نشست روز شنبه براي تهران و واشنگتن براي ارزيابي موضوعات مورد اختلاف فرصت‌ساز بود
حسن بهشتي‌پور، پژوهشگر مسائل بين‌الملل در پاسخ به سوال «اعتماد» و ارزيابي‌اش از روز اول رايزني‌ها ميان تهران و واشنگتن به روزنامه اعتماد گفت: از همان ابتدا شواهد و قرائن نشان مي‌داد كه اتفاقي كه در عمان رخ داد بيشتر به يك نوع گفت‌وگو و تبادل ديالوگ ميان ايران و امريكا شباهت دارد تا مذاكره كه البته با هدف آگاه شدن دو طرف با مواضع يكديگر انجام شد. به باور بهشتي پور اما باتوجه به تغيير دولت‌ها در هر دو كشور و عدم انجام رايزني به مدت طولاني، انتظار مي‌رود كه گفت‌وگوهاي روز شنبه كه بسان تبادل نظر ميان طرفين خواهد بود، فرصتي باشد براي بررسي امكان ادامه مذاكرات رسمي، چه به‌صورت مستقيم و چه غيرمستقيم.
اين پژوهشگر روابط بين‌الملل در ادامه به «اعتماد» گفت: با اين حال اما خواسته‌هاي ايران و امريكا همچنان فاصله زيادي با يكديگر دارند و براي رسيدن به وحدت نظر و نكات مشترك، قطعا نياز به گفت‌وگوهاي بيشتري وجود دارد.
به باور بهشتي‌پور در اين راستا، ايده اقدام در برابر اقدام مي‌تواند راهگشاي مناسبي باشد. اين رويكرد مي‌تواند به طرفين كمك كند تا با انجام اقدامات همزمان و متقابل، اعتماد بيشتري ايجاد كنند و از اين طريق گام‌هاي بعدي را بردارند. در شرايطي كه جو بي‌اعتمادي حاكم است، اين روش مي‌تواند به كاهش تنش‌ها و افزايش همكاري‌ها كمك كند. بهشتي‌پور همچنين خاطرنشان كرد: از طرفي ديگر برگزاري اين گفت‌وگوها و كاهش التهاب جنگ به خودي خود نشانه‌اي از كاهش جو منفي موجود است. حتي اگر تهديدات از سوي امريكا همچنان طي روزهاي آينده ادامه داشته باشد، نشان‌دهنده اين است كه طرفين به دنبال راه‌هايي براي ديپلماسي و گفت‌وگو هستند. در نهايت، بايد منتظر ماند و ديد كه دو طرف تا چه حد حاضر هستند در موضع خود انعطاف داشته باشند و آيا مي‌توانند به يك نقطه مشترك دست يابند يا خير. بهشتي‌پور در پاسخ به ديگر سوال «اعتماد» در باب پيش‌بيني چگونگي شكل‌گيري هر نوع توافق ابتدايي احتمالي ميان ايران و امريكا و اينكه اين توافق موقت خواهد بود يا بلندمدت، گفت: به نظر مي‌رسد كه ابهاماتي در مورد مفهوم موقت در توافقات احتمالي ميان ايران و امريكا وجود دارد. اين موضوع به ويژه زماني اهميت پيدا مي‌كند كه صحبت از اعتمادسازي و برنامه‌ريزي براي آينده به ميان مي‌آيد. اگر مفهوم موقت به معناي يك دوره زماني خاص باشد، مانند سه ماه يا يك سال، اين مي‌تواند به بي‌اعتمادي دامن بزند و به نظر مي‌رسد كه چنين رويكردي نمي‌تواند پايدار باشد. به باور بهشتي‌پور به عنوان مثال، اگر دو‌طرف تنها براي سه ماه آينده برنامه‌ريزي كنند، اين به نوعي نشان‌دهنده عدم تعهد به يك همكاري طولاني‌مدت خواهد بود و ممكن است احساس عدم امنيت و بي‌اعتمادي را تشديد كند. در عوض، پيشنهاد مرحله‌اي و برمبناي اقدام در برابر اقدام مي‌تواند راهكار موثرتري باشد.
