روش تحلیل سیاسی

نشست سوچی که با حضور روسای جمهور آذربایجان، روسیه و همچنین نخست‌وزیر ارمنستان برگزار شد بر این نکات تاکید دارد که «از توسل و تهدید به زور خودداری کنند و حل و فصل مسائل صرفا بر اساس به رسمیت شناختن حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و نقض ناپذیری مرزها مطابق با منشور سازمان ملل و بیانیه آلماتی در سال 1991 باشد.» اینجا چند نکته به‌طور فشرده آمده که منظور از خودداری از توسل به زور جمهوری آذربایجان است. چون آذربایجان اخیرا عملیاتی انجام داد و وارد استان سیونیک ارمنستان شد و حدود هفت کیلومتر هم پیشرفت کرد که روندی خلاف بوده است. چراکه در اجلاس قبلی در مسکو قول داده بودند دست به اقدامات نظامی نزنند و ولی آذربایجان این اقدام را انجام داد و تبعات آن را نیز عملا دید. از جمله ایران واکنش نشان داد و توجه داد که مساله اشغال به جایی نمی‌رسد و موضوع نه از طریق اعمال زور و به خصوص اشغال سرزمین‌های دیگر بلکه از طریق گفت‌وگو و مذاکره قابل حل است. دیگر اینکه تاکید روی به رسمیت شناخته شدن حاکمیت ملی شده که به نظر من مخاطبش آذربایجان و ارمنستان به‌طور مشترک است. از سویی ارمنستان را مخاطب قرار می‌دهد که بگوید قره‌باغ را به رسمیت بشناسد که جزئی از خاک آذربایجان محسوب می‌شود. منتهی خود پوتین هم اذعان کرده که اینها هنوز بر روی این موضوع به توافق نرسیده‌اند. اما زمانی که در توافق می‌گوید به رسمیت شناختن متقابل حاکمیت ملی یعنی هم آذربایجان حاکمیت ملی ارمنستان را به رسمیت بشناسد و این ادعای تاریخی که راجع به سیونیک دارد و نام آن را زنگزور غربی گذاشته مطرح نکند و هم ارمنستان دست از ادعایی که در مورد قره‌باغ دارد بکشد. از طرف دیگر در این توافق آمده که تمامیت ارضی و نقض ناپذیری مرزها که نکته بسیار مهمی است و بیشتر متوجه ایران است و همچنین موضع صریح روسیه را نیز نشان می‌دهد. چون در محافل خبری تشکیک کرده بودند که ممکن است روسیه با ترکیه و آذربایجان سازش کند و تایید کند و ادعای ارضی آذربایجان را در مورد استان سیونیک ارمنستان تایید کند. حال در این توافق به صراحت می‌گوید که نقض‌ناپذیری مرزها به این مفهوم است که دو طرف پذیرفته‌اند به مرزهای فعلی دست نزنند. به ویژه در ادامه می‌گوید با توجه به منشور سازمان ملل و بیانیه آلماتی. بیانیه ‌آلماتی هم حاکی از این است که 12 کشور بر جای مانده از شوروی سابق در آلماتی پایتخت سابق قزاقستان دور هم جمع شدند و بیانیه‌ای مهم و تاریخی صادر کردند و تمام مرزهای داخلی شوروی سابق و مرزهای داخلی را به رسمیت شناختند. بنابراین تاکید روی بیانیه آلماتی نشان می‌دهد که دو طرف، ارمنستان و آذربایجان پذیرفتند که مرزها نقض‌ناپذیر است. این چیزی است که هم روسیه و هم ایران هشدار داده بودند مرزها نباید تغییر کند.

جالب آنکه خود روسیه که از آذربایجان و ارمنستان می خواهد به توافق مهم آلماتی که در سال ۱۹۹۱ در پایتخت سابق قزاقستان امضا شد پایبند باشند اما به کشور همسایه یعنی اوکراین تجاوز می کند و مرزهایی را که به رسمیت شناخته است نادیده می گیرد و از آن بدتر طی یک همه پرسی مدیریت شده در شرایط جنگی چهار استان اوکراین را ضمیمه خاک خود می کند ! و متاسفانه این اگر به یک رویه حقوقی تبدیل شود هر کشوری به خودش اجازه می دهد به صرف احساس تهدید به اصطلاح در یک اقدام پیش‌دستانه به کشور های دیگر تجاوز کند و اگر ما از این اقدام امروز حمایت کنیم بعید نیست روزگاری روسیه یا هر قدرت دیگری به خودش اجازه بدهد به ایران هم حمله کند ما باید از اساس با چنین رفتارهایی مخالفت کنیم و موضع بیطرف داشته باشیم زیرا به همکاری با روسیه هم نیاز داریم