتی که این روزها در قرقیزستان برگزار می‌شود، اظهار کرد: ۱۶ حزب در انتخابات شرکت کردند که فقط چهار حزب توانستند حداقل آراء را کسب کنند و به مجلس بروند و ۱۲ حزب باقی مانده با یکدیگر متحد شدند و اعلام کردند تقلب شده است.

وی افزود: یک سنت غلط در قرقیزستان این است که به جای آنکه طرف‌های درگیر و معترض گفت‌وگو و مذاکره کنند، لشکرکشی خیابانی کرده و خواسته‌هایشان را مطرح می‌کنند و گاهی این کار جواب می‌دهد و گاهی نیز جواب نمی‌دهد که در مورد اخیر فشار باعث شده پارلمان نتایج انتخابات را باطل اعلام کند.

نوشته: حسن بهشتی پور

مقدمه:

پس از امضاء یاداشت تفاهم بین ایران و تاجیکستان که در جریان سفر "سراج الدین مهرالدین" وزیر امورخارجه تاجیکستان به تهران  در یازدهم خرداد 1398 امضاء شد ، گشایش قابل توجه ای در مناسبات سرد دو کشور دوست و برادر پس از حدود چهار سال بوجود آمد. در نوشته پیش رو به بررسی و تحلیل ابعاد این تحول بویژه بعد از دیدار آقای روحانی رئیس جمهوری ایران از دوشنبه پایتخت تاجیکستان و شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو سیکا پرداخته شده است . به نظر می رسد همه چیز برای آغاز دور جدیدی در روابط تهران و دوشنبه فراهم شده است. به شرط آنکه ملزومات لازم برای تثبیت و گسترش همکاری ها بین دو کشور فراهم شود . تلاش شده است به سرفصل مهم ترین راهکارها در این زمینه توجه شود. 

نوشته : حسن بهشتی پور

 

نورسلطان نظربایف رئیس جمهوری قزاقستان که از سال 1989 قبل از فروپاشی شوروی زمام امور در قزاقستان را برعهده داشت . به عنوان آخرین میراث دار شوروی سابق 29 اسفند 1397(20 مارس 2019 ) از مقام ریاست جمهوری استعفاء داد . این اقدام گرچه به معنای حذف کامل او از قدرت نیست اما گام مهمی برای انتقال مسالمت آمیز قدرت بعد از 29 سال محسوب می شود.

پس از فروپاشی شوروی از اول ژانویه 1992 بصورت رسمی در پنج کشور آسیای مرکزی گردش نخبگان یا از طریق مرگ رهبران صورت گرفته مانند ترکمنستان (2006) و ازبکستان( 2016) و یا توسط انقلاب رنگی مانند قرقیزستان (2005 )  و یا از طریق جنگ های داخلی مانند تاجیکستان در سال 1992  بنابراین مدل انتقال قدرت بصورت داوطلبانه و بصورت تدریجی نخستین بار در قزاقستان تجربه می شود.

بتازگی نامه ای در فضای مجازی منتشر شده است که در آن معاون وزارت خارجه ازبکستان خطاب به سفیر آمریکا در تاشکند از آمریکا برای ممانعت از برنامه سرویس امنیتی روسیه برای انتقال گروه های تروریستی به ازبکستان درخواست کمک میکند متن نامه  را در اینجا ببینید و تحلیل آن را در  ادامه نوشتم  

متن کامل این نامه به شرح زیر است :

وزارت امور خارجه جمهوری ازبکستان

حضور محترم خانم «پاملا آی.اسپارتلن» (سفیر آمریکا در ازبکستان)
دولت ازبکستان کمال قدردانی را از تلاش‌های جنابعالی در تعمیق و توسعه روابط دوجانبه میان دو کشور را دارد. پروژه‌های اقتصادی و برنامه‌های اجتماعی مشترک، به همراه تعامل دوجانبه در مورد مسائل مربوط به امنیت منطقه‌ای برای توسعه و آبادانی ازبکستان در سال‌های آتی بسیار ضرروی هستند. با اینحال، موقعیت پیچیده جهانی و رشد تهدید تروریسم، برای سرویس‌های سیاسی و امنیتی ما موضوعاتی بسیار نگران کننده می‌باشند. همانطور که می‌دانید، خروج گروه‌های تروریستی از سوریه و عراق، منجر به سرازیر شدن این نیروها به سمت کشورهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان می شود. سرویس‌های امنیتی روسیه، قزاقستان، تاجیکستان و قرقیزستان برای جلوگیری از ورود این نیروهای متخاصم به کشورهایشان، آنها مجبور می‌کنند که ازبکستان را به عنوان مقصد نهایی خود در نظر بگیرند. بر اساس گزارش سرویس امنیت ملی ازبکستان، اخیرا در حدود 5 هزار شبه‌نظامی از سازمان‌های تروریستی بین‌المللی مختلف، در استان «سرخان دریا» ازبکستان حضور دارند. همچنین، گزارش‌هایی از افزایش سطح فعالیت‌های مجرمانه از جمله قاچاق اسلحه و مواد مخدر از استان «بلخ» افغانستان نیز در آنجا موجود است. جایگاه سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا در این مورد برای ما به خوبی شناخته شده است. شایستگی آنها را نمی‌توان به چالش کشید، اما تهدید آشکار امنیت ملی کشور ما و عدم امکان از بین بردن فوری این تهدیدات، تصویر رهبری ازبکستان را هم در داخل کشور و هم در صحنه بین‌المللی به شدت خراب می‌کند. 
بدون شک، این وضعیت منجر به بی‌ثباتی بیشتر در منطقه شده و همکاری سودمند متقابل را میان کشورهای ما بسیار دشوار می‌سازد. در این راستا، از طرف دولت ازبکستان از شما می‌خواهم که پارامترهای تعامل بین سرویس‌های امنیتی و ویژه دو کشور را در مقابله با تروریسم بین‌المللی در بالاترین سطح ممکن، مشخص نمایید. من، مشتاقانه خواهان درک شما از موضوعات ذکر شده و حمایت کامل شما هستم.

ارادتمند شما معاون وزیر Abdujabar Abduvakhitov

« اشکم مرا گلوله می زند »    بازار صابر

بازار صابر، شاعر ملی تاجیکستان، در سن ۷۹ سالگی درشهر سیاتل  آمریکا درگذشت. وی مدتها بود که از بیماری ریوی رنج می برد ، ازفروردین امسال حالش رو به وخامت رفت ودر بیمارستانی در شهرسیاتل تحت درمان قرار گرفت. اما سرانجام  در روز سه شنبه یازدهم اردیبهشت 1397 جان به جان آفرین تسلیم کرد .

