پروژهای برای دور زدن ایران؟
بهشتیپور معتقد است: «ممكن است اینگونه تصور شود توطئهای در كار است كه ایران را منزوی كنند، اما اگر بخواهیم واقعبینانه قضاوت كنیم، باید ببینیم كه دلایل تحریم ما چیست و قرار است تا كی این بازی تحریم ادامه پیدا كند.» این كارشناس مسائل اوراسیا معتقد است: «ما باید به جای اینكه سیاست تقابل در برابر چنین طرحهایی در پیش بگیریم، ارزیابی كنیم كه چه اقداماتی میتوانیم انجام دهیم كه از مزیتهای ژئوپلیتیك و ژئواكونومیك ایران بهطوری استفاده كنیم كه كشورهای سرمایهگذار نتوانند ایران را نادیده بگیرند.» وی معتقد است: «ایرانی كه تحت تحریم باشد را حتما میتوان نادیده گرفت. ژئوپلیتیك ایران را دور میزنند، چون چاره دیگری ندارند.»
بهشتیپور تصریح میكند: «ما توافقهای متعددی با تركیه، چین و كشورهای آسیای مركزی داریم، اما اینها هیچ كدام اجرایی نمیشود.» خرداد ماه سال جاری مدیرعامل راهآهن جمهوری اسلامی ایران اعلام كرد كه یك تفاهمنامه با قزاقستان امضا شده است كه ۵ میلیون تن كالا از طریق مسیر قزاقستان-تركمنستان-ایران جابهجا شود. بهشتیپور میگوید: «تفاهمنامههای استفاده از خطوط ریلی ایران در مناطق مختلف، از جمله اینچهبرون، بارها و بارها، شاید از سال ۷۹- ۱۳۷۸ تاكنون مطرح بوده است. انعقاد این تفاهمنامهها چیز جدیدی نیست. ایران البته نیاز به سرمایهگذاری در حوزه ریلی، واگنها، لكوموتیوها، شركتهای پشتیبانی خدمات دارد و خیلی مسائل دیگر از جمله مسائل گمركی و حقوقی باید در این حوزه تسهیل شود.» وی میگوید: «ایران تفاهمنامه و حتی قراردادهای زیادی در این حوزه امضا میكند، ولی آنچه در اجرا میبینیم بسیار كمتر از انتظار است. این به دلیل دشمنی با ایران نیست، بلكه به خاطر تحریم است.»
حسن بهشتیپور، كارشناس مسائل اوراسیا به «اعتماد» میگوید: تاسیس كریدور میانی را از دو دیدگاه میتوان بررسی كرد. یكی دیدگاه خصمانه است كه نسبت به عملكرد چین و تركیه و همه دستاندركاران این پروژه با بدگمانی نگاه میكند و این طور نتیجه میگیرد كه این پروژه در عمل برای حذف ایران و روسیه ایجاد شده است و در راستای اقداماتی است كه به انزوای بیشتر ایران و روسیه كمك كند. قرائن و شواهد موجود از نظر من این دیدگاه را تایید نمیكند. باید دیدگاه دیگری به این پروژه داشته باشیم. وقتی پروژههای اقتصادی تعریف میشود، مهمترین موضوع این پروژهها منافعمحوری است. وقتی قرار است خطوط لوله گاز، نفت و مسیرهای ترانزیتی تاسیس شود، باید موانع مرتفع شوند. دو كشور ایران و روسیه با تحریم روبهرو هستند. پروژههای اقتصادی كه چین تعریف كرده است، نمیتواند معطل این تحریمها بماند، به خصوص كه مشخص نیست این تحریمها كی پایان پیدا میكند. بنابراین بر مبنای اصل منفعتمحور بودن، چین، تركیه و همه كشورهایی كه در این پروژهها هستند، ترجیح میدهند كه راهحلی برای استمرار این پروژهها پیدا كنند و یكی از راهحلها این است كه كشوری كه تحت تحریم است را نادیده بگیرند.