روش تحلیل سیاسی

نویسنده: حسن بهشتی‌پور

مقدمه:

در سخنرانی اخیر پروفسور تئودور پوستول، استاد بازنشسته دانشگاه MIT، که از طریق یوتیوب منتشر شد، ادعا شده که ایران عملاً به یک «قدرت هسته‌ای اعلام‌نشده» تبدیل شده است. [1]این دیدگاه، علیرغم ادعای بی‌طرفی فنی، با گفتمان تبلیغاتی اسرائیل درباره برنامه هسته‌ای ایران که از حدود سال ۱۹۹۵ آغاز شده، همسویی قابل توجهی دارد. نکته حائز اهمیت این است که تحلیل‌های فنی در حوزه حساس انرژی هسته‌ای معمولاً در مجامع علمی و از طریق انتشار مقاله‌های داوری‌شده ارائه می‌شوند. طرح چنین ادعاهای مهمی در قالب یک مصاحبه رسانه‌ای — بدون ارائه مستندات قابل ارزیابی — از اساس با استانداردهای آکادمیک فاصله دارد. در ادامه، پنج محور اصلی نقد این ادعا بررسی می‌شود:

[1] . https://www.youtube.com/watch?v=vGXuKu1RhKI

https://mlm2.listserve.net/pipermail/salon/20250718/pdfusLEvb1H3W.pdf

راهکاری برای عبور از بن‌بست مکانیزم ماشه و «غنی‌سازی»

نوشته : حسن بهشتی پور

امروز جمعه سوم مرداد ششمین دور مذاکرات ایران با نمایندگان آلمان ، انگلیس و فرانسه موسوم به تروئیکا اروپایی در کنسولگری ایران در استانبول ترکیه برگزار شد. از همان ابتدا مشخص بود که ایران با این گروه نمی تواند به توافقی برسد زیرا مشکل اصلی با طرف آمریکا و اسرائیل است و سه کشور اروپایی در واقع بیشتر نقش تسهیل‌گر را برای انجام مذاکرات بعد از وقوع جنگ تحمیلی 12 روزه بازی می کنند.

به نظر می رسد طرف ایرانی بیشتر می کوشد این سه کشور را متقاعد کند از تصمیم بحران ساز خود مبنی بر آغاز روند بازگشت قطعنامه های تحت فصل هفتم منشور ملل مصوب شورای امنیت ، صرف نظر کنند و اجازه دهند روند دیپلماسی به مسیر خود برای پیدا کردن راه حل های برد - برد ادامه دهد.

در این نوبت به گفته آقای غریب آبادی فعلا دو طرف تنها موافقت کردند در روزهای آینده بازهم به مذاکرات ادامه دهند. البته گفته می شود طرف اروپایی دنبال تمدید مهلت مکانیزم ماشه تا شش ماه دیگر است، تا ایران بتواند در این بازه زمانی مذاکرات با طرف آمریکا و نیز همکاری با آژانس برای بازدید از تاسیسات هسته ای آسیب دیده و تعیین تکلیف ذخایر اورانیوم 60 درصد تصمیم گیری کند.

با در نظر گرفتن مجموعه مسائل مطرح در مذاکرات و واقعیت‌های موجود در صحنه که بیانگر این واقعیت است که اروپا می تواند کمک کننده برای رسیدن به توافق باشد، پیشنهاد زیر قابل پیگیری و اجرا به نظر می رسد

ضرورت بازاندیشی در مسیر دیپلماسی

در آستانه دور جدید گفتگوهای ایران و تروئیکای اروپا در استانبول، بازخوانی تجربه مذاکرات هسته‌ای در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ ضرورتی انکارناپذیر است. پرونده هسته‌ای ایران طی دو دهه گذشته، یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های دیپلماتیک جهان بوده است. در این میان، رفتار تروئیکای اروپا (آلمان، فرانسه و بریتانیا) نقشی تعیین‌کننده در شکل‌گیری اعتماد یا بی‌اعتمادی در روند گفت‌وگوها داشته است.

