روش تحلیل سیاسی

اطلاعات پایه برای تحلیل سفر پوتین

1- برنار کوشنر، وزيرخارجه فرانسه، هفته پيش به روسيه سفر کرده بود تا در پي انتقال قدرت در کرملين و جانشيني دميتري مدودیف بجاي پوتين در مقام رياست جمهوري اين کشور، دوره جديد بر تداوم روابط دوستانه  ميان پاريس و مسکو تاکید کند.

2- روابط اقتصادي ميان فرانسه وروسيه درسالهاي اخير گسترش قابل توجهی داشته است.بطوریکه  حجم مبادلات بازرگاني ميان دو کشورتا پايان سال 2007 به بيش از10 ميليارد دلاررسيد. اگرچه  اين رقم در مقايسه با روابط اقتصادي و تجاري روسيه با کشورهاي ديگر اروپايي مانند آلمان و ايتاليا، چندان قابل توجه نيست .اما  روابط فرانسه و روسيه در سالهاي رياست پوتين رشد قابل توجهي داشته به گونه اي که تنها ظرف پنج سال گذشته اين رشد به سه برابر رسيده است. مشارکت توتال فرانسه در اکتشاف منابع نفتي "اشتوکمان" روسيه در دريا از جمله طرح هاي ميان دو کشور است و فيون نخست وزير فرانسه براي ادامه همين همکاريها بار ديگر پوتين را در سيزدهمين نشست مشترک فرانسه و روسيه در ماه سپتامبر در روسيه ملاقات خواهد کرد. علاوه بر اين ، فيون از مشارکت يک بانک روسي در سازمان صنايع هوا فضاي فرانسه

"او.آ.د.اس " خبر داده است. اين خبر در حالي منتشر مي شود که پوتين در اين سفر بر مبادلات تجاري دو طرف بر سر فناوريهاي پيشرفته و پيچيده تر تاکيد کرده است.

3- برخلاف مناسبات اقتصادی از لحاظ سياسي  مناسبات پاريس و مسکو بويژه از زمان رياست جمهوري سارکوزي در فرانسه چندان پيشرفت نداشته است. دولت سارکوزي با رويکرد خود به سمت آمريکا در کنار انتقاد ازروسيه درخصوص نقض حقوق بشر، درکاهش مناسبات پاريس ومسکو تاثيرگذار بوده است.

4- پوتين مي خواهد نفوذ روسیه را در خاورميانه به رخ شريک فرانسوي خود بکشد.به همین دلیل با ایران همکاری نزدیکی داشته است . با اين همه طرف فرانسوي مي خواهد از ظرفيت هاي طرف روسي در مهار بحرانهاي منطقه اي از جمله لبنان، خاورميانه، پاکستان و افغانستان، کوزوو و چاد سود برده و با توان طرف روس برسر موضوع اتمي ايران نيز بازي کند. چيزي که موضعگيري هاي اخير و اظهارات امروز پوتين به لوموند نشان داد پاريس در اين زمينه توفيقي نداشته است.

 5- دیدار رهبران روسیه و اتحادیه اروپا در اواسط تیرماه 87 در شرايطي برگزار خواهد شد که ليتواني ، يکي از اعضاي جديد اين اتحاديه دست از مخالفت خود با آغاز مذاکرات ميان اتحاديه اروپا و روسيه برداشت. البته ليتواني اين قول را گرفت که تقاضاهاي اين کشور، ازجمله تجديد نظر روسيه در سياست انرژي و روابط با همسايگان، در مذاکرات مورد توجه قرار گيرد.

6- مسائلي ازجمله انتقاد اتحاديه اروپا از نقض حقوق بشر در روسيه و سياست انرژي اين کشور ، مخالفت مسکو با استقلال کوزوو، گسترش ناتو به شرق و طرح استقرار سپر موشکي آمريکا در اروپا ، درسالهاي اخيربرروابط فرانسه و روسیه سايه افکنده است. فرانسه درمناسبات خود با روسیه هیچگاه از سیاست واحدی تبعیت نکرده و بیشتر تحت تاثیر اینکه چه کسی رئیس جمهور فرانسه بوده تغییرات قابل توجه داشته است .

