روش تحلیل سیاسی

آقای بهشتی پور! امروز معاون حقوقی رییس جمهور اعلام کردند که آقای پزشکیان دستور رسیدگی به FATF را به وزارت اقتصادی و دارایی داده اند. ضرورت رفع این مانع برای معاملات بین المللی و جذب سرمایه گذاری خارجی که چندین سال است بر روی آن بحث و مخالفت و جنجال می شود، چیست و چقدر احتمال می دهید دولت موفق شود تکلیف این پرونده را روشن کند؟

برخی تصور می کنند که FATF یک نهاد مافیایی است. چرا که هفت کشوری که عضو گروه صنعتی جهانی هستند آن را به وجود آورده اند. در حالیکه این گروه برای این به وجود آمده که با پولشویی مبارزه کند. یکی از راههای مبارزه با تروریسم، بستن منابع مالی آن است. چرا که اگر به تروریست ها پول نرسد، از بین خواهند رفت.

بحث اینکه تروریست کیست، از اختلافهای مهم است. اما این گروه اقدام مالی بین المللی که معروف به FATF است ۴۱ مورد مقررات برای مبارزه با پولشویی طی چندین سال، تدوین کرده است. یکسری از آن پس از فروپاشی شوروی مطرح شد، یکسری دیگر بعد از حادثه یازده سپتامبر اصلاح شد و بعدها با ظهور داعش و تحولات مهم در خاورمیانه در سال ۲۰۱۲ تحت تاثیر این تحولات، مقرارت جدیدی را وضع کردند. در نهایت این مقررات ۴۱ مورد را به همه بانکهای دنیا ابلاغ کردند و گفتند اگر می خواهید در چارچوب نظام بین المللی پولی و مالی فعالیت کنید باید این مقررات پولی را در نظام بانکداری کشورتان اجرا کنید.

مقررات FATF پیچیده نیست و سال ۹۵ آقای طیب نیا آن را امضا کرده است

این مقررات چیز پیچیده ای نیست. در خرداد سال ۱۳۹۵، آقای طیب نیا وزیر اقتصاد وقت طی توافقی که با این گروه داشتند این موارد را امضا کرده اند و به تدریج طی سالها گذشته مرحله به مرحله اجرا شده است. ایران پیش از این هم قانون مبارزه با پولشویی در سال ۱۳۸۵ به تصویب رساند به تائید شورای نگهبان هم رسید چرا که کار بسیار خوبی برای مبارزه با فساد بانکی بود. بر این اساس وزیر اقتصاد وقت ایران اجرای مقررات را پذیرفته و اجرا هم شد. بطور مثال، وقتی شما می خواهید چک بکشید، دیگر نمی تواند آن را در وجه حامل بکیشد باید اسم فرد دریافت کننده وجه و کد ملی او را برروی چک ثبت کنید. این چیز بدی نیست و سالهاست که در ایران اجرا می شود. تا منشا و مبدا انتقال پول مشخص باشد . آیا صدمه ای به کشور ما خورده است؟ یا مثلا می گوید اگر شما پول نقد را از یک مقداری به بالا به بانک ببرید باید اعلام کنید که منشا این پول کجاست؟ این برای مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر و هر نوع کار خلاف قانون خوب است. این مقررات را هم فقط ایران اجرا نکرده، از 193 کشور عضو سازمان ملل بیش از 180 کشور تاکنون اجرا کردند و امنیت ملی آنها هم هیچ ضربه ای نخورده است . ایران هم فقط دو مورد باقی مانده که اجرا نکرده است . یکی تصویب نهایی پیمان پالرمو و دیگری معاهده CFT که کشور در واقع تعین تکلیف آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام است و جالب اینکه نه ان را تائید می کند و نه رد .

ضرورت رفع این مانع در معاهدات بین المللی چیست؟ الان وضعیت در ایران به گونه ای است که برخی طیف ها و چهره های سیاسی از جمله بعضی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام آن را ضروری نمی دانند و...

ضرورتش این است که هر وقتی می خواهید مبادله بانکی انجام دهید باید این مقرارت را پذیرفته و اجرا کرده باشید و به وسیله نهاد FATF مورد تایید هم قرار گرفته باشد. این نهاد باید تایید کند که این مقررات را اجرا کرده اید و از این پس از وضعیت سیاه به وضعیت خاکستری می رسید. و بعد از اینکه تایید کند که همه مقررات به درستی اجرا شده از خاکستری هم خارج شده و به مرحله سفید می رود.

این مراحل برای ایران چقدر طول می کشد؟

بسته به این است که ما چه اقداماتی در اقتصاد و بانکداری انجام داده ایم.

برخی نگرانند پالرمو و سی اف تی با امنیت ملی ما در تعارض باشد نگرانی ها از پیوستن به آن بخاطر چیست؟

نگرانی ها از این است که می گویند این دو معاهده یکسری بندهایی دارد که با امنیت ملی ما در تعارض است. مجلس نهم زمانی که این دو معاهده را تصویب کرد، در تبصره های مربوط به ماده واحده تحفض خود را در مورد بعضی مواد اعلام کرد به عنوان نمونه به صراحت گفت هر جا موادی از پالرمو در تعارض با قوانین داخلی ایران قرار بگیرند ملاک برای ما قوانین داخلی است. یعنی مجلس نهم سعی داشته که این مشکل را به نحوی رفع کند اما مجمع تشخیص مصلحت نظام، از همان زمان تاکنون این قانون را راکد نگه داشته است.