اکنون که بار دیگر بحث بر سر استفاده از مکانیزم ماشه در فضای دیپلماتیک اروپا مطرح شده، ایران و تروئیکا باید از تجربه تلخ گذشته درس بگیرند؛ تجربه‌ای که اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند مسیر تقابل را احیا کرده و فرصت مصالحه را از بین ببرد.

پیشینه: از سعدآباد تا ارجاع پرونده به شورای امنیت

در فاصله سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۶، ایران گام‌هایی داوطلبانه برای اعتمادسازی برداشت. توافق‌نامه‌های سعدآباد (اکتبر ۲۰۰۳)، بروکسل (فوریه ۲۰۰۴) و پاریس (نوامبر ۲۰۰۴) شامل تعلیق غنی‌سازی، توقف ساخت سانتریفیوژها و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی بودند. گزارش‌های رسمی مدیرکل وقت آژانس، محمد البرادعی، پایبندی ایران به این اقدامات را تأیید کرده‌اند (ارجاع به GOV/2003/75 و GOV/2004/11 و GOV/2004/83).

هشدار به تروئیکای اروپایی نسبت به تکرار خطاهای گذشته

نویسنده: حسن بهشتی‌پور

مقدمه

فعال‌سازی احتمالی «مکانیزم ماشه» در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، بار دیگر موضوع بازگشت تحریم‌های چندجانبه بین‌المللی علیه ایران را در مرکز توجه افکار عمومی و نخبگان سیاسی و اقتصادی قرار داده است. این اقدام که در پی تشدید اختلافات بر سر اجرای تعهدات هسته‌ای و خروج یک‌جانبه آمریکا و حنلات اخیر به مراکز هسته ای ایران شکل گرفته، از جنبه‌های مختلف حقوقی، سیاسی، اقتصادی قابل تحلیل است. در این یادداشت، نخست به ارزیابی آثار بازگشت این قطعنامه‌ها می‌پردازم و سپس پیشنهادهایی برای مدیریت افکار عمومی ارائه می‌دهم.

الف. ابعاد حقوقی و سیاسی مکانیزم ماشه

از منظر حقوق بین‌الملل، بازگشت قطعنامه‌های فصل هفتمی شورای امنیت علیه ایران، به‌ویژه در قالب مکانیزم ماشه، یک تهدید حقوقی مهم برای ایران از نظر بین المللی محسوب می‌شود. چرا؟

1. ایران بار دیگر به‌عنوان "تهدید صلح و امنیت جهانی" زیر فصل هفتم منشور ملل متحد قرار می گیرد، موضوعی که اعتبار بین‌المللی کشور را در مجامع جهانی تضعیف می‌کند.

تاب‌‏آوری در برابر ماشه

نوشته : حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل اوراسیا

روزنامه هم میهن

فعال‌سازی احتمالی «مکانیزم ماشه» در چارچوب برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، بار دیگر موضوع بازگشت تحریم‌های چندجانبه بین‌المللی علیه ایران را در مرکز توجه افکار عمومی و نخبگان سیاسی و اقتصادی قرار داده است. این اقدام که در پی تشدید اختلافات بر سر اجرای تعهدات هسته‌ای و خروج یک‌جانبه آمریکا و حملات اخیر به مراکز هسته‌ای ایران شکل گرفته، از جنبه‌های مختلف حقوقی، سیاسی، اقتصادی قابل تحلیل است. در این یادداشت، نخست به ارزیابی آثار بازگشت این قطعنامه‌ها می‌پردازم و سپس پیشنهادهایی برای مدیریت افکار عمومی ارائه می‌دهم.

سازوکار حل اختلاف برجام که در افکار عمومی و رسانه‌ها به مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک مشهور شده‌است، یکی از فرآیندهای حقوق پیش‌بینی شده در برجام است که بر اساس آن در صورتی‌که یکی از کشورهای متعاهد نسبت به نقض تعهد از سوی ایران معترض باشد، می‌تواند شکایت خود را به کمیسیون برجام، متشکل از وزرای خارجه کشورهای عضو توافق ارائه دهد. بر اساس فرآیند حقوقی پیش‌بینی شده اگر بعد از یک ماه کشورهای عضو توافق به راهکاری برای حل شکایت مطروحه نرسند، پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع می‌شود.