روش تحلیل سیاسی

سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه روزهای چهارشنبه ۲۲ تیر و پنج شنبه ۲۳ تیرما ه دیداری رسمی از آمریکا داشت تا موضوع های مهم مورد اختلاف آمریکا و روسیه را با همتای آمریکایی خود خانم کلینتون و اوباما رئیس جمهوری آمریکا بررسی کند. 

مهم ترین موضوع مورد مناقشه بین دو کشور اختلاف نظر درباره چگونگی به اجرا درآوردن طرح تهاجم موشکی موسوم به طرح سپر دفاع موشکی بود که در پایان این سفر اختلافات همچنان باقی ماند .به همین دلیل در مورد تاریخ دقیق دیداراوباما که قرار بود در پائیز امسال از مسکو انجام شود،توافقی حاصل نشد.

در باره عملیات ناتو در لیبی و سیاست آمریکا در قبال تحولات سوریه نیز هر دو طرف تنها به بیان دیدگاه های خود بدون دستیابی به توافق مشترکی اکتفا کردند.  اما در این سفر از نظر ما ایرانی ها مهم ترین مساله ای که مطرح شد پیشنهاد روسیه برای حل و فصل گام به گام  مشکلات مربوط به مذاکرات هسته ای گروه پنج به علاوه یک با ایران بود . در این باره ملاحظات مهمی مطرح است که بصورت خلاصه در دوازده بند ارائه می شود  که امیدوارم مفید باشد :

۱- پيشنهاد «گام‌به‌گام» روسيه براي تحرك‌ بخشيدن به پرونده هسته‌اي ايران در موقعيتي از روابط روسيه و امريكا كه دو كشور بر سر برخي موضوعات از جمله سپر دفاع ضدموشكي، عمليات نظامي درليبي و رويكرد به تحولات سوريه با هم اختلافات عميقي پيدا كرده‌اند،مطرح شده است .

2- به نظر مي‌رسد كه روسيه معتقد است كه «گره » اصلي پروندة هسته‌اي ايران به دست امريكا باز مي‌شود و اين واشنگتن است كه با هدايت اسرائيل از سال 2002 تا اكنون اين پروندة را «به درازا» كشانده و آن را به مسائل مختلفي مرتبط كرده كه با اصل اين پرونده كاملاً بي‌ارتباط است.  به نظر مي‌رسد با اين پيش‌ذهنيت بوده كه مسكو پيشنهاد خود را در ابتدا با طرف امريكايي مطرح كرده تا ديدگاه‌ واشنكتن را در اين زمينه ارزيابي كند، چرا كه اگر امريكا با اين پيشنهاد موافق باشد، بقيه گروه 1+5 از جمله فرانسه، چين و انگليس نيز قاعدتاً مخالفتي نخواهند كرد.

3- برای آنکه این طرح بهتر اجرایی شود ضرورت داشت هم‌زمان به طرف ايراني نيز ارائه مي‌شد تا تهران نيز فرصت كافي مي‌داشت تا ابعاد اين پيشنهاد را بررسي كند.

4-  اين روش، ابتکار روسي است كه بدون اينكه موضوع را به طرف ايراني ارائه كند، اول بر آن شده تا بفهمد آيا ديدگاه امريكا در خصوص اين پيشنهاد مثبت است يا نه و پس از آن طرح خود را به تهران ارائه كند. چراکه اگر قرار باشد امريكا با اين طرح مخالفت كند، به نظر مي‌رسد اين پيشنهاد از اساس منتفي مي‌شود و تلاش براي به نتيجه رسانده آن با ساير طرف‌ها بيهوده خواهد بود.

 5- در شرايط حاضر ایران نبايد نگاه «سختگیرانه » به پيشنهاد روسيه داشته باشد. اينكه طرف روسيه اين ابتكار را انجام داده نشان دهندة حسن‌نيت مسكو براي حل پروندة هسته‌اي ايران است كه در حال حاضر راکد مانده  است.

6-  براي ارزيابي دقيق اين طرح بايد جزئيات آن مشخص شود تا بتوان قضاوت دقيق‌تري كرد كه اين طرح اساساً تا چه حد مي‌تواند راه‌گشاي پروندة هسته‌اي ايران باشد. براین اساس نباید طرح روسي را «عجولانه» رد كرد . نبايد قضاوت سريعي در مورد آن انجام داد.

7- جزئياتي كه تا كنون در مورد  اين طرح منتشر شده، نكات مطلوبی نیستند اما  «بد»  هم  نیستند . بر اساس طرح روسيه، طي يك فرايند مرحله‌اي، اگر ايران به سئوالات گروه 1+5 پاسخ بدهد،‌ متناسب به پاسخ‌‌هاي قانع‌كنندة آن تشويق‌هايي براي تهران در نظر گرفته شده و از جمله برخي تحريم‌هاي تخفيف يافته و يا حذف مي‌شوند.

