*** ایرنا: اهمیت دستیابی به توافق هسته یی 12 سال پس از آغاز این مناقشه چیست؟

**بهشتی پور: نخست اینکه بدون شک این توافق، جایگاه منطقه ای و بین المللی ایران را  ارتقاء میدهد .  زیرا جمهوری اسلامی و ملت ایران توانست با 12سال مقاومت، یک «نه» بزرگ به قدرت های جهانی بگوید و در برابر زورگویی های آنها بایستد و این کشورها را به تن دادن به پذیرش حفظ چرخه کامل سوخت هسته ای ایران وادار کند.

همچنین جمهوری اسلامی ایران به جهان نشان داد گرچه روابط بین الملل بر پایه یک نظام ناعادلانه و دربرخی مواقع حتی ظالمانه است اما درهمین نظام ناعادلانه وظالمانه می توان با سازوکارهای صحیح به حق خود دست یافت و این دستاوردی بزرگ برای جمهوری اسلامی ایران است. از این زاویه، در این نظام ظالمانه اگر بتوان سازوکارهای درستی را به مرحله اجرا گذاشت بدون اینکه از اهداف و آرمان ها عبور کرد، می توان به هدف خود رسید. در حقیقت، شیرینی این توافق به این دلیل افزون تر است که جمهوری اسلامی ایران توانست گامی از آرمان های خود عقب ننشسته و همچنین 6 قدرت جهانی را وادار کند حق غنی سازی ایران را به رسمیت بشناسند.

*** ایرنا: چه عواملی باعث شد گفت و گوها طی 2 سال گذشته، متفاوت با دوره های پیش از خود برگزار شود و در فرجام به موفقیت برسد؟

**بهشتی پور: دلیل موفقیت گفت و گوها در 2 سال گذشته را می توان به کار گرفتن سیاست تعامل در برابر سیاست تقابل (رویارویی) دانست، یعنی پیش از این دوره، سیاست تقابل در پیش گرفته شده بود و این سیاست، پیامد مثبتی به همراه نداشت و هم اکنون، سیاست تعامل نشان داد می توان به دستاوردهای بزرگی رسید و البته کار زیادی نیز پیش رو است.

همانطور که پیش از این گفتم، در نظام بین الملل اگر کشوری آرمانگرایی بر پایه واقعیت ها را پیگیری کند، می تواند دستاوردهای بزرگی در عرصه بین المللی به دست آورد چرا که در جهان امروز می توان با بکارگیری زبان بین المللی، منافع ملی را نیز حفظ کرد.

برای نمونه مذاکره کنندگان توانستند با بهره گیری از حقوق بین الملل و سازوکارهای روابط بین الملل، افزون بر حفظ حق ایران، آن را نیز تثبیت کنند و البته این موضوع به معنای آن نیست که مطلوب مذاکره کنندگان به شکل صد درصد به دست آمده است، بلکه در چارچوب آنچه امکانپذیر بود، مذاکره کنندگان تلاش کرده اند این راه را مدیریت کنند و به نتیجه مطلوب برسانند.

*** ایرنا: دستاوردهای توافق هسته یی برای ایران چیست؟

**بهشتی پور: جمهوری اسلامی ایران در گفت و گوهای هسته ای کنونی چندین دستاورد بزرگ به دست آورده است؛ نخست اینکه ایران توانست به جهان ثابت کند که دوران صحبت از زبان تحریم به پایان رسیده است و زبان تحریم نمی تواند کارایی داشته باشد و قدرت های بزرگ باید از سیاست تحریم دست بردارند.

نکته دوم بسیار اهمیت دارد. قدرت های بزرگ همواره تلاش کرده اند از موضع استکباری در برابر کشورهای در حال توسعه صحبت کنند اما در این 12سال به ویژه 2 سال گذشته آموختند با جمهوری اسلامی ایران باید با زبان تکریم سخن بگویند و حتی باید درباره جزییات یک توافق ساعت ها صحبت کنند؛ «جان کری» وزیر امورخارجه آمریکا، 18 روز در وین به گفت و گو با ایران پرداخت. به نظر من، چنین روندی، رویه مناسبی برای نظام بین الملل ایجاد می کند.

