روش تحلیل سیاسی

اطلاعات پایه

1- انتخابات رياست جمهوري ارمنستان روز 30 بهمن ماه 1386( نوزدهم فوريه2008 ) برگزار شد دراین انتخابات  "سرژسركيسيان " نخست وزيرفعلي با كسب 55/62 درصد آرا شرکت کنندگان در انتخابات توانست به پيروزي دست يابد.  "لئون ترپتروسيان " نامزد ديگر انتخابات رياست جمهوري ارمنستان 21/41 درصد آرا را كسب كرده و در مكان دوم قرار گرفت اما اعلام کرد در نتايج اين انتخابات تقلب شده است وتعداد آراي داده شده به نفع وي بيشتر ازتعداد اعلام شده مي باشد. لئون ترپطروسیان اولین ریس جمهوری ارمنستان مستقل است که در سال 1998 به دلیل درپیش گرفتن سیاست واگذاری امتیازهایی برای حل مناقشه قره باغ مجبوربه استعفا شد.

2- به گزارش کمیسیون انتخابات ارمنستان  نزدیک به هفتاد درصد کسانی که شرایط، شرکت در انتخابات را داشتند رای خود را به داخل صندوق ها ریخته اند. دو ميليون و 311 هزار و 660 شهروند ارمني حائز شرايط شركت در اين انتخابات بودند "وازگن مانوكيان " رييس اتحاد دمكراتيك ملي ؛ "واهان آوانسيان " رهبر حزب داشناكسوتيون ؛ "تيكران كاراپتيان " رهبر حزب مردمي ؛ "آرتاشس گغاميان " رهبرحزب وحدت ملي ؛ "آرتور باغداساريان " رهبر حزب "كشور قانونمند"؛ "آرمن آروتونيان " رييس حزب "توافق ملي "؛ "لئون ترپترسيان " رييس جمهوري سابق ارمنستان ؛ "سرژ سركيسيان " نخست وزير اين كشور و "آرمن مليكيان " نامزد مستقل ؛ نامزدان انتخابات رياست جمهوري ارمنستان بودند

3- بيش از13 هزارناظراز39 سازمان محلي وشش سازمان بين المللي شامل سازمان امنيت و همكاري اروپا و مجمع پارلماني آن ؛ جامعه همسود ومجمع پارلماني آن ؛ مجلس اروپا و مجمع پارلماني شوراي اروپا بر انتخابات رياست جمهوري ارمنستان نظارت دارند

4- جمهوری ارمنستان با  ۲۹.۷۴۳ کیلومتر مربع  وسعت در میان کشورهای ایران، گرجستان، ترکیه و جمهوری آذربایجان قرارگرفته و سه میلیون ودویست هزار نفر جمعیت دارد. اما بیش ازنه میلیون ارمنی نیز خارج ازمرزهای این کشورزندگی می کنند. این کشور به دلیل اشغال  قره باغ درگیر مناقشه ای طولانی مدت با جمهوری آذربایجان است.

5- ازلحاظ اقتصادی بیکاری و فقر کماکان مردم این کشور را رنج می دهد. این شرایط برای مردم  پس از تحریم های تجاری توسط همسایگانش، ترکیه و آذربایجان وخیم تر شده است .

6- اکنون نگرانی هایی در مورد نیروگاه  هسته ای متسامور درغرب ایروان وجود دارد. این واحد در سال ۱۹۸۸ در پی زلزله ویرانگری که در محل روی داده بود بسته شده بود ولی به دلایل اقتصادی، مجدداً در سال ۱۹۹۵ راه اندازی شد. اکنون کشور ارمنستان برای تأمین برق خود شدیداً به این واحد وابسته است.

تحلیل تحولات

پس ازاعلام نتایج قطعی  انتخابات ریاست جمهوری ارمنستان درسی ام بهمن ماه  1386عتراض های گسترده خیابانی علیه پیروزانتخابات یعنی سرژسرکیسیان شکل گرفت که دولت اورا به تقلب درانتخابات متهم می کردند. رهبری اصلی این مخالفتها  را لئون ترپتروسیان برعهده دارد. لئون ترپتروسيان رهبرجنبش ملي ارامنه اولين رئيس جمهورارمنستان پس ازاستقلال این کشور درسال 1991؛ شش ماه پیش، پس از9 سال انزوا به صحنه رقابت انتخاباتی ارمنستان وارد شد .او که نتوانست درانتخابات سی ام بهمن گذشته ، نزدیکترین رقیب خود آقای  سرکسیان نخست وزیرکنونی ارمنستان را شکست دهد؛ با مطرح کردن انجام تقلب درانتخابات ازهواداران خود خواست به خیابان ها بیایند و مانند انچه که درکشورهمسایه یعنی گرجستان اتفاق افتاد دولت را مجبوربه کناره گیری کنند ویا با تبعیت ازمدل اوکراین درسال 2004 ،دولت مجبورشود انتخابات را تمدید نماید.

