انعقاد پیمان ممنوعیت حمله به تأسیسات هستهای؛
گامی برای احیای اعتبار NPT و آژانس بینالمللی انرژی اتمی
نویسنده: حسن بهشتی پور
قطعنامه پیشنهادی ایران، با همراهی کشورهایی مانند روسیه، چین، بلاروس، نیکاراگوئه و ونزوئلا در نشست شصتونهم کنفرانس عمومی آژانس بینالمللی انرژی اتمی، بار دیگر موضوع حملات نظامی علیه تأسیسات هستهای صلحآمیز را در کانون توجهات بینالمللی قرار داد. این اقدام بهویژه پس از حملات آمریکا و اسرائیل در خردادماه سال گذشته علیه تأسیسات هستهای ایران، ضرورتی انکارناپذیر یافته است. حملات به تأسیسات هستهای در اصفهان، فردو و نطنز — که تحت نظارت پادمان آژانس بینالمللی انرژی اتمی فعالیت میکردند — نقض آشکار حقوق بینالملل به شمار میرود و در عمل، آژانس را با چالشی جدی در راستای تحقق هدف فعالیت صلحآمیز هستهای مواجه کرده است.
پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) که در سال ۱۹۶۸ به تصویب رسید، از یکسو مانع گسترش سلاحهای هستهای در جهان میشود و از سوی دیگر، حق دستیابی همه کشورها به انرژی صلحآمیز هستهای را به رسمیت میشناسد. اما اقدام اخیر آمریکا و اسرائیل، مانعی جدی در برابر همکاریهای آینده با آژانس بینالمللی انرژی اتمی ایجاد میکند؛ نهادی که نقشی بیبدیل در نظارت و کنترل فعالیتهای صلحآمیز هستهای کشورها ایفا میکند.
پیشنهاد ایران و کشورهای حامی آن گامی در جهت جبران بیاعتباری فزایندهٔ آژانس و پیمان NPT محسوب میشود. تصویب این پیشنهاد میتواند راه را برای تدوین پیمانی جدید به منظور جلوگیری از ماجراجوییهای هستهای هموار کند. مبانی این پیشنهاد تاریخی را میتوان به شرح زیر برشمرد: