پشت پرده رویکرد سیاسی آژانس انرژی اتمی در قبال ایران
در گفت‌وگوی خبرگزاری پانا با بهشتی‌پور، کارشناس مسائل هسته‌ای بررسی شد؛
آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه، هند و پاکستان، رژیم صهیونیستی و عربستان، آژانس انرژی اتمی هیچ نظارتی بر این‌ها ندارد/ اسرائیل 200 کلاهک هسته‌ای دارد/ گروسی به مشکلات سیاسی دامن می‌زند
چهارشنبه 12 آبان 1400 - 08:28
آژانس انرژی اتمی
تهران (پانا) - یک کارشناس مسائل هسته‌ای با بیان اینکه آژانس انرژی اتمی هیچ نظارتی بر تاسیسات و فعالیتهای هسته‌ای کشورهایی چون عربستان، رژیم صهیونیستی، هند و پاکستان ندارد، برخورد مغرضانه، اقدامات خارج از وظایف و بازی سیاسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به فعالیتهای شفاف هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را تشریح کرد.
حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با پانا درباره اقدامات سیاسی و خارج از وظایف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: «آژانس یک وظیفه ذاتی مربوط به جنبه‌های حقوقی و فنی دارد، آژانس بر فعالیتهای هسته‌ای همه کشورها از جمله ایران و کشورهایی که از انرژی صلح‌آمیز استفاده می‌کنند، نظارت دارد.
کشورهایی که بمب هسته‌ای دارند مثل آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه، هند و پاکستان از ابتدا کنار گذاشته شده‌اند. یعنی آژانس بر فعالیتهای نظامی کشورها کنترل و نظارتی ندارد و یکی از اشکالات عمده آژانس هم همین است. در اساسنامه آژانس پیش‌بینی نشده و همان زمان از ابتدا، پنج قدرت هسته‌ای را مستثنی کرده‌اند.
بهشتی‌پور درباره وظایف ذاتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «کار آژانس اولا نظارت بر فعالیتهای صلح‌آمیز هسته‌ای است که این نظارت جنبه حقوقی و فنی دارد. ثانیا عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای است که ممانعت کنند از اینکه سایر کشورها که بمب هسته‌ای ندارند، بمب هسته‌ای نسازند. کار سوم آژانس کمک کردن به کشورهای عضو آژانس است که به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای دست پیدا کنند.»
وی همچنین به وظایف آژانس در برجام اشاره کرد و افزود: «درباره برجام، آژانس را به عنوان یک نهاد بین‌المللی موظف کرده‌اند که بر اجرای برجام در بخش حقوقی و فنی نظارت کند. یعنی مثلاً نظارت کند که فعالیتهای ایران تا چه حد با پروتکل الحاقی و ان‌پی‌تی مطابق است که این جنبه حقوقی کار است؛ یا اقدامات، چقدر با مصوبه شورای امنیت و قطعنامه ۲۲۳۱ منطبق است. همچنین نظارت فنی هم داشته باشد. برای مثال بازرسان آژانس چک کنند که چند سانتریفیوژ کار می‌کند، چه مقدار غنی‌سازی انجام می‌شود، ذخایر غنی‌سازی ایران چگونه است. حیطه وظایف آژانس در این محدوده است.
آژانس و عمل به وظایفش، تا زمانیکه در این محدوده است با ایران هیچ مشکلی نداشته و نخواهد داشت. ولی زمان‌هایی پیش می‌آید که آژانس به مسائل سیاسی ورود می‌کند و ازانجام وظایف ذاتی خود دور می‌شود. گاهی کشورهای عضو آژانس، گزارش‌هایی را علیه ایران به آژانس می‌دهند و مدعی می‌شوند که ایران مثلا خلاف فعالیتهای صلح‌آمیز هسته‌ای، کار انجام داده است. آژانس ایران را موظف می‌کند به این سوالات پاسخ دهد. این سوالات هم مکرر در مکرر از سال ۱۳۸۱ مطرح شده و ایران هم پاسخ داده است و آژانس هم قانع نشده است. این جنبه سیاسی کار است. چون سوالات در چارچوب مسائل فنی و حقوقی نیست.
وقتی مسائل جنبه سیاسی پیدا می‌کند باید در حوزه‌های سیاسی هم حل و فصل شود. آژانس هم چون وظیفه ذاتی‌اش، مسائل سیاسی نیست، موضوع را وارد ۱+۴، ۱+۵، شورای امنیت و وارد لابی‌هایی می‌کنند که غیر از وظایف ذاتی آژانس است.
گروسی به مشکلات سیاسی دامن می‌زند
آقای رافائل گروسی، مدیرکل فعلی آژانس برخلاف آمانو و البرادعی که سعی می‌کردند خود را وارد مسائل سیاسی نکنند، یا حداقل کمتر وارد بازی سیاسی می‌شدند، گروسی متاسفانه مستعد وارد شدن در حوزه سیاسی است و موضع‌گیری‌هایی که می‌کند، به جای اینکه به حل مسأله کمک کند، به مشکلات سیاسی دامن می‌زند و این در تعارض با موضع بی‌طرفی آژانس است.»
این کارشناس مسائل هسته‌ای با بیان اینکه آژانس بر اساس اساسنامه خود باید موضع بی‌طرفی داشته باشد و جنبه محرمانگی اطلاعات خود را رعایت کند، گفت: «کلیه فعالیتهای هسته‌ای کشورها زیرنظر آژانس هست ولی باید محرمانه باشد، به دلیل منافعی که آن کشورها در محرمانه بودن فعالیت‌ها و اطلاعات مربوط به آنها دارند. محرمانه بودن به معنای خلافکاری نیست چون خود آژانس نظارت می‌کند. ولی دلیلی ندارد که اطلاعات حاصل از این نظارتش را به همه عالم و آدم برساند و منتشر کند.
اگر کشوری خلافی انجام داد و اثبات شد برای جنبه بازدارندگی آن می تواند منتشر کند اما تا زمانیکه یک عضو آژانس در چارچوب فعالیتهای صلح‌آمیز مقررات را اجرا می کند ، دیگر باید جنبه محرمانگی از سوی آژانس کاملا حفظ شود. متأسفانه آژانس مدعی است که ما این اطلاعات را در اختیار اعضای شورای حکام قرار می‌دهیم و این بعضی از اعضای شورای حکام هستند که اخبار را در اختیار رسانه‌ها مثلا رویترز و فرانس پرس و آسوشیتد پرس و سایر مراکز خبری قرار می‌دهند.
آژانس انرژی اتمی صلاحیت ورود به مسائل سیاسی را ندارد
وی به دیدار اخیر گروسی با معاون مسئول هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اروپا بعد از سفر علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه ایران به بروکسل اشاره کرد و گفت: «ملاقات رافائل گروسی با انریکه مورا یا هر فرد دیگری در چارچوب آن مسأله سیاسی ماجراست، یعنی به طریقی یک راه‌حل‌های سیاسی پیدا شود یا بحث‌های جدید سیاسی را مطرح کنند. من امیدوارم بحث به سمت راه‌حل‌های سیاسی پیش برود. گره مسائل سیاسی در مذاکرات ۱+۴ و شورای امنیت و شورای حکام باز می‌شود و مدیرکل آژانس به نظر من اصلا صلاحیت لازم را ندارد که وارد بازی های سیاسی شود چون در تعارض با وظایف ذاتی این نهاد است.
آژانس انرژی اتمی نباید اعتبار خود را از بین ببرد
این کارشناس مسائل هسته‌ای با تاکید بر اینکه آژانس نباید بی‌طرفی خود را از بین ببرد و نباید اعتبار خود را خدشه‌دار کند چه در باره ایران چه هر کشور دیگر عضو آژانس؛ گفت: «هر توافقی که انجام شود نظارت بر آن در جنبه‌های حقوقی و فنی با این نهاد است و از این جهت است که آژانس وارد ماجرا می‌شود. آژانس باید داوری کند که آیا مثلا ایران این تعهدات را اجرا کرده یا نکرده است.
حسن بهشتی‌پور گفت: «آژانس هم همیشه به اعتراض ایران نسبت به اینکه باید اطلاعات محرمانه بماند پاسخ داده است ولی ما قبول نداریم چون یک بازی سیاسی است. پاسخ آژانس این است که می‌گویند ما اطلاعات را منتشر نمی‌کنیم ما این اطلاعات را در اختیار ۳۵ کشور عضو شورای حکام قرار می‌دهیم، آن کشورها هستند که اطلاعات را منتشر می‌کنند، حال شما چطور می‌توانید اثبات کنید که آژانس خود این اطلاعات را منتشر کرده است؟ دولت‌ها باید متعهد شوند که اطلاعات محرمانه را که آژانس در اختیار آنها قرار می‌دهد منتشر نکنند. این امکان برای آژانس وجود ندارد که جلوی انتشار اطلاعات توسط کشورها را بگیرد. آن کشور اما کشور متخلف می تواند از سوی شورای حکام توبیخ شود اما چون محرمانه انجام می‌شود، کسی نمی‌تواند بفهمد که چه کسی این اطلاعات محرمانه را منتشر کرده است. این خلاف نص اساسنامه آژانس است ولی باز انجام می‌شود.»