خدا بیامرزدش بازار صابر را ، این شاعر دلنشین و صمیمی که افتخار یک روز پذیرایی او را در منزل خیابان بروجردی تهران، داشتم. در آن نیم روز بسیار از او آموختم . در دورانی که پیش از جنگ داخلی در سال 1371 در تاجیکستان به همراه چند تن از روشنفکران میهن دوست به تهران آمده بود به واسطه آشنایی با دوست گرامی ام  آقای فرخیار افتخار آشنایی با او و مرحوم استاد مسلمانیان قبادیانی ، شادمان یوسف، مرحوم طاهرعبدالجبار و دیگر رهبران مبارز را به واسطه دوستی با روزنامه نگارتاجیک میرزا  شکور زاده  توانستم با مرحوم بازار صابر و همراهانش جلسات مکرری داشته باشم . درچند ملاقات مکرر با استاد بازار صابر در همان سال در تهران در چند جلسه گپ وگفت او را بسیار متفاوت از دیگران یافتم . البته بعدترآشنایی با مرحوم سید عبدالله نوری رهبر پیشین حزب نهضت اسلامی تاجیکستان و حاج اکبر تورجان زاده روحانی پر نفوذ آن دوران در تاجیکستان بویژه در کافرنهان بسیاربیشتر در باره تاجیکستان و لایه های درونی جریان دینی و روشنفکری در آسیای مرکزی از آنها آموختم . شرح مفصل آن برای بنده مقدور نیست شاید وقتی دیگر .

کارشناس مسائل آسیای مرکزی در مصاحبه با تسنیم:

شاید دولت تاجیکستان در آینده به این حقیقت پی ببرد و متوجه بشود که در پوشش کمک‌های مالی، زمینه‌سازی بر گسترش نفوذ تروریسم در تاجیکستان صورت گرفته است.

به گزارش گروه‌ بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روابط تاجیکستان و عربستان سعودی طی سال‌های اخیر، همزمان با حاکم شدن موجی از سردی و بروز اختلافات در روابط ایران و تاجیکستان، گسترش یافته است. در کنار اختلاف نظرهای موجود میان ایران و تاجیکستان، تحلیل‌گران نیم‌نگاهی نیز به نقش تحرکات عربستان سعودی در کارشکنی و سنگ‌اندازی در مسیر بهبود و توسعه روابط ایران و تاجیکستان دارند. در این زمینه مصاحبه‌ اخیر عبدالعزیز بن محمد البادی، سفیر سعودی در دوشنبه که اظهارات ضدایرانی و تهمت‌های بی‌اساسی را مطرح کرده بود، بهانه‌ای شد تا دوباره تحلیل روابط عربستان و تاجیکستان و نقش این تعاملات در روابط ایران-تاجیکستان مد نظر قرار بگیرد. در این رابطه تسنیم مصاحبه‌ای با آقای حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل آسیای مرکزی ترتیب داده است که نقش عربستان در این راستا، مورد تحلیل و ارزیابی قرار بگیرد.

پیامدهای افزایش روابط ترکیه و ازبکستان گفتگو با حسن بهشتی پور

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC   هفتم آذر, ۱۳۹۶

شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان در یک سال اخیر با هیچ یک از همتایان خارجی خود به جز رجب اردوغان تا این میزان دیدار نکرده است. راه‌اندازی مجدد روابط ترکیه-ازبکستان می تواند ازبکستان به شریک اصلی ترکیه در منطقه تبدیل کند. گفتگوی زیر به بررسی وضعیت نوین روابط دو کشور پرداخته است.

 واژگان کلیدی: پیامد، دوران نوین، روابط ، ترکیه ، ازبکستان

گفتگوی حسن بهشتی‌پور با ایران‌شرقی

انتخابات و تجربه متفاوت دموکراسی قرقیزستان با آسیای مرکزی

http://easterniran.com/fa/doc/interview/812/

مردم قرقیزستان در مقایسه با کشورهای قزاقستان و یا ازبکستان و تاجیکستان که همسایگان آن هستند، روند خیلی بهتری را تجربه کرده‌اند. اگر می‌خواستند تجربه قزاقستان را دنبال کنند باید رهبر این کشور همچنان "عسگر آقایف" می‌بود. ولی به هر شکل امروز در قرقیزستان شاهد حاکم بودن یک نظام پارلمانی هستیم که رئیس جمهور توسط پارلمان انتخاب می‌شود و با در نظر گرفتن جمیع جهات به این نتیجه می‌رسیم که وضعیت دموکراسی در قرقیزستان بسیار بهتر از تاجیکستان، ازبکستان و قزاقستان همسایگانش است. همچنین استانداردهای مردم سالاری را در تنوع احزاب و دسترسی مردم به آراء مختلف بسیار بیشتر شاهد هستیم...

با عدم تشخیص صحیح منافع ملی

سایت دیپلماسی ایرانی دوشنبه 12 تير 1396        

 حسن بهشتی پور، تحلیلگر مسایل آسیای میانه و قفقاز: خبربسته شدن یک مرکز فرهنگی مربوط به رایزن فرهنگی ایران در شهر خجند که کارش کمک به چاپ کتاب ها و مقالاتی است که ریشه های فرهنگی و تاریخی و زبانی مشترک مردم دو کشور ایران و تاجیکستان را معرفی می کند، حیرت انگیز و در عین حال تاسف آور است.

حسن بهشتی پور، تحلیلگر مسایل آسیای میانه و قفقاز

دیپلماسی ایرانی: خبربسته شدن یک مرکز فرهنگی و یک مرکز بازرگانی ایران در شهر خجند، دومین شهر بزرگ تاجیکستان، به دستور دولت این کشور در لابه لای اخبار مهمی که این روزها افکار عمومی را در منطقه مشغول به خود کرده است، گم شد. اما به باور نگارنده نباید این موضوع مهم را نادیده گرفت. زیرا این اقدام در راستای سایر اقدام های غیر دوستانه در دو سال اخیر، روابط دو کشور را به سردی کشانده که در 25 سال اخیر از زمان استقلال تاجیکستان تا کنون، بی سابقه بوده است.

خبربسته شدن یک مرکز فرهنگی مربوط به رایزن فرهنگی ایران در شهر خجند که کارش کمک به چاپ کتاب ها و مقالاتی است که ریشه های فرهنگی و تاریخی و زبانی مشترک مردم دو کشور ایران و تاجیکستان را معرفی می کند، حیرت انگیز و در عین حال تاسف آور است. همچنین بستن مرکز بازرگانی ایران در شهر خجند که کار این مرکز هم معرفی امکانات تجارت با ایران و فروش محصولات تاجیکستان در ایران بود، بدون هیچ گونه توجیه منطقی و اطلاع رسانی برای افکار عمومی دو کشور دوست، بسیارغیرعادی و سئوال برانگیز است.

به دستور دولت تاجیکستان دو موسسە فرهنگی و اقتصادی ایران درشهر خجند تعطیل شد. اگرچه تاکنون مقامات ایرانی واکنشی بە این اقدام مقامات تاجیکستان نشان ندادەاند. اما بە گفتە یکی از کارمندان این موسسەها، مقامات تاجیک اواسط ماه جون سال2107 با ارسال نامه‌ای رسمی مسئولین این سازمان در شهر خجند را آگاه کردند که تاجیکستان به اینگونه مراکز دیگر نیاز ندارد و آنها باید پلمپ شوند. در طول یک سال اخیر بیشتر سازمان‌های مربوط به ایران، از جمله کمیته امداد خمینی و شرکت‌های تجاری ایران در دوشنبه پایتخت این کشور نیز تعطیل شدەاند.
به نظر می رسد دولت تاجیکستان سیاست کاهش مناسبات خود را با ایران که از سال 1394 آغاز شده است همچنان با ترغیب دولت عربستان سعودی ادامه می دهد . لزوم اقدام عاجل برای تغییر چنین روندی بیش از هر زمان دیگر احساس می شود . ایران به اندازه کافی اهرم های تنظیم کننده برای رفتار غیر دوستانه دولت اقای رحمان دارد به نظر می رسد زمان برای بکار گرفتن این اهرم ها فرارسیده است . سیاست صبر و مدارا هم حدی دارد.
بطور قطع کشورها را نمی توان به داشتن روابط خوب بایکدیگر مجبور ساخت . اما دولتها می توانند با در پیش گرفتن سیاست های هشدار دهنده به طرف مقابل نشان دهند که آنها نباید منافع بلند مدت خود را با دوستان قدیمی  را ، فدای منافع کوتاه مدت خود با دشمنان دوست نما کنند.

