تحلیل نشست سوچی 

الف: بن بست مذاکرات سپرموشکی

بر اساس اظهارات مقام های روسیه و ناتو پس از پایان نشست سوچی به خوبی می توان برداشت کرد که اختلاف نظر میان ناتو و روسیه بر سر استقرار سامانه‌ی تهاجمی آمریکا در اروپا، باردیگر تشدید شده است. روسیه تک‌ روی آمریکا را مسئول بی نتیجه ماندنتلاش ها معرفی می کند و بر این باور است که  نقشه‌های سپر حفاظتی مشترک ناتو و روسیه  می تواند نقش بر آب شود. در این باره دیمیتری روگوزین، نماینده‌ی روسیه در ناتو هشدار داد که اگراین کشور، در پروژه‌ی سامانه‌ی پدافند موشکی مشترک در اروپا علیه تروریست‌ها سهیم نشود، دورتازه‌ای ازمسابقه‌ی تسلیحاتی آغاز خواهد شد. افزون بر آن، امکان دارد روسیه از توافقنامه‌ی استارت 2برای خلع‌‌سلاح هسته‌ای که امسال میان آمریکا و روسیه به امضا رسید، خارج شود.

 سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه‌ی روسیه نیز، پس از نشست شورای ناتو ـ روسیه گفت، اگر چه روسیه ناتو را تهدیدی برای خود نمی‌بیند، ولی با این همه باید از خود در مقابل خطرات حفاظت کند. وی در این نشست ابراز تاسف کرد که موضوع سامانه‌ی پدافند موشکی ناتو و روسیه با سکوهای پرتاب مشترک ناکام مانده است.

در مقابل آندرس فوگ راسموسن  دبیرکل ناتو نیز در یک کنفرانس مطبوعاتی که مستقیما در اینترنت پخش شد روشن ساخت که ناتو بر وجود سیستم‌های جداگانه تاکید دارد. وی البته خاطر نشان کرد که این سیستم‌های جداگانه می‌بایست با هم در ارتباط  باشند، ولی هر طرف می‌تواند خودش درباره‌ی شلیک موشک تصمیم‌گیری کند. چنین طرحی برای روسیه ناکافی است.

روسیه همواره زمانی که گفت‌وگوها بر سر سامانه‌ی پدافند موشکی به بن‌بست رانده شده، تهدید کرده است که در صورت شکست مذاکرات، سامانه‌ی پدافند موشکی خود را در نزدیکی مرز کشور همسایه لهستان که عضو پیمان ناتوست، مستقر خواهد ساخت. در همین ارتباط اولگ اوستاپنکو، فرمانده نیروهای فضایی روسیه اعلام کرد که راداری برای ردیابی موشک‌ها آماده‌ی راه‌اندازی است.  

مذاکرات سوچی به خوبی نشان داد رقص تانگوی سیاسی اوباما و مدودوف هم نتوانسته به اختلاف نظرهای موجود پایان دهد. این در شرایطی است که  روسیه  همچنان بر همکاری و شراکت با ناتو تاکید می‌کند، ولی بحران لیبی جای تردید باقی نمی‌گذارد که روسیه هنوز به ناتو بی‌اعتماد است. مسکو از کمبود کنترل بر سیستم‌هایی که در طرف دیگر مستقر می‌شود شاکی و از سال‌ها پیش خواهان تضمین‌هایی برای امنیت خود است. آمریکایی ها که در برنامه های بلند مدت خود بدنبال تنگ تر کردن هرچه بیشتر حلقه "محاصره"و"کنترل" علیه روسیه هستند، می کوشند از یکسو با به عضویت گرجستان و اوکراین درناتو، نفوذ خود را به مرزهای غربی روسیه توسعه دهند . ازسوی دیگر با به اجرا درآوردن تورامنیتی خود به بهانه اجرای طرح موسوم به سپر دفاع موشکی ، موقعیت خود را برای تفوق یافتن برتجهیزات بالستیکی روسیه درغرب این کشورتقویت کنند.اکنون قراراست روگوزین نماینده روسه در ناتو در اواسط ماه جولای به آمریکا سفر کند، تا شاید دو کشور بتوانند از طریق گفت‌وگوهای مستقیم  راه برون‌رفتی از بن‌بست کنونی بیابند. اگر این مذاکرات نیز به شکست انجامد، روسیه تصمیم دارد تا پایان سال جاری، نقشه‌های خود را برای پدافند موشکی ارائه دهد.