7- آمريکا به عنوان يک عامل خارجي با نفوذ دراروپا، همواره درمناسبات روسيه وفرانسه تاثيرگذاربوده است. درچنين شرايطي ، مقامات روسيه تلاش می کنند مناسبات خود را با فرانسه و آلمان به عنوان موتور اصلی محرک اتحادیه اروپا گسترش دهند .  

8- پوتين درهمين سفرمواضع صريح خود درحمايت ازبرنامه هسته اي صلح آميز ايران را اعلام کرد.

پوتین در مصاحبه با لوموند گفت " هیچ سندی دال بر تولید سلاح هسته ای در ایران وجود ندارد" اتخاذ چنین موضعی نشان داد روسیه با فرانسه در مورد نگاه به فعالیتهای صلح آمیز هسته ای ایران کاملا اختلاف نظردارند.

9-  اين سفر با استقبال رسانه هاي فرانسه مواجه شد و بيشتر نشريات و رسانه هاي اين کشور از وي به عنوان "نخست وزيري در هيئت رييس جمهور" يا به عکس ياد کردند. مقامهاي فرانسه از جمله سارکوزي نيز براي وي تشريفاتي بيش از مقام کنوني او و در سطح رياست جمهوري قايل شدند.

10- سفر پوتين به فرانسه با ديدار خصوصي وي با دوست وهمکارسابقش "ژاک شيراک" و نويسنده فرانسوي روسي تبار "موريس دروئون" پايان يافت. خبر ديدارپوتین با موريس دروئون در رسانه هاي فرانسه بازتاب نيافت و علت آن نيز فاش نشد.

11- ولاديمير پوتين، نخست وزير روسيه در مصاحبه با روزنامه لوموند فرانسه، بار ديگر مخالفت خود را با گسترش ناتو به شرق اعلام کرد و گفت، گسترش ناتو به معناي احداث مرزهاي جديد در اروپا مانند ديواربرلين است. پوتين همچنين گفت: ناتو با گسترش حوزه جغرافيايي خود به شرق، بدنبال تقويت جبهه ضد روسي است که اين مساله موجب افزایش بي اعتمادي در اروپا خواهد شد. نخست وزير روسيه، امريکا را تصميم گيرنده اصلي گسترش ناتو به شرق خواند و گفت الحاق کشورهاي جديد به ناتو، به معناي استقرار سيستم هاي موشکي تهديد کننده عليه روسيه است

تحلیل سفر پوتین به فرانسه  

طي ماههاي اخير سه مساله مهم روسیه را درچالشي حساس با غرب از جمله فرانسه قرار داده است. اين دو مساله عضويت اوکراين و گرجستان در سازمان نظامي ناتو و نزديکي انها به غرب و دوم مساله استقرار سپر موشکي آمريکا در کشورهاي اروپاي شرقي است. و سوم مساله استقلا ل کوزوو است

سفر پوتين به فرانسه که بلافاصله پس ازانتخاب او به نخست وزيري انجام گرفت  با هدف سامان دادن به اين مشکلات اساسی در مناسبات با اروپا انجام گرفت  . مخالفت آلمان و فرانسه با عضویت گرجستان و اوکراین درناتو طی اجلاس اخیرسران ناتو  دربخارست علی رغم فشار آمریکا برای روسیه بسیار ارزشمند بود.  

مساله ورود کشورهاي حاشيه روسيه به پيمان ناتو که با تحريک آمريکا صورت مي گيرد مساله -اي نيست که روسيه را آرام بگذارد. اين مساله با امنيت روسيه گره خورده است وسران کنوني روسيه به تحرکات زيرکانه واشنگتن که درقالب پيمانها وپروتکل هاي رسمي وغيررسمي با همسايگان مسکوصورت مي گيرد  بدبين اند. درشرایطی که روسیه به دلیل اختلاف نظرهای اساسی  با کشورهايي چون گرجستان و اوکراين دچارمشکل است بهبود مناسبات با فرانسه و آلمان می تواند دست روسیه را برای مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا بازترکند.