تاجیکستان - ایران - سردی روابط 

– گفتگو مرکز بین المللی مطالعات صلح  با حسن بهشتی پور

سایت مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC هفتم اسفند ۱۳۹۵

محمد اف پس از مرگ صفر مراد نیازوف رئیس جمهور پیشین ترکمنستان  در سال ۲۰۰۶ میلادی زمام امور این کشور را بدست گرفت. او سومین دوره ریاست جمهوری خود را شروع می کند. در انتخابات ریاست جمهوری ترکمنستان، رئیس جمهور این کشور بار دیگر با تقریباً اکثریت مطلق آراء انتخاب گردید. بر اساس نتایج نشر شده می توان گفت که تقریباً همه شهروندان به قربانقلی بردی محمدوف رأی داده اند. در این انتخابات حدود ۹۷ درصد شهروندان ترکمنستان اشتراک کرده بودند و نُه تن خود را نامزد پست ریاست جمهوری کرده بودند. محمدوف در انتخابات سال ۲۰۱۲ نیز مؤفق به کسب ۹۷،۱ درصد آراء گردیده بود. گفتگوی زیر برای بررسی پیامدهای پیروزی دوباره محمد اف در ترکمنستان است.

به گزارش خبرگزاری های بین المللی اسلام کریم اف رئیس جمهوری ازبکستان بر اثر سکته مغزی درگذشت. آقای کریم اف از جون  سال 1989 یعنی زمانی که به عنوان دبیر اول حزب کمونیست ازبکستان منصوب شد ، زمانی که 51 ساله بود  زمام امور در ازبکستان را در دست گرفت . اگرچه در ان زمان ازبکستان هنوز در چارچوب جمهوری های پانزده گانه شوروی قرار داشت ولی از همان زمان نشان داد که به عنوان رهبری اقتدار گرا راه باقی ماندن در قدرت را به خوبی می شناسد و با قواعد حکومت به اندازه ای که 27 سال در قدرت بماند ، اشراف کامل دارد. اقای اسلام کریم اف پس از دوران اصلاحات گورباچف در شوروی توانست مدارج قدرت را طی کند و در 24 مارس 1990 توسط پارلمان این جمهوری به عنوان ریاست جمهوری انتخاب  شد بدین ترتیب او علاوه بر دبیراولی حزب کمونیست،  مقام ریاست جمهوری را هم بدست آورد.

پس از آنکه در اجلاس آلماتی (پایتخت سابق قزاقستان) در 21 دسامبر 1991 رهبران جمهوری های شوروی برسراستقلال این کشورها از شوروی به توافق رسیدند، ازبکستان نیزکه در اول سپتامبر 1991 در عمل استقلال خود را اعلام کرده بود ، کریم اف توانست در 29 دسامبر1991  با برگزاری اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان نخستین رئیس جمهور تاریخ ازبکستان مستقل انتخاب شود. از آن زمان او ازبکستان را به سمت یک کشور با نظام سکولار و به شدت تمرکز گرا پیش برد. در این میان تشکیلات حزبی که از سال 2007 تحت عنوان لیبرال دمکرات تاسیس کرد، نقش بازوی سیاسی اورا برای هدایت ازبکستان ایفاء کرد.  

کریم اف درسالهای طولانی حکومت خود، برای رسیدن به اهداف طراحی شده  بارها قانون اساسی را تغییر داد و از طریق همه پرسی به نتایج مورد دلخواه رسید. بطور قطع اگر اجل به او امان می داد مایل بود ، مانند سایر جمهوری های آسیای مرکزی به استثناء قرقیزستان ، همچنان سالهای دیگر نیز با هدف توسعه اقتصادی کشورش ، توسعه سیاسی را به تاخیر بیندازد. زیرا او همچون نظربایف در قزاقستان و رحمان در تاجیکستان توسعه اقتصادی و سیاسی را بصورت هم زمان امکان پذیر نمی دانست و بر این اساس اولویت را همچنان بر توسعه اقتصادی قرار داده بود.  

البته فساد اقتصادی و تاحدودی نرسیدن به اهداف رشد اقتصادی، برنامه های اصلاحات اقتصادی اقای کریم اف را هم با مشکل روبرو ساخت . ولی با این حال او امیدوار بود بتواند از طریق ایجاد تمرکز همه اقدام ها در تاشکند و نیز ثبات مدیریت و دستگاه حزبی شرایط لازم را برای بهبود سطح زندگی مردم کشورش به تدریج فراهم سازد. اکنون سئوال اصلی آن است که با رفتن اقای کریم اف چه کسی جانشین او خواهد شد؟

آینده قدرت در ازبکستان بعد از کریم اف

با درگذشت کریم اف طبق قانون اساسی این کشور نعمت الله یولداشف رئیس مجلس سنا این کشور به عنوان کفیل ریاست جمهوری زمام امور را حداکثر به مدت سه ماه بدست می گیرد تا زمینه برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری فراهم شود.

از میان کسانی که بیشترین شانس را برای کاندیداتوری از طرف حزب حاکم لیبرال دموکرات دارند ، می توان از اقای شوکت میرزایف نام برد که از یازده دسامبر 2003 تا کنون نخست وزیر ازبکستان است . در این 13 سال گذشته روابط بسیار نزدیکی با کریم اف داشته است. از آنجا که او هم از طرف حزب حاکم پشتیبانی می شود و هم مناسبات نزدیکی هم با روسیه دارد ، شانس موفقیت او برای آنکه بتواند سایر رقبا را کنار بزند بیشتر است . او که در زمان تصدی نخست وزیری تنها 45 سال داشت اککنون با 58 سال سن از پختگی لازم برای رهبری ازبکستان برخوردار است.

رقیب جدی او رستم عنایت اف رئیس کمیته امنیت ملی ازبکستان است که در سالهای طولانی گذشته نقش چشم راست کریم اف را ایفاء کرده است . مقام های امنیتی وافرادی که در این سالها توانستند به مدارج مختلفی در دستگاه حکومتی و حزبی از طریق او  دست پیدا کنند ، حامیان اصلی اش در مراکز اقتصادی نیز محسوب می شوند.البته رستم عنایت اف مناسبات نزدیکی هم با رستم عظیم اف وزیر دارایی و معاون اول نخست وزیر ازبکستان دارد که همین موضوع احتمال نوعی همکاری سه جانبه را بین ان دو و رئیس کنونی مجلس سنا، یعنی اقای یولداشف فراهم می سازد .

