توافقنامه جدید ناتو و روسیه و تاثیر آن بر موقعیت ایران
طرح مساله
اجلاس سران 28 کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی به علاوه روسای جمهوری روسیه و افغانستان در لیسبون پایتخت پرتغال به دلیل تصویب استراتژی دهساله آینده ناتو و نیز تعیین تکلیف برای نیروهای ناتو در افغانستان و بالاخره تصویب سپر دفاع موشکی امنیت اروپا برای ایران از جنبه های مختلف مهم به نظر می رسد که جا دارد در مورد آن در سطح کارشناسی بحث های دقیق و عمیق در محافل دانشگاهی و سیاسی کشور انجام شود.
پیشینه بحث
پیش کشیدن بحث استقرار پایگاه راداری در کشور چک و پایگاه موشکی در لهستان از جانب آمریکا از سال 2002 کاملا با مخالفت روسیه مواجه شد. چرا مکان تعیین شده برای استقرار این سامانه در شرق اروپا در نزدیک ترین نقطه به غرب روسیه قرار داشت. از آنجائیکه عمده تجهیزات نظامی و پایگاه های هسته ای حساس روسیه در غرب این کشور قرار گرفته است، طرح برقراری چنین سیستمی برای روسها خیلی حساسیت برانگیز بود. به همین دلیل به شدت با آن مخالفت کردند و در این زمینه بر موضع خود پای فشردند. این مخالفت ها تا زمان ورود اوباما به کاخ سفید ادامه پیدا کرد. روی کار آمدن اوباما در ایالات متحده از ژانویه 2009 ، استراتژی این کشور را در قبال سپر تهاجمی- که آمریکائیها با زیرکی و به غلط از آن به سپردفاع موشکی تعبیر می کردند- تغییر داد. اوباما برای اینکه بتواند مناسبات بهتری را با روسیه داشته باشد، این طرح را موقتا به حالت تعلیق در آورد. نکته مهم این است که این طرح به حالت تعلیق در آمد نه اینکه کاملا کنار گذاشته شده باشد. در نتیجه این امتیازدهی آمریکا به روسیه، این موضوع با استقبال مقامات کرملین مواجه شد و فضای جدیدی در روند مناسبات روسیه و آمریکا شکل گرفت.
به خصوص که این موضوع در آن زمان به شدت تحت تاثیر جنگ روسیه و گرجستان بود. چرا که روسیه در آن زمان عملا بخشی از خاک گرجستان را اشغال کرده بود. لذا بعد از این نرمش ایالات متحده، رهیافت های جدیدی در رابطه روسیه و آمریکا به وجود آمد. به طوری که روسیه که قبلا با استفاده از فضای هوایی خود تنها برای ترابری غیر نظامی آمریکا موافقت کرده بود ، قرار داد جدیدی را امضا کرد که طبق آن آمریکا می توانست از آسمان روسیه حتی برای ترابری و پشتیبانی نیروهای نظامی خود هم استفاده کند. این مسئله گام دیگری در نزدیکی مناسبات این دوکشور بود.
روند رو به رشد روابط روسیه و آمریکا ادامه داشت تا اینکه مطالعات مربوط به سیستم دفاع موشکی به طرح جدیدی رسید و قرار بر این شد که ترکیه محل استقرار این سامانه باشد. ترکیه در شرایطی نامزد استقرار این سیستم شد که این کشور اخیرا مناسبات خود را با ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه به طور قابل ملاحظه ای افزایش داده است . در واقع می توان گفت که این کشور با بهبود مناسبات با ایران نقش خاور میانه ای خودش را پررنگ کرده بود. لذا تن دادن به این طرح حساسیت های جدیدی را به سیاست خارجه ترکیه تحمیل می کرد. به همین دلیل ترکیه با این مسئله مخالفت کرد و در برابر این خواست ایستاد. اما فشار آمریکا و اتحادیه اروپا به قدری زیاد شد که ترکیه مجبور شد عقب نشینی کند و موضع خود را تعدیل کند. به طوری که ترکیه اعلام کرد به شرطی که در استراتژی جدید ناتو اسمی از ایران به عنوان یک تهدید آورده نشود، حاضر است با این استقرار این سیستم در خاک کشورش موافقت کند. چون تصمیم گیری ها در ناتو باید به اتفاق آراء باشد، مخالفت ترکیه می توانست جلوی امضای چنین توافقنامه ای را بگیرد. به هر حال ترکیه با یک استراتژی نامانوس تاکید کرد که به شرط نبودن نام ایران به عملی شدن این ایده غرب در این کشور تن خواهد داد.
در این وبلاگ هدف ارائه تحلیل های روز در باره تحولات بین المللی و روابط خارجی ایران با سایر کشورها و در موارد مهم تحلیل مسائل داخلی ایران است.علاوه براین برای کسانی که به هردلیل علاقه مند به مسائل تحلیل سیاسی هستند و دوست دارند روش صحیحی را برای تحلیل تحولات جاری ایران و جهان در پیش گیرند، بخش آموزشی در این باره ارائه شده است که امیدوارم گام کوچکی در ایجاد انگیزه برای شناخت دقیق تر مسائل سیاسی ایران و جهان باشد.