اما جالب انکه هواداران  ترپتروسيان روزشنبه یازده اسفند با همان شیوه ای روبرو شدند که ارتش ارمنستان دردوران ریاست جمهوری ترپتروسیان در12 سال پيش درمقابله با هواداران وازگن مانوكيان نزديك ترين رقيبش دردومين دوره انتخابات رياست جمهوري ارمنستان درپيش گرفته بود.  

اکثر صاحب  نظران  گردانده گان اصلی  پشت صحنه  این تظاهرات  را  آمریکا  و گروههای وابسته به ان می دانند. همچنان که گروه های مشهوربه طرفداری ازغرب  درارمنستان به صورت علنی ازبرگزاری این تظاهرات حمایت کردند واین هم شاید ازویژه گی های منحصربه فرد ارمنیانِِِ هوادارغرب درارمنستان باشد . 

احزاب غرب گرا در ارمنستان

ازاواخرسال 1384 آرتورباغداساريان رئيس پارلمان ارمنستان با انتقادهای اساسی ومهمی  که در باره  رويكردهاي سياست خارجي ارمنستان مطرح کرد، توانست خودرا به عنوان رهبرغرب گراترين گرايش سياسي موجود درارمنستان مطرح کند. شباهتهای زیادی که بین باغداساريان  با ساآكاشويلي  که درهمان سال در گرجستان به قدرت رسیده بود؛وجود داشت ،این فکررا دراذهان عمومی و رسانه ها مطرح کرد  كه پدیده  باغداساريان مقدمه ای بروقوع انقلاب رنگين درارمنستان است. اما سیاستی که کوچاریان رئیس جمهوری کنونی ارمنستان درپیش گرفت ، مانع ازآن شد که آمریکا بتواند همان آشی را که برای مردم گرجستان واوکراین پخته بود، درآشپزخانه فضای سیاسی ارمنستان تدارک ببیند.

دوسال اخیردرفضاي سياسي ارمنستان سال هاي تاثیرگذاروتعیین کننده بود که درنقطه اوج آن درخردادماه 86 با برگزاری انتخابات پارلمانی درارمنستان پرونده "انقلاب رنگی" سازی آمریکا موقتا متوقف شد. دراین انتخابات اگرچه ساختارسياسي حاكم کاملا تغییرکرد. اما گروههای طرفداررابطه نزدیکتربا روسیه همچنان نفوذ بیشتری درپارلمان وحاکمیت ارمنستان دارند. با وجود این  براي اولين بارنمايندگاني ازاحزاب اپوزيسيون به معناي واقعي وارد پارلمان ارمنستان شدند .از این تاریخ به بعد  سه شعارامنيت، رفاه و هويت به عنوان سه گفتمان غالب درفضاي سياسي ارمنستان  حاکم شد.

دو حزب  "كشور قانونمند " به رهبري آرتورباغداساريان  و " ميراث " به رهبري رافي هوانسيان به عنوان دو حزب مخالف درپارلمان ارمنستان  با وجود اشتراكات بسيار، داراي ديدگاه هاي متفاوتي دربرخي زمينه ها هستند که اگر بخواهیم به دقت تفکیک کنیم اولی بیشتر به دیدگاه های اتحادیه اروپا  و دومی به دیدگاه های آمریکا  نزدیک هستند.

دراین میا ن رقابت برسرکسب قدرت  بین ارامنه ارمنستان به رهبری  ترپتروسيان كه خود را بنیان گذار ارمنستان مستقل می داند با ارمنه ای که از قره باغ با حمایت ترپتروسیان به ارمنستان آمدند وسرانجام  او را به کناره گیری ازقدرت مجبورکردند ؛ قابل توجه است . كوچاريان رئیس جمهوری  و سركيسيان نخست وزیرکنونی که با بدست آوردن اکثریت آراء شرکت کنندگان درانتخابات سی ام بهمن درحال حاضر خودرا برای تصدی ریاست جمهوری آماده می کند ؛ هردو جزو ارامنه قره باغ محسوب می شوند . بنابراین برای ریشه یابی دقیق تراختلاف نظرهای موجود درساختارقدرت ارمنستان، باید رقابت  بین ارامنه قره باغ وارامنه ارمنستان را بصورت دقیق تری مورد بررسی قرار داد . 