فرصت تغییرات در خارجی ازبکستان برای ایران

به نظر می رسد همه چیز برای ایجاد تغییرات لازم در سیاست خارجی ازبکستان فراهم شده است در این میان ایران می تواند از این فرصت استفاده کند تا با شرکت در عالی ترین سطح ممکن در مراسم تدفین کریم اف پایه مناسبی را برای کار با رهبری جدید این کشور فراهم کند.ایران و ازبکستان در دو دهه گذشته به دلایل گوناگون که ذکر آندر اینجا ضرورت ندارد دچار فراز و فرود های زیادی در مناسبات خود بودند. اما اکنون با رفتن اقای کریم اف زمینه مساعدی فراهم شده تا نگرانی های بی مورد گذشته به فرصت های جدیدی در توسعه مناسبات تهران و تاشکند تبدیل شود.  

سایت امیدهسته ای در گفت وگو با حسن بهشتي پور بررسی کرد؛

کد خبر: ۱۵۹۸۲تاریخ انتشار: ۰۱ تير ۱۳۹۵ - ۱۰:۳۶

در مقطع فعلی که تعارضات عربستان با ایران طی دو سه سال اخیر، افزایش یافته است، یکی از دلایل توجه این کشور به آسیای مرکزی وضعیت منطقه به منظور اعمال فشار بر ایران بود. عربستان از این نزدیکی مناسبات به منظور افزایش حضور خود و ایجاد فاصله بین تاجیکستان و ایران استفاده می‌کند و به تاجیکستان نزدیک می‌شود.

در دو دهه گذشته همواره نقش و حضور عربستان در حوزه آسياي مركزي و قفقاز مورد نظر بسياري از رقبا و كشورهای مختلف بوده است در اين حال با توجه به نگاه عربستان به اين كشورها و حضور رو به فزاینده آن براي بررسي بيشتر اين نقش گفت وگوي امیدهسته ای با حسن بهشتي پور كارشناس مسائل منطقه، را در ادامه مطلب می خوانید:

گفتگو با حسن بهشتی پور با نگارش IPSC-مرکز بین المللی مطالعات صلح

منبع : سایت مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC  23 خرداد ۱۳۹۵

اخیرا پروژه کاسا – ۱۰۰۰ یا طرح انتقال برق قرقیزستان و تاجیکستان از مسیر افغانستان به پاکستان رسما افتتاح گردید. این طرح برق قرقیزستان و تاجیکستان را با عبور از ۶ استان و فاصله ی ۵۶۲ کیلومتر از خاک افغانستان، به پاکستان منتقل میگردد و بقیه در استان های جنوبی افغانستان توزیع خواهد گردید. از سوی دیگر نیز منافع ۴۵ میلیون دلار افغانستان از ناحیه حق عبور این پروژه و 250 ملیون دلاری تاجیکستان از قبل صادرات نصیب دو کشور خواهد شد. گفتگوی زیر به بررسی این طرح می پردازد.

واژگان کلیدی: پروژه کاسا 1000 ،چالش های ساخت کاسا 1000 ، آینده همکاری انرژی آسیای مرکزی با جنوبی، خط انتقال برق از تاجیکستان و قرقیزستان به افغانستان و پاکستان

تاجیک‌ها ایران را نادیده نخواهند گرفت

حسن بهشتی پور . کارشناس مسائل بین‌الملل

منبع : روزنامه وقایع اتفاقیه  روز سه شنبه  29 دی ماه 1394

برگزاری بیست و نهمین کنفرانس بین المللی  «وحدت اسلامی » در تهران کرد برخی حاشیه‌هایی داشت که بر مناسبات دوستانه ایران و تاجیکستان تاثیر منفی گذاشت. دعوت از «محی الدین کبیری» رئیس حزب نهضت اسلامی تاجیکستان به  این کنفرانس موجبات اعتراض دولت تاجیکستان را فراهم کرد. این اعتراض حتی به جایی رسید که «امام علی رحمان»، رئیس جمهوری تاجیکستان، در اوج تنش‌های تهران و ریاض، عازم عربستان شد. بااین‌حال به نظر می‌رسد دامن‌زدن بیش از‌اندازه رسانه‌های مخالف جمهوری اسلامی ایران  به این موضوع بیش از واقعیات امر در روابط تهران و دوشنبه  بزرگ نمایی شده است. زیرال  دعوت از محی‌الدین کبیری به کنفرانس وحدت اسلامی  براساس سنت گذشته صورت گرفته است و این اقدامی جدید از سوی ایران نبوده است.

 گفتگو با حسن بهشتی پور

منبع : مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC  17 فروردین 1394

اولین مرحله از تفاهم هسته ای ایران و گروه 1+5 در لوزان انجام شد. در این بین برای بررسی نوع نگاه بازیگران مختلف کوچک و بزرگ منطقه ای نسبت به این توافقنامه و همچنین ادامه مذاکرات هسته ای گفتگویی با حسن بهشتی پور داشته ایم:

واژگان کلیدی: توافق لوزان و نگاه بازیگران مختلف منطقه ای، توافق لوزان ، نگاه بازیگران مختلف منطقه ای، لوزان ،بازیگران مختلف منطقه ای

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به توافق لوزان بین ایران و 5+1، در گام نخست بفرمایید بازیگران مختلف منطقه ای در شرایط کنونی چه رویکردی نسبت به این توافق نامه دارند؟

مهم ترین بازیگر منطقه ای در خاورمیانه و خلیج فارس، عربستان سعودی است. این کشور توافق ایران با غرب را در جهت مقابل خودش می داند و معتقد است که این مسئله باعث تقویت موضع ایران می شود و به این ترتیب موازنه قدرت در منطقه خاورمیانه به نفع ایران سنگینی خواهد کرد. در حالی که به نظر من این فکر از اساس اشتباه است. زیرا اولا می توان ایران را به عنوان رقیب برای عربستان دانست، اما هیچ وقت تهدید نیست، ثانیا این دو کشور با هم همسایه هستند و امنیت عربستان و ایران متأثر از امنیت خلیج فارس است. بنابراین باید این کشورها دست به دست هم بدهند که ثبات و پایداری بیشتری در منطقه خلیج فارس ایجاد کنند، لذا ایجاد تعارض و درگیری به نفع کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس و فرانسه است که بیشتر از صد میلیارد دلار سلاح را به کشورهای عربستان سعودی، امارات، کویت و قطر فروختند. موقعیت ایران در غرب هیچ تعارضی با عربستان ندارد. عربستان به ایران به عنوان یک رقیب منطقه ای نگاه می کند و احساس می کند که در صورت توافق بین ایران و غرب، ایران تقویت می شود، به همین دلیل تلاش می کنند که در وهله اول مانع توافق شوند و اگر نتوانستند مانع شوند، یک توافق جدید با غرب به دست بیاورند که این موضوع به نفع آن ها تغییر کند.

مقدمه:

معمولا در نظام های سیاسی غیر مردم سالار ، طولانی شدن حکومت ها این زیان را دارد که به دلیل جو خفقان و نبودن امکان برای مطرح شدن  نقاط ضعف حکومت، به تدریج رقابت های درونی برای جانشینی وکسب قدرت بالا میگیرد. ازبکستان هم که از زمان استقلال خود در سال 1370 تاکنون فقط  با زمامداری  اسلام کریم اف اداره شده است ، از این قاعده کلی جدا نیست.