در باره ارزیابی عملکرد سازمان همکاری اسلامی  با  مرکز بین المللی مطالعات صلح  مصاحبه ای داشتم که متن آنرا در اینجا می گذارم

مقدمه: چندی پیش وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی در نشست خود در آستانه،‌ پایتخت قزاقستان نام این سازمان را به “سازمان همکاری اسلامی” تغییر دادند . در این بین با توجه به تولد سازمان جدید  سازمان همکاری اسلامی  و با نظر به اهمیت موضوع کوشیدیم تا در گفتگویی با دکتر بهشتی پور مدیر سابق شبکه العالم و کارشناس روابط بین الملل نگاهی به نقش این سازمان ،روند تغییرات ، گذشته و آینده آن داشته باشیم :

 مرکز بین المللی مطالعات صلح : اگر نگاهی به چندین دهه فعالیت سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان سازمانی متشکل از کشورهای اسلامی داشته باشیم به نگاه شما این سازمان دارای چه نقشی در جهان اسلام بوده است؟

واقعیت آن است که سازمان کنفرانس اسلامی براساس همتی جمعی علیه رژیم تل آویو در مغرب بوجود آمد. سوزاندن در بیت المقدس توسط اسرائیل ، انگیزه ای برای نشست سران کشورهای اسلامی در رباط مراکش شد که در نهایت منجر به تشکیل سازمان کنفرانس اسلامی شد، فقط نام این سازمان که هم کنفرانس و هم سازمان را یادآوری می کرد به نظرترکیبی غیرمنطقی می رسید . به همین خاطراعضای این سازمان  درنشست اخیردرشهرآستانه پایتخت  قزاقستان نام سازمان همکاری کشورهای اسلامی را بجای آن انتخاب کردند.

به مناسبت دیدار اقای داود اغلو وزیر خارجه ترکیه از ایران مصاحبه ای با سایت دیپلماسی ایرانی داشتم که متن کامل آنرا در اینجا گذاشتم

بعد از گذشت دور اول از حرکت های مردمی در کشورهای عربی که عموما به بار نشست، کشورهای دیگر عربی مانند سوریه، یمن و لیبی رویه دیگری را در برخورد با اعتراضات مردمی پیش گرفتند.

بعد از گذشت دور اول از حرکت های مردمی در کشورهای عربی که عموما به بار نشست، کشورهای دیگر عربی مانند سوریه، یمن و لیبی رویه دیگری را در برخورد با اعتراضات مردمی پیش گرفتند. این مسئله باعث شده است که با گذشت نزدیک به چهارماه از آغاز بحران در سوریه، درگیری ها هم چنان ادامه یابد و خشونت بیشتری در سطح جامعه دیده شود. با توجه به جایگاه مهم سوریه در تحولات منطقه ای، دیگر قدرت های منطقه ای مانند ترکیه و ایران به این فکر افتاده اند که راه حلی برای خروج از بحران ارائه کنند. در این میان ترکیه ابتکار عمل را در دست گرفته و وزیر خارجه این کشور به ایران و بعد از آن به عربستان سفر کرده است. دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با  حسن بهشتی پور بررسی کرده است:
 

ایران و ترکیه درباره مسئله سوریه تا چه حد اشتراک نظر دارند؟ آیا ممکن است این رایزنی ها منجر به ارائه طرح مشترکی از سوی این دو کشور برای حل بحران سوریه شود؟

ایران و ترکیه دو نگاه متفاوت نسبت به تحولات جاری در سوریه را دنبال می کنند. ایران از دولت بشار اسد حمایت می کند. ضمن این که تصور می کند که مداخله امریکایی ها و کشورهای غربی در ناآرامی های سوریه احراز شده است و مشخص شده که در سوریه بر خلاف حرکت هایی که در لیبی و یمن و بحرین و دیگر کشورهای عربی شاهد هستیم، از نگاه ایران در سوریه مداخله خارجی حتمی  است. این مسئله بعد از سفر سفیر امریکا به شهر حماء بیشتر روشن شده است.

آقای آمانو دبیرکل  آژانس بين المللی انرژی اتمی پس از ديدار ۴۰ دقيقه ای با علی اکبر صالحی، وزيرخارجه جمهوری اسلامی در شهر وین  گفت:

«آژانس درموقعيتی نيست که بتواند اعلام کند که ایران با آژانس همکاری کامل دارد. مسئله اصلی و اساسی این است که ايران به تعهدات خود عمل نمی کند.»

دربرابراین دیدگاه آقای صالحی پس ازديدارخود با آقای آمانو به خبرنگاران گفت:

« ايران آماده است در صورتی که آژانس همکاری های ايران را تاييد کند، روند نزديک تری در همکاری های خود با آژانس اتخاذ کند. اما قبل ازهرگونه همکاری نزديکتر و بيشتر، آژانس بايد رسماً‌ اعلام کند که مرحله نخست پايان يافته و شش موضوع باقی‌مانده حل و فصل شده است.»

اشاره آقای صالحی به توافقی است که در آگوست ۲۰۰۷ ميان ايران و آژانس برای حل مساله هسته‌ای ايران صورت گرفت. در آن زمان  ایران ابتکاری را برای حل و فصل موضوعات باقیمانده به منظور رفع هرگونه ابهام در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز خود در گذشته و حال، یک بار و برای همیشه، ارائه کرد. براساس آن توافق ، ابهام های مربوط به پرونده هسته‌ای ايران در قالب شش سئوال اصلی محدود شده بود. تا پس از روشن شدن پاسخ این سئوالات ، رسیدگی به پرونده ایران از شورای امنیت سازمان ملل به آژانس بین اللمللی انرژی هسته ای بازگردد .