بهشتي‌پور تاكيد كرد: به اين معنا كه هر دو طرف به صورت همزمان اقداماتي را انجام خواهند داد كه همخواني و توازن داشته باشد. به عنوان مثال، اگر امريكا در مسير لغو يا تعليق تحريم‌ها گام بردارد، ايران نيز مي‌تواند اقدامات مشابهي را در راستاي تعهدات خود انجام دهد، البته با حفظ خطوط قرمز مشخص. اين پژوهشگر مسائل بين‌الملل در ادامه همچنين به «اعتماد» گفت: اين رويكرد مي‌تواند زمينه را براي اعتمادسازي و تسهيل همكاري‌ها هموار كرده و از ابهامات موجود در مورد تعهدات موقت بكاهد.
به باور بهشتي‌پور، در هر صورت بايد مفهوم موقت به طور دقيق‌تر مشخص شود؛ آيا منظور از آن محدوديت زماني است يا محدوده تعهدات در اجرا؟ اگر اين مفهوم به گونه‌اي طراحي شود كه به راحتي قابل برگشت به وضعيت قبلي نباشد، ممكن است به دشواري‌هايي در اجراي توافقات منجر شود و اعتمادسازي را پيچيده‌تر كند. بنابراين، روشن‌سازي مفهوم موقت و نحوه اجراي آن از اهميت بالايي برخوردار است و بايد به دقت مورد بررسي قرار گيرد تا دو طرف بتوانند به يك توافق پايدار و موثر دست يابند.
بهشتي‌پور در پاسخ به ديگر سوال «اعتماد» در باب سناريوي احتمالي پيش روي واشنگتن در صورت مخالفت با توافق مورد‌نظر تهران گفت: در مذاكرات ژنو، ايران و گروه 1+5 به توافقاتي دست يافتند كه شامل مراحل مشخص و تدريجي براي آزادسازي دارايي‌هاي ايران و انجام اقدامات مرتبط بود. اين توافقات به شكل موقت نبودند، بلكه چارچوبي براي اقدامات و مذاكرات آينده تعيين مي‌كردند. به عبارت ديگر، اين مراحل به گونه‌اي طراحي شده بودند كه به تدريج و در طول زمان پيش بروند و به يك توافق جامع‌تر، يعني برجام، منجر شوند.
به باور بهشتي‌پور واقعيت اين است كه مذاكرات هسته‌اي به دليل پيچيدگي‌هاي حقوقي، سياسي و امنيتي نياز به زمان و مراحل متعدد داشت. بنابراين، اگر موقت به معناي مرحله‌اي بودن و فراهم كردن زمان لازم براي حل تدريجي مشكلات است، اين رويكرد مي‌تواند منطقي و قابل قبول باشد. اين پژوهشگر حوزه روابط بين‌الملل در ادامه به«اعتماد» گفت: علاوه بر اين، باتوجه به ابعاد مختلف و چندلايه مسائل هسته‌اي، انتظار حل همه مشكلات در يك بازه زماني كوتاه، واقع‌بينانه نيست. مذاكرات بايد به گونه‌اي پيش بروند كه هر دو طرف به تدريج به يك درك مشترك برسند و اين فرآيند نيازمند زمان و انعطاف‌پذيري است. بنابراين، در صورتي كه مفهوم موقت به معناي مرحله‌اي بودن و فراهم كردن زمان براي حل مسائل باشد، اين يك رويكرد منطقي به نظر مي‌رسد و بايد مورد پذيرش طرف امريكايي نيز قرار گيرد. درنهايت، براي رسيدن به يك توافق جامع و پايدار، نياز به همكاري و اعتماد متقابل وجود دارد.
در این وبلاگ هدف ارائه تحلیل های روز در باره تحولات بین المللی و روابط خارجی ایران با سایر کشورها و در موارد مهم تحلیل مسائل داخلی ایران است.علاوه براین برای کسانی که به هردلیل علاقه مند به مسائل تحلیل سیاسی هستند و دوست دارند روش صحیحی را برای تحلیل تحولات جاری ایران و جهان در پیش گیرند، بخش آموزشی در این باره ارائه شده است که امیدوارم گام کوچکی در ایجاد انگیزه برای شناخت دقیق تر مسائل سیاسی ایران و جهان باشد.