در تحلیل پیش رو به بهانه بالا گرفتن اختلاف "اسلام کریم اف" رئیس جمهوری ازبکستان  با دخترش "گناره کریم آوا " به رقابت های موجود بر سرکسب قدرت، پس از گذشت دودهه از استقلال ازبکستان،این پرجمعیت ترین کشورآسیای مرکزی، نگاهی داریم  و درصدد پاسخ به  این سئوال هستیم که چرا ازبکستان نتوانسته است به موازات توسعه اقتصادی ، به توسعه سیاسی دست یابد. 

مردم تاجیکستان  روزچهارشنبه  پانزدهم آبان  1392 برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری این کشور در 69 حوزه انتخاباتی حضور یافتند و آراء خود را در بیش از 3151 صندوق رای گیری ریختند.

همانگونه که همه انتظار داشتند به دلیل شرایط موجود در رقابت های انتخاباتی هیچکدام از پنج نامزد رقیب نتوانستند آراء لازم را برای پایان دادن به حکومت 21 ساله "امامعلی رحمان" بدست آورند.

آقای رحمان که از سال 1992 تاکنون زمام امور تاجیکستان را بر عهده دارد با بدست آوردن هشتاد وسه و شش دهم درصد آراء  پیروز انتخابات اعلام شد.

 شیر‌محمد شاهیان، رئیس کمیسیون مرکزی انتخابات تاجیکستان، اعلام کرد  از سه میلیون و ۶۴۰ هزار نفری که در انتخابات شرکت کردند ، بیش از سه میلیون و ۲۳۰ هزار نفر به آقای رحمان رای داده اند.

از آنجا که بر اساس آمارهای رسمی از جمعیت حدود هشت میلیونی تاجیکستان،  بیش از سه میلیون و ۶۴۰ هزار نفر در انتخابات شرکت کردند، می توان نتیجه گرفت  پنج رقیب آقای رحمان درمجموع  تنها توانستند  410 هزار رای بدست آورند. این نشان می دهد رقبای آقای رحمان چندان اقبالی برای رقابت جدی با او را نداشتند .

نخستین دیدارهای منطقه ای در شانگهای کلید خورد

منبع : سایت دیپلماسی ایرانی 

تاریخ انتشار:پنجشنبه 21 شهريور 1392      21:0

حسن بهشتی پور،تحلیلگرمسائل بین الملل درگفتگو با دیپلماسی ایرانی تاکید میکند که دیدارهای حاشیه ای شانگهای حول موضوعاتی نظیر مسائل سوریه،روند پرونده هسته ای ایران و روابط اقتصادی تهران با کشورهای عضو این سازمان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است

دیپلماسی ایرانی: حسن روحانی به بیشکک برای شرکت در اجلاس شانگهای رفته است. سازمان همکاری شانگهای از سال ۱۳۷۵ به عنوان شانگهای پنج شکل گرفته بود و در سال 1380 بعد از پیوستن ازبکستان رسما تشکیل شد. روسیه،چین، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و تاجیکستان از اعضای رسمی آن هستند و ایران، هند، پاکستان ،افغانستان  و مغولستان به عنوان عضو ناظر و کشورهای ترکیه ، سریلانکا و بلاروس نیز به عنوان  شریک گفت و گوها هستند . این سازمان تلاش دارد تا با خروج آمریکا و سپس ناتو از افغانستان در این کشور نقش بازیگری موثر رادر منطقه بیش از گذشته ایفا کند. 

سیزدهمین نشست سران اجلاس از آنجا اهمیت بیشتری پیدا می کند که در این مدت تحولات گسترده ای در سطح برخی کشورها و منطقه خاورمیانه اتفاق افتاده است .

این اجلاس در 22 شهریور نشست خود را در بیشکک قرقیزستان و با حضور سران کشورهای عضو و ناظر آغاز کرد، حسن روحانی رییس جمهوری ایران نیز قرار است در نشستی شرکت کند که به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران برای تمامی طرف ها با اهمیت است.

 روزنامه گلوبال تایمز در سرمقاله خود آورده است، ایران به عنوان یک بازیگر مهم منطقه ای می تواند کارکردهای این سازمان را افزایش دهد، ایران کشوری است که به عنوان شریک گفت و گو و رایزنی سازمان مورد توجه است ومیتواند علاوه بر افزایش قابلیت های بالقوه سازمان به آن در امور منطقه ای از جمله خاورمیانه کمک کند. 

هیئت هایی متشکل از مقامات سازمان ملل متحد، سازمان امنیت جمعی، سازمان اورآسیا و نمایندگان دفاتر منطقه ای سازمان های بین المللی مقیم بیشکک دیگر گروه های دعوت شده به این نشست هستند

مطابق با دستور کار اجلاس، تبادل نظر در مورد توسعه سازمان همکاری شانگهای به منظور توسعه روابط درازمدت در جهت امنیت منطقه ای، ترویج همکاری های اقتصادی و فرهنگی در سازمان همکاری شانگهای از محورهای برنامه این نشست خواهد بود. 

زمینه فعالیت و حضور پررنگ ایران در آسیای میانه و قفقاز در بخش فرهنگی مهیاست

کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: زمینه فعالیت و حضور پررنگ ایران در آسیای میانه و قفقاز به واسطه مسائل فرهنگی مهیا است.

حسن بهشتی‌پور کارشناس بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری فارس، با بیان اینکه دولت یازدهم فرصت مغتنمی دارد که یک راهبرد جامع و جدید در مورد آسیای میانه و قفقاز تدوین کند، تصریح کرد: برای تدوین این راهبرد باید محورهایی طراحی شود که قصد داریم در این فرصت به آن بپردازیم، اما قبلا از آن باید به این نکته توجه کنیم که برای اجرای راهبرد نیاز به افراد و دیپلمات‌های کارکشته است که معیارشان منافع ملی باشد به علاوه آشنا به منطقه و با راهبرد دولت نیز آشنا باشند تا بتوانند با موانع موجود در منطقه درست برخورد کنند.

با روزنامه ایران مصاحبه مفصلی در باره روابط ایران و روسیه و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز انجام دادم که متن آنرا بعد از اصلاح اشتباه فاحش روزنامه ایران در اینجا قرار می دهم 

حسن بهشتي‌پور‌ کارشناس ارشد مسائل روسيه و آسياي مرکزي مي‌گويد مهم‌ترين مسئله روسيه در صحنه بين‌الملل، سامانه موشكي امريكاست. ايشان اعتقاد دارند، موضوع دومي كه پوتين وعده داده كه در سياست‌ خارجي گسترش قابل توجهي دهد موضوع پيمان بريكس است.

روسيه تلاش مي‌كند تا با افزايش موقعيت پيمان بريكس حوزه تأثيرگذاري اقتصادي اين كشورها را گسترش دهد تا بتواند در عرصه اقتصاد بين‌الملل در برابر امريکا و متحدانش تعادل ايجاد كند. موضوع سوم در سياست خارجي روسيه دغدغه‌اي است که در مورد گسترش ناتو به سمت شرق دارند. روابط ايران با آسياي مركزي و قفقاز، سياست روسيه در سوريه و سياست داخلي پوتين از موضوعات مهم ديگري است که اين کارشناس حوزه اوراسيا به آن پرداخته، که از نظرتان مي‌گذرد.