سوم اینکه ایران توانست برخورداری از چرخه غنی سازی اورانیوم برای بهره برداری صلح آمیز هسته ای را که دربند چهارم پیمان «ان.پی.تی» آمده است، تثبیت کند، یعنی غنی سازی جزیی از برخورداری از انرژی هسته یی است.

در شرایط کنونی قدرت های بزرگ پذیرفته اند جمهوری اسلامی ایران به غنی سازی ادامه دهد و برای مصرف در نیروگاه اتمی بوشهر اورانیوم را به میزان 67/3 (سه ممیز 67 صدم) غنی کند. در حقیقت، چنین روندی، یک رویه تازه نیز برای کشورهای غیرمتعهد و کشورهایی که از حق غنی سازی برای انرژی صلح آمیز برخوردار نیستند، به شمار می رود و این کشورها می توانند در این برهه، از این رویه تازه در حوزه روابط بین الملل برای استفاده از حق خود بهره بگیرند.

همچنین، این توافق می تواند یک بازگشایی تازه برای دانشمندان هسته ای ایران باشد؛ بدین معنا که دانشمندان هسته ای ایران در چارچوب این توافق می توانند مناسبات بین المللی خود را با سایر مرکزها و دانشمندان هسته یی افزایش دهند و تحقیق و توسعه در حوزه هسته یی در مراحل پیشرفته تری ادامه پیدا کند. در دیگر سو، دانشجویان ایرانی می توانند در حوزه های هسته یی در دانشگاه های کشورهای دیگر به تحصیل بپردارند.

پیش از این، جمهوری اسلامی ایران به همکاری هسته یی فقط با یک کشور وادار شده بود اما اکنون افزون بر روسیه، می توان همکاری های هسته یی را با دیگر کشورها آغاز کرد و قدرت انتخاب در این حوزه افزایش یافته است.

*** ایرنا: برخی توافق هسته یی را متضمن گذر ایران از دستاوردهای هسته یی کشور می دانستند و گروه هسته یی را به نادیده گرفتن خطوط قرمز متهم می کردند؛ نظر شما چیست؟

**بهشتی پور: تا اندازه ای تمامی مذاکره کنندگان مرحله به مرحله در طول گفت و گوها به اجرای خطوط قرمز متعهد بوده و آن را به مرحله اجرا گذاشته اند. از آن گذشته، خطوط قرمز را مقام معظم رهبری و شورای عالی امنیت ملی تعیین می کنند و نباید در چارچوب سلیقه افراد تفسیر بشود و با آن به صورت جناحی برخورد کرد. این گونه مواضع در سطح ملی مطرح شده و در بالاترین سطح، مقام معظم رهبری تعیین کننده است. این توافق در شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی موشکافانه قرار می گیرد چراکه شورای عالی امنیت ملی خطوط قرمز را به خوبی می شناسد.

بنابراین، ما نباید با خطوط قرمز سلیقه ای برخورد کنیم بلکه باید از مصوبه های شورای عالی امنیت ملی و سخنان مقام معظم رهبری الهام بگیریم.

*** ایرنا: پیامد توافق هسته یی بر روابط بین المللی ایران به ویژه روابط با کشورهای غربی مانند آمریکا چه خواهد بود؟

**بهشتی پور: توافق هسته یی در حقیقت می تواند آغازی باشد برای گسترش روابط با کشورهای غربی و اگر آمریکایی ها تعهداتی را که پذیرفته اند به مرحله اجرا بگذارند، چنین روندی می تواند به عنوان یک الگوی مناسب درمورد سایرمشکلاتی که در روابط ایران و آمریکا وجود دارد، پیاده شود.

مقام معظم رهبری نیز در سخنرانی بیست و سوم فروردین خود فرمودند آمریکایی ها اگر دست از کژتابی های خود بردارند می توان در سایر زمینه ها هم با آنها کار کرد ولی باید دید آمریکایی ها چگونه در موضوع توافق هسته ای عمل می کنند و آیا کارنامه خوبی از خود نشان می دهند. در این صورت می توان تصمیم گرفت درسایر زمینه ها باید چگونه با آنها گفت و گو کرد، یعنی باید نسبت به عملکرد آمریکایی ها به طور تدریجی و هوشمندانه برخورد کرد و از سیاست های آمریکا غافل نشد.