وی با بیان اینکه متاسفانه نشت اطلاعات صورت می‌گیرد، گفت: «بنابراین شورای حکام باید در این زمینه مصوبه‌ای داشته باشد یا کسانی را که این کار را انجام می‌دهند توبیخ کند. چرا این کار را انجام نمی‌دهند؟ چون خودشان عضو شورای حکام هستند. یعنی همان ۳۵ عضو شورای حکام خود این کار را انجام می‌دهند.
موضوع دیگر استاندارد دوگانه برخورد کردن آژانس با اعضای خود است از جملا مثلا عربستان اجازه بازرسی از تاسیسات هسته‌ای جدید خود را به آژانس نمی‌دهد؛ آژانس هم هیچ‌وقت عربستان را تحت فشار قرار نمی‌دهد. برای کره جنوبی که چند سال پیش اتفاق افتاد، هم اقدام جدی انجام ندادند. جالب آنکه عربستان عضو آژانس است، پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کند و ان‌پی‌تی را اجرا می‌کند، ولی هنوز اجازه بازرسی از تاسیستات خودش را با آژانس نمی‌دهد. هیچ وقت هم این کشور را تحت فشار قرار نمی‌دهند. چون متحد خودشان است.»
آژانس هیچ نظارتی بر فعالیتهای هسته‌ای اسرائیل، هند و پاکستان ندارد
این کارشناس مسائل هسته‌ای با اشاره به اینکه اسرائیل هم عضو آژانس است ولی ان‌پی‌تی را امضا نکرده است، گفت: «یعنی پیمان مادری که به آژانس امکان می‌دهد که براساس آن پیمان نظارت کند، اسرائیل آن را امضا نکرده و از ابتدا زیر بار نرفته است. مثل هند و پاکستان. این‌ها از مزایای عضویت در آژانس استفاده می‌کنند ولی مقررات آژانس که مهمترین پیمانش هم ان‌پی‌تی است را اجرا نمی‌کنند. چون اگر بپذیرند باید ترتیبات اجرایی آن پیمان را هم فراهم کنند.»
جالب تر آنکه اسرائیل ایران را به ساخت بمب اتم متهم می‌کند با آن همه نظارت آژانس؛ اسرائیل 200 کلاهک هسته‌ای دارد، ان‌پی‌تی را هم امضا نکرده و آژانس هم نظارتی بر آن ندارد!
بهشتی‌پور افزود: «حدود ۱9۰ کشور دنیا این پیمان را امضا کرده‌اند و با آژانس جداگانه، توافق کرده‌اند و ترتیبات اجرایی پیمان را مشخص کرده‌اند که آژانس چطور نظارت کند. اسرائیلی‌ها چنین کار نکرده‌اند، یعنی پیمان را امضا نکرده‌اند و حق نظارت را به آژانس نداده‌اند. در این صورت به ایران اعتراض می‌کنند که شما در حوزه هسته‌ای چرا این کار را انجام می‌دهید. ایرانی که همه فعالیت‌هایش زیر نظر آژانس است را متهم می‌کنند که ایران در حال ساخت بمب هسته‌ای است درحالیکه خود اسرائیل ۲۰۰ کلاهک هسته‌ای دارد و ان‌پی‌تی را هم امضا نکرده است.»
در این وبلاگ هدف ارائه تحلیل های روز در باره تحولات بین المللی و روابط خارجی ایران با سایر کشورها و در موارد مهم تحلیل مسائل داخلی ایران است.علاوه براین برای کسانی که به هردلیل علاقه مند به مسائل تحلیل سیاسی هستند و دوست دارند روش صحیحی را برای تحلیل تحولات جاری ایران و جهان در پیش گیرند، بخش آموزشی در این باره ارائه شده است که امیدوارم گام کوچکی در ایجاد انگیزه برای شناخت دقیق تر مسائل سیاسی ایران و جهان باشد.