مهم‌ترين چالش‌هاي مهم پيش روي پوتين در سال‌هاي آتي چيست؟
مهم‌ترين مسئله روسيه در صحنه بين‌الملل، سامانه موشكي امريكا است كه به غلط سپردفاع موشكي نامگذاري كردند. بايد در رسانه‌هاي ما نيز به اين واژه‌سازي‌هاي غرب‌ساخته توجه شود. در ارتباط با امريكا حل اين مسئله در اولويت سياست خارجي روسيه است. روس‌ها مدعي هستند كه امريكايي‌ها دو چيز را بايد مي‌پذيرفتند. يكي اين كه امريكا بايد تضمين مي‌داد كه از اين سامانه عليه روسيه استفاده نكند. امريكا مي‌گويد كه ما چنين تضميني نداديم و نخواهيم داد چون اساساً اين سامانه عليه روسيه طراحي نشده است. اما موظف به چنين تضميني نيستيم چون آزادي عمل از ما گرفته مي‌شود. بنابراين امريكايي‌ها اين را رد كردند و روس‌ها ناراحت هستند.
دومين موضوع اين است كه در نوامبر 2010 در اجلاس ليسبون سران ناتو در حاشيه اين اجلاس، اوباما و مدودف رؤساي جمهوري امريكا و روسيه ملاقات كردند و به ادعاي روس‌ها، امريكايي‌ها وعده داده بودند كه روس‌ها را در ساخت و تجهيز سامانه موشكي مشاركت مي‌دهند. روس‌ها از مفهوم مشاركت اين موضوع را برداشت كرده بودند كه بيايند پاي كار و در تمام جزئيات سامانه موشكي قرار بگيرند. ولي امريكايي‌ها قبول نكردند و به روس‌ها اعلام كردند كه سامانه مستقلي توسط روس‌ها شكل بگيرد و اين سامانه با سامانه موشكي امريكا ارتباط برقرار كند. روس‌ها علاقه‌مند بودند كه در سامانه موشكي امريكا همكاري كنند اما امريكايي‌ها نپذيرفتند كه روس‌ها در فرماندهي ناتو كنترل داشته باشند و فقط به روس‌ها اجازه مي‌دادند كه تبادل اطلاعات كنند.
آقاي اوباما در سال 2008 طرح ايجاد سامانه موشكي در لهستان و راداري در چك را به حالت تعليق درآورد تا به روس‌ها پيام دهد كه مي‌خواهد روابط خود را با روسيه بازسازي كند. وقتي اين سياست را پيش برد اعلام شد رادارها را به جاي چك در تركيه و موشك‌ها را در روماني مستقر مي‌كنند. اما روسيه باز هم مخالفت كرد و گفت اين سامانه موشكي چه در جنوب باشد و چه در غرب روسيه باشد هر دو منافع روسيه را تهديد مي‌كند. 

با سایت خبرگزاری قرانی در باره تحولات سیاسی آسیای مرکزی مصاحبه ای داشتم که متن کامل ان را در ایجا می گذارم رسوب كمونيسم در نظام‌های سياسی آسيای مركزی باقی مانده است

گروه بين‌الملل: آسيای مركزی از جمله مناطق مسلمان‌نشينی در جهان است كه پس از فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991 روند نوسازی سياسی خود را آغاز كرد؛ در اين ميان نقش مسلمانان و احزاب اسلامی در كشورهای اين منطقه بسيار كمرنگ بوده و عملاً دور از دايره قدرت قرار دارند. روسيه و آمريكا به عنوان دو بازيگر خارجی مهم در آسيای مركزی بر روند نوسازی و توسعه اين منطقه تاثيرات مخربی گذاشته و در همين حال احزاب سياسی و رشد اسلام خواهی عملا در بازی بزرگ سياسی آسيای مركزی تاثيرات چندانی نداشته است. خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) برای بررسی چرايی اين مسئله با حسن بهشتی‌پور، كارشناس ارشد مسائل بين‌الملل، گفت‌وگويی انجام داده كه شرح آن را در ذيل می‌خوانيد: در حال حاضر منطقه آسيای مركزی با چالش بی ثباتی سياسی رو به رو است ،چه فاكتور های داخلی و خارجی موثر بر اين بی ثباتی هستند؟ مهم ترين چالش آسيای مركزی در حال حاضر اين است كه دوران گذار به توسعه اقتصادی و سياسی خيلی طولانی شده است بيش از 20 سال از استقلال اين كشورها می گذرد به نسبت‌های متفاوتی هنوز از توسعه سياسی و اقتصادی فاصله دارند‬، مهم ترين فاكتور داخلی نا كارآمدی دستگاه‌های حكومتی است كه به شدت تمركز گرا است و هنوز خود را از رسوبات دوران كمونيستی گذشته رها نكرده‌اند‬، در بخش خارجی هم رقابت های قدرت های بازيگر مانند آمريكا و روسيه بجای آنكه در جهت توسعه منطقه باشد در جهت درگيری و اختلاف گام بر می‌دارد.

 

دوازدهمین نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای چهارشنبه و ۵شنبه در پکن برگزار شد. این سازمان دز سال 1996 در چهارجوب پیمان اقتصادی بین روسیه ، چین و سه کشور اسیای مرکزی یعنی  قزاقستان ، قرقیزستان وتاجیکستان   در بندر شانکهای چین بوجود آمد. بعدها با پیوستن ازبکستان به این پیمان از سال 2001 در نشست سران در مسکو به سطح سازمان ارتقاء داده شد  از ان زمان سازمان همکاری شانگهای علاوه بر همکاری های اقتصادی  با رویکردی امنیتی و نظامی به فعالیت های خود ادامه داد . به  مرور  زمان فعالیت این سازمان گسترش قابل ملاحظه ای پیدا کرد و اعضای ناظری نیز به عضویت سازمان شانگهای درآمدند و با توجه به پذیرفته شدن افغانستان به عنوان ناظر در اجلاس اخیر شمار اعضای ناظر این سازمان به ۵ عضو، یعنی ایران، هند، مغولستان، پاکستان و افغانستان رسید.

اجلاس پکن در حالی برگزار شد که تحولات جهانی در شرایط ویژه ای قرار دارد و با شروع دورسوم ریاست جمهوری  پوتین در روسیه به عنوان یکی از اعضای اصلی سازمان شانگهای، نگاه تحلیل گران به اجلاس و موضع گیری های آن معطوف شده بود و ایران نیز توانست از فرصت برگزاری این اجلاس به عنوان تریبونی برای بیان دیدگاه های خود استفاده کند.ایران در این نشست چهار پیشنهاد جدید ارائه کرد اما به نظر می رسد مانند پیشنهاد های قبلی ایران همچنان اجرایی نشود زیرا پیشنهاد های ارائه شده به دلایل مختلف مورد استقبال اعضا قرار نمی گیرد . شاید اگر می توانستیم پیشنهادهای کاربردی تر و قابل اجرایی در این اجلاس ارائه کنیم، در ان صورت می توانستیم امیدوار باشیم این پیشنهاد ها اجرا شوند. 