با این وجود باید گفت برای عادي شدن روابط روسيه با اتحاديه اروپا هنوز راه زيادي در پيش است . دوره  نخست وزیری پوتين گرچه مي تواند دريچه اي به دنياي روسيه نو باشد ولي نمي تواند بطورکامل بد بيني ها را ازميان بردارد. اهميت اين مساله وقتي بيشتر اشکار مي شود که سنگ اندازي هاي کشورهاي حوزه بالتیک را درنظر بگيريم که امروزه گويي براي بازکردن پاي امريکا به بخش شرقي اروپا ونزديک کردن خود به کشورهاي صنعتي  غرب چون فرانسه ازروسیه انتقام مي گيرند.

رياست آينده فرانسه براتحاديه اروپا نيزمهمترين عاملي است که پوتين را در انتخاب پاريس بعنوان نخستين مقصد خارجي مصمم کرد. پوتين که دراين سفر با رييس جديد اتحاديه اروپا وسران کشور قدرتمند اين اتحاديه ديدار کرد، در پي برقراري توازني است تا در برابر وعده تامين صادرات سوخت از آنها امتيازاتي در حوزه هاي راهبردي ديگر بگيرد.  جايگاه روسيه به عنوان اولين دارنده منابع گازي و دومين دارنده ذخاير نفتي جهان ، اهميت خاصي به اين کشور در حوزه انرژي داده است. با توجه به بحران انرژي درجهان ونگرانی ازاينده این محصول استراتژیک ، اروپا و از جمله آلمان وفرانسه به نفت و گاز روسیه متکی هستند. بنابراین نمی خواهند روسیه را به هر دلیل رودرو با اتحادیه اروپا ببینند .  

موضع گیری قاطع  پوتين که پيش ازاين درمقام رياست جمهوري روسيه به انتقاد آشکارازسياستهاي توسعه طلبانه امريکا وناتو شهرت داشت ، نشان مي دهد که اين رويه در دوره نخست وزيري نيز ادامه خواهد يافت. مخالفت شديد نخست وزيرروسيه با سياست نظامي امريکا وناتو حاکي ازآن است که پوتين همچنان در مرکز تصميم گيري سياست خارجي روسيه قرار دارد. درحالي که براساس قانون اساسي فدراسيون روسيه، سياست خارجي در اختيار رياست جمهوري است. پوتين در مصاحبه بالوموند گفت که نقش رئيس جمهوري در سيستم سياست روسيه تغيير نکرده است، اما تاثير مجلس برحيات سياسي افزايش خواهد يافت. پوتين پس از پايان رياست جمهوري خود در ماه مي 2008و تحويل آن به دميتري مدووف، علاوه بر برعهده گرفتن پست نخست وزيري روسيه، رئیس حزب حاکم "روسیه واحد" است که اکثريت کرسي هاي پارلمان را دراختيار دارد. به اين ترتيب، سايه قدرت پوتين نخست وزير بر مدووف رئيس جمهور سنگيني مي کند. تحليلگران سياسي، بازگشت يوري اوشاکوف  سفير روسيه در امريکا به مسکو را در ارتباط با تحولات سياسي اخیر در روسيه و در راستاي تقويت موقعيت پوتين مي دانند. قرار است اوشاکوف در دفتر نخست وزيري روسيه، عهده دار مسئوليت تنظيم سياست خارجي اين کشور شود. ناظران سياسي پيش بيني مي کنند ساختار مستقل سياست خارجي در دولت روسیه تشکيل شود. به اين ترتيب، این احتمال وجود دارد که اختيارات سياست خارجي روسيه از مدووف رئيس جمهور به پوتين نخست وزير منتقل شود و يا ساختار سياست خارجي مستقل دولت، موازی با ساختار سياست خارجي رئیس جمهور به کار خود ادامه دهد. اوشاکوف از نزديکان ايگور ايوانف، دبير سابق شوراي امنیت روسيه و همچنین يوگني پريماکوف، نخست وزير اسبق اين کشور است و به سياست خارجي مستقل در مقابل غرب اعتقاد دارد . کارشناسان سياسي معتقدند دعوت اوشاکوف به دولت پوتین و مخالفت آشکار نخست وزیر روسیه با سياست نظامي امريکا و ناتو ، حامل اين پيام مسکو به غرب است که روسيه همچنان از منافع خود در برابر توسعه طلبي آمریکا و ناتو دفاع مي کند .