مهم ترین زمینه های همکاری بین مسکو – تهران  

اکنون پوتین دردوره سوم حکومت خود به موازات فاصله گرفتن از سیاستهای آمریکا می کوشد به کشورهای منتقد سیاست های یکجانبه گرای  واشنگتن از جمله ایران نزدیک شود. در این مسیر پوتین نه می خواهد و نمی تواند روسیه را به رهبری جریان ضد آمریکایی تبدیل کند بلکه او تنها ازطریق  انتقاد از سیاست های توسعه طلبانه امریکا می خواهد از یکسو جریان ملی گرایی و چپ منتقد آمریکا در داخل روسیه را برای انزوای جریان غربگرا در روسیه  با خود همراه کند و از سوی دیگربا کشورهایی نظیر ایران ، چین ، هند، برزیل ، آفریقای جنوبی جبهه جدیدی را برای توازن بخشی به مناسبات بین المللی بوجود اورد . مهم ترین موضوع هایی که بعنوان بستر ساز همکاری با ایران به شمار می رود می توان درموارد ذیل خلاصه کرد:

 

 

1- بحران سوریه فصل مشترک جدیدی برای همکاری های ایران و روسیه و چین بوجود اورده است که اگر پوتین موفق شود با پشتیبانی ایران از به قدرت رسیدن یک حکومت غرب گرا در سوریه ممانعت به عمل آورد درتعاملات خود با آمریکا در دوران بعد ازانتخابات با دست پرتری وارد عمل می شود.

2-  پوتین با احاطه ای که بر صنایع نظامی و نفت و گاز روسیه از طریق یاران نزدیکش دارد پیش بینی می شود برای انکه بتواند به تهران اطمینان های بیشتری بدهد در دو مسیر بصورت جدی تری وارد عمل شود :

اول به نهایی شدن پرونده مربوط به انرژی هسته ای ایران وکاهش ویا لغوتحریم ها کمک کند زیرا

روسیه با غنی سازی اورانیوم در سطح تحقیقاتی در ایران مخالفتی ندارد .

دوم لغو دستورمدودوف درباره به تعلیق در آوردن  قرارداد فروش موشکهای پدافندی اس سیصد روسیه به ایران. این موضوع بویژه بعد از آنکه دیوان داوری بازرگانی در فرانسه در باره شکایت ایران از روسیه ، به نفع ایران رای داد ، قابل توجه است . بدیهی است که اگر دو اقدام اساسی فوق انجام شود زمینه برای همکاری بیشتر بین مسکو و تهران بیش از گذشته فراهم خواهد شد.

3- پوتین ممکن است بازهم مایل باشد درمناسبات مسکو- واشنگتن ازکارت ایران استفاده کند؟ ولی تجربه چهارسال گذشته، پوتین را به این واقعیت نزدیک کرده است که روسیه دیگر نمی تواند در مناسبات با ایران همچون متغییر وابسته به آمریکا عمل کند. پوتین یکبار برای همیشه باید روابط ایران و روسیه را از زیرسایه سنگین غرب خارج کند . به گمان نگارنده پوتین منافع بلند مدت روسیه را در این واقعیت جستجو می کند که روابط  با ایران باید  براساس منافع دو طرف و بدور از ملاحظات آمریکا انجام پذیرد.

4- سامانه  موشکی آمریکا موسوم به "سپردفاع موشکی" یکی دیگرازمحورهایی است که هم روسیه وهم ایران به دلایل متفاوت با آن مخالف هستند . احتمالا  دو کشور می توانند از طریق  مشورت با یکدیگر درباره راهکارهای مشترک برای مقابله با این سامانه به نقطه نظر های واحدی برسند.

5- درباره خزر و رژیم حقوقی این بزرگترین دریاچه جهان انتظار می رود با روی کار امدن مجدد پوتین درپست ریاست جمهوری، ایران و روسیه بتوانند متن بیانیه اجلاس سران در تهران (1386)  را پی گیری کنند و به نتایج عملی دراجلاس سران کشورهای ساحلی خزرکه قراراست درمسکو برگزار شود دست یابند. مساله تعیین رژیم جدید دریاچه خزر مهم ترین موضوع سیاست خارجی ایران بعد از پرونده انرژی هسته ای ایران در ده سال اخیر بوده است که در صورت حل و فصل نهایی آن ایران می تواند با فراغ بیشتری و دست بازتری مناسبات خود را با کشورهای  روسیه و آسیای مرکزی و قفقاز توسعه دهد.

6- موضوع انرژی نفت و گازیکی دیگر از موضوع هایی است که دو کشور زمینه خوبی برای همکاری درآینده دارند. اگرچه روسیه در ظاهر به عنوان رقیب ایران محسوب می شود اما درواقع دو کشور در زمینه بازار نفت و گاز می توانند به صورت تاثیرگذاری همکاری کنند . این در دنیای امروز امری جا افتاده است که کشورهای رقیب برای تاثیرگذاری بیشتر بر بازار مصرف در عین رقابت سالم در امور راهبردی با هم همکاری می کنند. انصراف شرکت نفتى روسى "لوک اويل" از فعاليت در يک ميدان نفتى در ايران به بهانه مسائل مالى ونیز خودداری از اجرای برخی تعهداتش در سال 88 13 تحت فشارآمریکا ، سابقه بدی را در دورا ن مدودوف برجای گذاشت که انتظار می رود در دوران پوتین   براى توسعه فعاليت هاى مشترک نفتی مذاکرات جدیدی ميان دو کشور آغاز شود.

جمع بندی بحث:   

درباره آینده  روابط روسیه و ایران می توان گفت احتمالا روسیه در دوران پوتین راه جدیدی مستقل ازغرب در پیش می گیرد که این مسیردرنهایت به بهبود نسبی مناسبات ایران و روسیه کمک می کند  با وجود آنکه نمی توان ازپوتین انتظارمعجزه ای را داشت  اما منافع روسیه ایجاب می کند که از تاثیرگذاری غرب برمناسبات مسکو– تهران رها شود . روسیه پوتین در شش سال آینده برای افزایش نفوذ خود درسطح منطقه و جهان به همکاری بیشتربا ایران نیازمبرم دارد ونمی تواند مانند چهارسال گذشته صرفا به دنبال امتیازگیری از غرب از طریق کارت ایران باشد. روسیه در دوران پوتین احتمالا به برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران بیشتر کمک خواهد کرد. زیرا همانطور که ایران به رای روسیه در شورای امنیت و صنایع نظامی روسیه احتیاج دارد روسیه نیز نیازمند نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام است . برنامه های استراتژیک روسیه به ویژه در حوزه نفت و گاز نیز با همکاری  ایران  بسیار موثرتر خواهد بود . عضویت احتمالی ایران  درسازمان همکاری شانگهای  هم به نفع روسیه و سبب ایجاد توازن قوا دراین نهاد منطقه ای می شود. و هم امکانی برای نقش آفرینی بیشتر ایران در آسیای مرکزی خواهد بود . ضمن انکه به نظر می رسد نقش سازمان شانگهای در معادلات بین المللی در دوران پوتین  برای مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا افزایش یابد .