جریان روس گرا در ارمنستان

سرژسركيسيان 53 ساله، قره باغي تبار كه دانش آموخته زبان شناسي است و يكي از متنفذترين چهره هاي سياسي ارمنستان بعد ازاستقلال محسوب مي گردد رهبری جناح  روس گرا و امنيت محوررا درارمنستان برعهده دارد. سركيسيان كه يكي ازموثرترين افراد دردوران  جنگ قره باغ درفاصله سالهای 1988تا 1994بود، ترپطروسيان درسال 1993به عنوان قدردانی ازنقش سرکسیان درجنگ ، او را به عنوان وزير دفاع  ارمنستان  وارد ساختارحكومتي این کشورکرد.حضورونقش آفريني وي دربدنه جناح موسوم به قره باغي‌ها  ازاواسط دوره دوم رياست جمهوري ترپطروسيان تقويت شد. با استعفاي اجباری  اولين رئيس جمهورو به كرسي نشستن متحد ديرين سركيسيان (روبرت كوچاريان) بردامنه نفوذ او روز به روزافزوده شد. سرکیسیان درتمام دوران رياست جمهوري 8 ساله  كوچاريان قدرتمندترين و متنفذ ترين شخصيت كشور بود و آميختن نقش سرکسیان  با هاله اي از مسائل نظامي ـ امنيتي، وي را در اذهان عموم ارمنيان جايگاهي ويژه بخشيده است. با درگذشت ناگهاني آندرانيك ماركاريان نخست وزير ارمنستان در سال 1385، سركيسيان به عنوان نخست وزیر توانست از لحاظ رسمی موقعیت خود را ارتقاء دهد .اگرچه او درعمل بیش از نخست وزیر نفوذ و اعتبار داشت. اندكي پس از آن با ورود به حزب جمهوري خواه وبدست آوردن رهبري اين حزب حاکم ، زمینه را برای جانشینی کوچاریان که برطبق قانون اساسی نمی تواند بیش از دوبار پشت سرهم رییس جمهور شود؛ فراهم کرد .

درواقع ترکیب زوج کوچاریان و سرکسیان حداقل برای چهار سال آینده موقعیت روسیه را درارمنستان تثبیت می کند.ازآنجا که آمریکا حاکمیت نیروی طرفدارمناسبات نزدیک با روسیه رادرارمنستان مانع جدی اجرای طرح خود درمورد قفقاز جنوبی می داند ؛تلاش می کند ازطریق ایجاد اتحاد بین جریان ملی گرای ارمنی (ترکیب هواداران پتروسیان وحزب داشناکسیون ) با جریان غربگرا (ترکیب هواداران باغداساریان و رافی هوانسيان ) می کوشد وضعیت این کشور را به نفع هواداران نزدیکی بیشتر با غرب برهم بزند . در صورتی که چنین تحولی ایجاد شود آمریکا با توجه به همسویی گرجستان و آذربایجان می تواند استراتژی پیوند شرق و غرب دریای خزر را به مورد اجرا گذارد که بر اساس آن خطوط انتقال نفت و گاز آسیای مرکزی از طریق دریای خزر و خاک جمهوری آذربایجان و ارمنستان به شرق اروپا از طریق گرجستان و اوکراین و جنوب مدیترانه از طریق ترکیه منتقل می شود . این طرح راهبردی علاوه بر انکه  حلقه محاصره را علیه روسیه تنگ ترمی کند موجب افزایش فشار علیه ایران هم خواهد شد .

جمع بندی بحث :

به نظرمی رسد آمریکا ازاختلاف های موجود درارمنستان به نفع مدیریت بحران درجهت اجرای برنامه های خود استفاده می کند. به همین دلیل با اعلام نتايج نهایی انتخابات رياست جمهوري و پيروزي سرژسركيسيان كه با تائيد روند برگزاري آن ازسوي ناظران پرشماربين المللي همراه بود.  موج گسترده اي ازاعتراضات مخالفان حاکمیت جناح قره باغی ها به راه انداخت. دامنه روبه گسترش اين اعتراضات كه درنوع خود در تاريخ رقابت هاي سياسي اين كشوركم نظيراست؛می رفت تا انقلاب رنگی دیگری را در ارمنستان بوجود آورد اما حمایت قاطع روسیه ازسرکیسیان  او را بر آن داشت که بدون تردید ازطریق  مداخله ارتش  حرکت مخالفان خود را کنترل کند . با این وجود اقای سرکیسیان می داند این حرکت همچون آتش زیرخاکسترباقی مانده است زیرا اختلاف بین قره باغی های حاکم و ارامنه ایروان بصورت عمیق وجود دارد.براین اساس به نظر می رسد پس از شروع زمام داری او، سرکسیان احتمالا دست به تغییرات جدیدی درسیاستهای خود  خواهد زد .