در گفت‌و‌گو خبرگزاری قرآن با بهشتی‌پور بررسی شد؛ آسيب‌شناسی احزاب اسلامی در آسيای مركزی

گروه‌ بين‌الملل: برای تحولات بزرگ در جوامع يا بايد نيروهای خارجی نقش‌آفرينی كنند مانند روسيه و آمريكا يا تشكل‌های مستقل مردمی نارضايتی عمومی را بهانه قرار دهند و از آن برای تهييج مردم و به خيابان آوردن آنها استفاده كنند كه در مورد كشورهای آسيای مركزی به‌طور كل و قزاقستان به‌طور خاص چنين زمينه‌ای وجود ندارد. تحولات اجتماعی در تونس و پس از آن در مصر و ليبی و در كنار آن اعتراضات گسترده مردمی در بحرين و عربستان سعودی منطقه خاورميانه را با تحولی عظيم رو‌به‌رو كرد. نرخ بالای بيكاری و رشد پايين اقتصادی در كنار نارضايتی‌های عمومی از جامعه بسته، علت اصلی اين خيزش‌ها عنوان می‌شود. در همسايگی منطقه خاورميانه، آسيای مركزی قرار دارد كه قلمرو حكامی ديكتاتور است و ميزان نارضايتی‌های اجتماعی در آن همانند كشورهای عربی منطقه خاورميانه دولت‌ها را به چالش می‌كشد. برای بررسی شرايط كنونی و روند جنبش‌های اسلامی در منطقه آسيای مركزی با حسن بهشتی‌پور، كارشناس ارشد مسائل بين‌الملل به گفت‌وگو نشسته‌ايم كه در زير از نظر می‌گذرد: حسن بهشتی‌پور كارشناس ارشد مسائل بين‌الملل ايكنا: با توجه به شرايط سياسی و اجتماعی منطقه آسيای مركزی می‌توانيم شاهد انقلاب‌های شبيه به خاورميانه عربی در منطقه باشيم؟ منطقه آسيای مركزی پيچيدگی‌های خاص خود را داشته و نشانه‌هايی از آنچه به عنوان «بيداری اسلامی» از آن ياد می‌شود؛ در اين منطقه وجود ندارد.

 

مصاحبه کننده :فرزاد رمضانی بونش

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

http://peace-ipsc.org/fa/?p=2451

مقدمه:

در دو دهه پس از استقلال جمهوری ترکمنستان از شوروی پیشین سیاست خارجی این کشور با تحولاتی روبرو بوده است است و همزمان با افزایش استقلال از مسکو دست به روابط گسترده ای با سایر کشورها زده است. در این بین با توجه به برگزاری اخیر انتخابات ریاست جمهوری در این کشور کوشیدیم تا با طرح گفتگویی با حسن بهشتی پور به سیاست خارجی این جمهوری، اهداف و نگاه این کشور به بازیگران منطقه ای و جهانی بپردازیم:

مرکز بین المللی مطالعات صلح: به طور کلی مهم ترین اهداف سیاست خارجی جمهوری ترکمنستان چیست؟

ترکمنستان با بیش از۴۸۰ هزار کیلومتر مربع کشورپس از قزاقستان وسیع ترینکشور در منطقه آسیای مرکزی است اما به دلیل بیابانی بودن دوسوم خاک این کشور، جمعیتی در حدود پنج تا پنج و نیم میلیون نفر دارد.  برخورداری از منابع سرشار نفت و گاز، از لحاظ ژئو اکونومی  جایگاه ویژه ای را به این کشور داده است. به طوری که ترکمنستان پس از روسیه، ایران و قطر، چهارمین ذخایر گاز دنیا را در اختیار دارد. این کشور همچنین روزانه حدود ۲۲۰ هزار بشکه نفت تولید که نیمی از آن را صادر می کند. این موقعیت باعث شده است تا ترکمنستان بتواند جایگاه نسبتا خوبی در تاثیرگذاری در معادلات منطقه ای وانرژی  بین المللی داشته باشد.

 

 

مقدمه :

همانطورکه انتظار می رفت کمسیون برگزار کننده انتخابات درترکمنستان اعلام کرد آقای " قربان قلی بردی محمد اف" رئیس جمهوری کنونی ترکمنستان، موفق شد با دست آوردن بیش از 97 درصد آرائ شرکت کنندگان در انتخابات روز یکشنبه 23 بهمن 1390 (دوازدهم فوریه 2012) برای یک دوره پنج ساله دیگر زمام امور این کم جمعیت ترین کشور آسیای مرکزی را برعهده داشته باشد.

با وجود آنکه اخبار برگزاری انتخابات درترکمنستان به دلایل مختلف از جمله کم اثر بودن این کشور در تحولات بین المللی و نیز غیر رقابتی بودن آن ،بازتاب خبری گسترده ای نداشت اما تحلیل نتایج این انتخابات برای ایران حداقل ازسه جهت اهمیت دارد:

اول بخاطر 992 کیلومتر مرز مشترک با این کشور و اقتضاعات همسایگی که بطور طبیعی تحولات سیاسی و امنیتی در این کشور بر ایران نیز تاثیر گذار است.

دوم به دلیل مرز آبی 1768 کیلومتری ترکمنستان با خزر که بعد از قزاقستان بیشترین مرز آبی را درسواحل خزر به خود اختصاص داده است . ایران برای رسیدن به یک طرح جامع و منصفانه در باره رژیم حقوقی خزر به همکاری دولت ترکمنستان بخاطر مرز مشترک آبی نیاز اساسی دارد. به تبع آن مهم است که عالی ترین مقام این کشور چه کسی است و چگونه انتخاب می شود.

سوم همکاری های گسترده ایران در زمینه حمل و نقل و انرژی با ترکمنستان و به تبع آن علاقه مندی به تداوم این همکاری ها بر این اساس برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در این کشور به نوعی تعیین کننده آینده این همکاری ها بصورت غیر مستقیم است

با در نظر داشتن سه دلیل فوق در مقاله پیش رو به بررسی نتایج انتخابات ترکمنستان و آینده پیش روی این کشور می پردازیم . اما قبل از ان لازم است پیشینه موضوع بپردازیم :

 

۱-روزیکشنبه  23 بهمن 1390(12 فوریه 2012) مردم ترکمنستان برای سومین باراززمان استقلال این کشوردرسال 1991 به پای صندوق های رای گیری رفتند.تا ازمیان هشت کاندیدای تائید صلاحیت شده یک نفررا برای پنج سال آینده برگزینند. این انتخابات جزو معدود انتخاباتی است که برای پیش بینی نتایج آن، تحلیل گران نیازی ندارند تا براساس نظرسنجی ها وشناخت خود ازساختار سیاسی موجود به گمانه زنی بپردازند. زیرا به دلایل مختلف مشخص بود آقای" قربان قلی بردی محمد اف" رئیس جمهوری فعلی ترکمنستان برنده انتخابات خواهد بود. 

2- هفت کاندیدای  رقیب اقای محمد اف بدون استثناءازمسئولین فعلی ترکمنستان دررده های مختلف هستند، که درتبلیغات انتخاباتی با تعریف وتمجید ازسیاست های آقای محمد اف نشان دادند که اصولا آنها ازمردم می خواهند که به رئیس جمهوری کنونی رای دهند وصرفا برای گرمی تنورانتخابات ونیزنشان دادن رقابتی بودن انتخابات وارد عرصه رقابت یکطرفه  با  آقای محمد اف شده اند.