*** ایرنا: پیامد توافق هسته یی بر روابط منطقه ای ایران چه خواهد بود؟ آیا این توافق آنگونه که برخی مدعی اند، تنش ها را در منطقه افزایش می دهد یا می تواند نقطه آغازی برای تعامل منطقه یی و صلح و ثبات بیشتر باشد؟

**بهشتی پور: یکی از ویژگی های سیاست، وجود 2 بخش فرصت و تهدید به صورت همزمان است یعنی هر اقدامی در حوزه سیاسی می تواند هم فرصت و هم تهدید به همراه داشته باشد. این مدیران بلندپایه هستند که می توانند تهدیدها را به فرصت ها برگردانند و فرصت ها را به ثبات و یک رویه مثبت اجرایی تبدیل کنند.

در موضوع هسته ای ، اگرچه  برخی کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی نگران ارتقای  وزن منطقه ای و بین المللی ایران هستند اما رفتار مقام های سیاسی در جمهوری اسلامی ایران می تواند به بهبود مناسبات منجر شود و از این راه، مناسبات باثبات شود و گسترش یابد چراکه ایران می تواند به کشورهای منطقه نشان دهد سیاست ایران هراسی، سیاست درستی نبوده و کشورهای غربی برای فروش تسلیحات بیشتر این سیاست را پیگیری کرده اند. بنابراین کشورهای منطقه می توانند همکاری های گسترده تری با یکدیگر داشته باشند. اکنون بستراین همکاری ها، بیش از گذشته فراهم است چراکه اگر ایران با غرب تنش داشته باشد، کشورهای منطقه نیز در پی چالش بیشتر با ایران خواهند بود؛ در حالی که اگر ایران با غرب به یک راه تعامل و همکاری وارد شود، کشورهای منطقه ای نیز گرایش بیشتری برای همکاری دوجانبه خواهند داشت زیرا امنیت منطقه برای همه سودمند و هر گونه ناامنی به زیان همه کشورهای منطقه خواهد بود. پس رفتار جمهوری اسلامی ایران به ویژه مقام های بلندپایه سیاسی، میتواند فضای همکاری ها را بازکند وتعامل وهمکاریهای باثبات را گسترده تر سازد.

*** ایرنا: برخی در جهان و آمریکا مخالف توافق هسته ای هستند. آیا امکان اینکه این جریان در آینده به توافق آسیبی بزند وجود دارد؟

**بهشتی پور: این توافق با چالش های جدی چه در داخل کشور و چه در اروپا و آمریکا روبرو است. نخست اینکه رفتار جمهوری اسلامی ایران می تواند این چالش ها را کمتر کند. دوم اینکه به نظر می رسد تمامی امکانات لابی صهیونیستی در آمریکا به کار گرفته شده است تا این توافق اجرایی نشود اما اکنون این توافق برخلاف خواست آنها به دست آمده است. لابی صهیونیستی در پی فشار به آمریکا و فرانسه و جلوگیری از اجرای توافق هسته یی است. بنابراین، تمامی طرف هایی که توافق را پذیرفته اند باید هوشمندانه اقدام هایی را انجام دهند که به پایداری توافق بینجامد.

*** ایرنا: چه عواملی به پایداری توافق هسته یی منجر می شود؟

**بهشتی پور: مهمترین آن اجرای توافق است یعنی همه طرف ها- جمهوری اسلامی ایران و گروه کشورهای 1+5- همگی باید توافق را بدون هیچ مشکلی به اجرا درآورند. دوم اینکه همه طرف ها باید از لفاظی و موضع گیری های بیش از اندازه پرهیز کنند. برای نمونه در طرف غربی همیشه صحبت از «روی میز بودن همه گزینه ها» است. به نظر می رسد چنین لفاظی هایی می تواند چالش هایی را برای اجرای توافق به همراه داشته باشد. همانطور که «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه کشورمان، نیز پیش از این گفته است «نمی شود هم همکاری داشت و هم تحریم و تهدید».

همچنین، تنظیم شفاف و دقیق متن توافق می تواند از تفسیرهای گوناگون آمریکا و دیگران جلوگیری کند و مهمتر از آن، جمهوری اسلامی ایران این حق را برای خود قایل شده است که در صورت ایجاد مشکلات در اجرای توافق از سوی طرف های دیگر و عمل نکردن آنها به تعهدات، به سرعت به وضعیت گذشته بازگردد.

* گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا 

توافق وین ایران و گروه پنج به علاوه یک