واقعیت ان است که روسیه و ناتو درباره ماهیت دفاعی سپر موشکی اروپا با یکدیگر اختلاف دارند زیرا روسیه  بر مشارکت یکسان در این مجموعه پدافند موشکی اصرار دارد، ناتو و آمریکا تنها با مشارکت محدود روسیه در آن موافقت می کنند. علاوه بر این روسیه به دنبال اخذ تضمین های لازم برای آنکه اجرا مرحله چهارم این طرح که به  مهارموشکهای بالستیکی اختصاص دارد ، علیه روسیه بکار گرفته نشود. چراکه برای روسیه مهم ترین مسئله آن است که سامانه مستقر شده در خاک اروپا آسیبی به توان بالقوه هسته‌ای این کشور وارد نکند. در غیر این صورت روسیه مجبور به تحقق طرح ایجاد سامانه دفاع هوایی-فضایی خود،‌ توسعه نیروهای راهبردی تهاجمی این کشور، بخصوص در مرزهای غربی آن و حتی خروج از پیمان کاهش تسلیحاتی با آمریکا (موسوم به پیمان استارت2)

ب: آینده لیبی از آن کیست

مذاکرات روسیه و مقامهای ناتو بر سر مساله لیبی  نیز بی نتیجه ماند لاوروف وزیرخارجه روسیه اعلام داشت که دوطرف نتوانسته اند در مورد نحوه اجرای قطعنامه شورای امنیت به توافق برسند. قطعنامه ۱۹۷۳ شورای امنیت سازمان ملل ، راه را برای حمایت ناتو از مخالفان و حمله به نیروهای حکومتی معمرقذافی هموار کرد. نماینده روسیه در سازمان ملل به این قطعنامه رای ممتنع داده بود.  طی چندماه گذشته دولت مسکو بارها علیه زمان طولانی و شدت حملات ناتو به رژیم سرهنگ قذافی ابراز نگرانی کرده است.  در جریان مذاکرات روسیه و مقامهای ناتو در شهر ساحلی “سوچی” در کنار دریای سیاه،  “دمیتری مدودیف” رییس جمهوری روسیه و “جیکوب زوما” همتای آفریقای جنوبی وی نیز حضور داشتند.

روسيه بنا بر ملاحظاتي كه در ليبي داشت در باره قطعنامه شوراي امنيت راي ممتنع داد؛ ولي در حال حاضر بدلیل آنکه سقوط مهم ترین متحد خود را در شمال آفریقا حتمی می بیند به شدت نگران ان است که با روی کار امدن یک دولت غرب گرا در لیبی، موقعیت روسیه  در معادلات این منطقه تضعیف شود. روسيه بعد از فروپاشي شوروي اصولا در چهارچوب مناسباتش  با کشورهای شمال آفریقا ، يك رابطه  راهبردي با لیبی ، الجزایربرقرار كرده است كه ابعاد دفاعي، اقتصادي وسياسي را دربالاترين سطح شامل مي‌شود.

 جمع بندی و نتیجه گیری

1- بعید است تا روسیه تضمین های کافی را از آمریکایی ها برای طرح موسوم به سپر دفاع موشکی بگیرند در این مورد به توافق نهایی دست یابند  ضمانت‌هایی که روسیه از متحدان آمریکایی خود می‌خواهد قبل از هر چیز درخصوص محل استقرار این سامانه و ویژگی‌های تکنیکی و تاکتیکی آن است. نوع ایده‌آل همکاری بین روسیه و آمریکا در خصوص سامانه دفاع موشکی ایجاد یک سیستم یکپارچه است که در آن هر طرف مسئولیت حفظ امنیت منطقه مربوط به خود را عهده‌دار ‌شود.در حالی که آمریکایی ها همچنان بر مجزا بودن این طرح تاکید دارند

تهدید های روسیه برای فشار بر آمریکا چندان جدی گرفته نمی شود زیرا دست روسیه در مانورهای سیاسی خود به دلیل مشکلات اقتصادی  بسته تر از گذشته است بویژه آنکه انتخابات پارلمانی در شش ماه دیگر و ریاست جمهور در نه ماه دیگر در روسیه برگزار می شود

2- روسيه براي توازن بخشي سياستش با آمريكا، به شمال آفریقا وخاورميانه به چشم يك منطقه راهبردي نگاه مي‌كند.به همین دلیل روسیه درباره تحولات چند ماه اخیردرلیبی،با احتیاط عمل کرده اند  روس‌ها  مي دانند  چنانچه دولت قذافی سقوط كند، جايگزين آن ، دولت طرفدارغرب خواهد بود. اين نمي‌تواند منافع روسيه را درشمال آفریقا  تامين كند. يعني درست برعكس اتفاقي كه درمصر افتاد؛ در مصر سقوط دولت مبارك توازن را بيشتر به نفع روس‌ها تغییر داد چرا كه دولت مبارك متحد راهبردي دولت آمريكا بود. درست است كه سمت و سوي دولت جديد مصر هنوزمشخص نيست، ولي به هرحال هردولتي كه درمصر روي كار بيايد براي روس‌ها بدترازمبارك نخواهد بود.