 3- کاندیداهای رقیب در سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری ترکمنستان عبارتند از :  

 قربانقلی‌ بردی‌ محمداف، رئیس جمهور فعلی ؛ یارمحمد اورازقلی‌اف، وزیر انرژی و صنعت ؛ آنا گلدی یازمراداف ، وزیر منابع آب ؛ صفرمراد باتیراف ، رئیس مجتمع نساجی گوک تپه ؛       رجب بازاراف ، معاون استاندار داش‌آغوز؛کاکاگلدی عبدالله‌اف، رئیس دفترشرکت ملی گازترکمنستان دراستان ماری؛ قربان‌ محمد ملانیازاف ، از کارکنان شرکت نفت ترکمنستان و حسن‌قلی غایب‌اف، از کارمندان وزارت ساخت و ساز؛ و هستند.

مقدمه :

برگزاری انتخابات پارلمانی روزیکشنبه 25 دی ماه 1390 (15 ژانویه 2012) درقزاقستان فرصتی را بوجود آورد تا باردیگر موضوع تقسیم قدرت بین احزاب سیاسی ومناسبات آنها با حاکمیت، در سطح رسانه های گروهی منطقه و جهان مطرح شود. [1]

در انتخابات زودهنگام پنجمین دوره پارلمان قزاقستان هفت حزب نوراوتان، میهن، آک ژال، حزب ملی سوسیال دموکرات، حزب کمونیست، حزب دموکراتیک "آئیل" و حزب دموکراتیک "عدالت"  با یکدیگر به رقابت پرداختند.

صرف نظراز پیشتازی مطلق حزب حکومتی "نوراوتان"[2] و پیروزی قابل انتظار این حزب ، سیاست بازگشایی فضا ی رقابت بصورت کنترل شده اهمیت بیشتری به این انتخابات در مقایسه با انتخابات سال های پیش داده بود.حضور720 ناظرخارجی  از سوی سازمان امنیت و همکاری اروپا، کشورهای عضو جامعه همسود، سازمان همکاری اسلامی و سازمان شانگهای در این انتخابات به منظور توجیه آزاد بودن رقابت  احزاب  در عرصه بین‌المللی و به نمایش گذاشتن تحولی دموکراتیک درقزاقستان ،ارائه تحلیلی واقع بینانه  به دورازجو سازی های مرسوم خبری ورسانه ای بیش از پیش ضرورت دارد. این مساله بویژه از ان جهت اهمیت دارد که به دو سئوال اساسی و مهم در مقطع کنونی پاسخ داده شود :

1- آیا قزاقستان تحت تاثیر تحولات کشور همسایه خود روسیه که پس از انتخابات شاهد تظاهرات اعتراض آمیز بود به عنوان اقدامی پیشگیرانه تلاش کرده است اصلاحات مورد نظر را برای مشارکت دادن مخالفان در قدرت به عمل آورد؟

2- با توجه به حرکت عظیمی که در شمال آفریقا و خاورمیانه برای بر انداختن حکومت های فردی آغاز شده است ، نظربایف نیز پذیرفته که پس از بیست سال حاکمیت مطلق بر این کشور اصلاحات تدریجی خود را با انجام انتخابات نسبتا باز به مورد اجرا گذارد تا از تکرار نا آرامی های روسیه در قزاقستان جلوگیری کند؟

درمقاله پیش روی ضمن تحلیل نتایج انتخابات قزاقستان تلاش شده است به این دو سئوال مهم پاسخ داده شود.

ایران پل ارتباطی بین شرق و غرب، و شمال و جنوب

مقدمه :

جاده ابریشم زمانی در قرون گذشته مناطق جنوبی و مركزی آسیا را از طریق شبكه وسیع تجاری به یکدیگرمتصل می کرد. درآن زمان جاده ابریشم تنها مسیرانتقال کالا ومردم نبود ، بلکه ایده ها ، فرهنگها ، و فناوری نیزتوسط این جاده بین کشورهای مختلف منتقل می شد. این جاده همچنین به ایجاد تمدن هایی عظیم و پیشبرد نوآوری های بزرگ کمک کرده است. جادۀ ابریشم یکی ازمعدود مسیرهای تجاری بود که موسیقی ، فرهنگ ، افکار، ونوع غذا های مردم جهان را با یکدیگر پیوند می داد. امروز نیز به گفته بعضی ازصاحب نظران  اینترنت را می توان روایت دنیای مدرن از جادۀ ابریشم قدیم دانست. در همین راستا آمریکا باردیگربه احیای جاده ابریشم درشکل جدید آن توجه ویژه ای کرده است ومی کوشد به هرشکل ممکن بین کشورهای مسیرراه ابریشم هماهنگی لازم را درچهارچوب زمین بازی که امریکا تعریف کرده ، بوجود اورد. طبق معلوم  سه دهه اخیردر این طرح جدید، ایران نادیده گرفته شده است. اما به دلیل نقش بی بدیل ایران به عنوان پل ارتباطی آسیای مرکزی وقفقاز به خلیج فارس و پیوند دهنده دو منبع تولید انرژی در" خزر" و "خلیج فارس" ، سیاست آمریکا در باره ایجاد همکاری ها در چهارچوب "استراتژی همه چیز بدون ایران" محکوم به شکست است.

ولی این به آن معنا نیست که اگرایران دست روی دست بگذارد، آمریکا هیچ سیاستی را دراین زمینه پیش نمی برد. به واقع  پروژه ها ی موجود بدون ایران هم قابل تحقق هستند، اما بازدهی کمتری خواهند داشت وبصورت ریشه ای مشکلات موجود را حل نمی کنند. به همین دلیل آمریکا اگر به راستی دنبال حل مشکلاتش درافغانستان است و می کوشد با ایجاد توسعه همکاری ها بین کشورهای منطقه آنچه که ازآن به عنوان تروریسم و افراطی گری یاد می شود ، منزوی گردد، باید تعامل سازنده را با ایران ازهمین منطقه شروع کند. دراین میان ایران  نیزمی تواند نقش تاریخی خود را بصورت ایجابی و مثبت ایفاء نماید. یعنی بدون مخالفت با همکاری هایی که درقالب راه ابریشم جدید شکل     می گیرد با تمام توان اقتصادی و بازرگانی خود وارد بازی جدید در منطقه شود. دراین صورت ایران می تواند امیدوارباشد شرکای قابل اطمینان تری نسبت به گذشته پیدا کند. زیرا برای مقابله با چالشهای جهانی ومنطقه ای راهکاری بهتراز ایجاد زمینه های مناسب همکاری اقتصادی  و رسیدن به منافع سرشارآن  ، وجود ندارد. 

 

مقدمه :

کمیسیون مرکزی انتخابات قرقیزستان اعلام کرد که "الماسبیک آتامبایف"، با کسب 64.54 درصد مجموع آرا ماخوذه، پیروزانتخابات ریاست جمهوری این کشوراست. انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان ازساعت 8 صبح روزیکشنبه هشتم آبان 1390 با شرکت 16 نامزد انتخاباتی در 2318 حوزه اخذ رای در سراسر این کشور و هم زمان در 29 کشور جهان برگزارشد . کمیسیون مرکزی انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان تعداد کل واجدان شرایط اخذ رای را بیش سه میلیون و 200 هزار نفراعلام کرده بود. از این عده بنا به اعلام کمیسیون مرکزی انتخابات، یک میلیون 568 هزار و362 نفردر انتخابات شرکت کردند که معادل 51.72 درصد از تعداد کل وجدان شرایط رای این کشور بوده است.