وقتی در لیست سیاه FATF هستیم صادرات و واردات دچار مشکل می شود

ضرورت اینکه از وضعیت سیاه بیرون بیاییم به این بر می گردد که کشوری که در وضعیت سیاه است، اساسا نمی تواند کار مبادلات بانکی بین المللی انجام دهد. و این به معنای این است که صادراتش دچار مشکل می شود، وارداتش دچار مشکل می شود. به بیان دیگر وقتی می خواهید کالایی را به خارج از کشور صادر کنید باید آن کشور ضمانت بدهد که این پول به تاجر ایرانی بر می گردد. حالا صادر کننده ایرانی در این وضعیت باید در خارج از سیستم بانکی، کالای خود را صادر کند.

یعنی با صرافی ها و بانک های پنهان معامله کند. آنها هم برای هر ۱۰۰ دلاری که معامله می کنند، ۲۰ دلار صرف خرج های دیگر می شود. ببینید چه هزینه گزافی می شود. این یک طرف ماجراست. در واردات هم اینگونه است. موضوع مهم دیگر هم این است که وقتی شما در لیست سیاه قرار دارید، ریسک سرمایه گذاری در آن کشور به بالاترین عدد که ۷ است می رسد. الان ریسک سرمایه گذاری در ایران و کره شمالی و میانمار ۷ است.

بهشتی پور: برخی ها از نپیوستن به FATF و تحریم ها کاسبی می کنند /با ریسک سرمایه گذاری ۷، کسی در ایران سرمایه گذاری نمی کند. با ریسک سرمایه گذاری ۷، کسی نمی آید در ایران سرمایه گذاری کند. پس وضعیت فعلی به ضرر ایران است و ...

ببینید، وقتی بخواهید بیمه کشتیرانی انجام دهید، وقتی ضریب سرمایه گذاری ۷ باشد، آن عدد بیمه در ۷ ضرب می شود. بیمه صادرات و واردات هم به همین شکل است. یعنی فقط بحث سرمایه گذاری در ایران نیست. وقتی ضریب را ۷ می بینند اساسا کسی نمی آید در ایران سرمایه گذاری کند. چون برایش صرف مادی ندارد. این هزینه ها در نهایت از جیب مردم به عنوان مصرف کننده نهایی، پرداخته می شود. اینها هزینه هایی است که باید از روی گرده مردم برداشته شود.

با رفع مشکل FATF معجزه رخ نمی دهد

در این میان حرف تندروها این است که مشکلات کشور با FATF گره نخورده است که با رفع آن باز شود.

این یکی از موضوعاتی است که رسانه ها وقتی می خواهند مغلطه کنند، بکار می برند. یعنی جای علت و معلول را عوض می کنند. مشکلات کشور ما ناشی از FATF نیست که وقتی رفع شود، به یکباره معجزه رخ دهد. اینهایی که می گویم، شرط لازم هست ولی کافی نیست.

یعنی شما در شرایطی قرار گرفته اید که اگر FATF درست شود نظام بانکی آن هم مربوط به بخش بین الملل درست می شود. یعنی شما می توانید صادرات و واردات را انجام دهید و آن هزینه هایی که در بالا گفته شد را نپردازید. اما آیا به این معناست که اقتصاد شما شکوفا می شود؟ نه.

اصولگرایان منتقد FATF هم درست می گویند هم اشتباه اگر بخواهیم اقتصاد کشور را شکوفا کنیم باید نظام بانکداری را اصلاح کنیم. بانک ها بجای انجام کارهای بانکی به دنبال ارز و خرید و فروش ماشین و زمین طلا رفته اند. پس این اصولگراها یا از هر گروهی که منتقد FATF هستند، از یک طرف درست می گویند و از یک طرف اشتباه می گویند. مشکلات اقتصادی ما ناشی از عوامل دیگر است. اما اگر اف ای تی اف را حل کنیم بخشی از مشکلات صادرات و واردات و نظام بانکداری بین المللی خود را حل کرده ایم.

اگر مشکل FATF در ایران حل شود به عنوان یک مشتری خوشنام به بازارها بر می گردیم

حتی با وجود تحریم ها؟

درست است که تحریم هم مشکلات زیادی برای ما به وجود می آورند اما نکته مهم این است که FATF مانند اعتبار در بازار عمل می کند. اگر مشکل ما با اف ای تی اف حل شود، به عنوان یک مشتری خوشنام به بازار برمی گردیم. ولو اینکه تحریم باشیم.

عده ای از مخالفت با FATF و تحریم ها، کاسبی می کنند

در این میان تندروها برای چه به دنبال فضاسازی هستند؟

من به عنوان یک پژوهشگر می گویم. یک عده دارند کاسبی می کنند. پول ناشی از دور زدن تحریم ها که همه آن به جیب خارجی ها نمی رود. بخشی از آن به جیب داخلی ها می رود. اما دور از انصاف است که همه مخالفان را کاسب تحریم بدانیم. یک عده واقعا برداشت اشتباهی از FATF دارند.

به نظر شما می توان در این دولت موضوع FATF را پیش برد و به نتیجه مثبتی در مجمع رسید؟

مجمع تشخیص مصلحت چندین سال است که این موضوع را به صورت راکد نگه داشته و در مورد آن نظری نمی دهد. دولت هم که نمی تواند به مجمع دستور بدهد که این کار را انجام دهد. تنها می تواند از مجمع درخواست کند که این موضوع را در نوبت بررسی قرار دهد. باید دید که تلاش های دولت به کجا می رسد.