روز یکشنبه یازدهم مهر 1400 دریکی از بزرگترین افشاگری‌های مالی، ثروت و معاملات پنهان سران کشورهای مختلف دنیا افشا شد. منبع اسناد لو رفته ۱۴ شرکت‌ مالی و حقوقی در پناهگاه‌های مالیاتی از جمله جزایرویرجین بریتانیا، پاناما، بلیز، قبرس، امارات متحده عربی، سنگاپور و سوئیس هستند. در این تحقیق اسناد ۲۹ هزار شرکت فراسرزمینی در فاصله سالهای 1996 تا 2011 بررسی شده‌اند. براساس اسناد افشاء شده  چند مورد بیشتر مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است که به شرح زیر دسته بندی می شوند:

الف:  فساد همه گیر در بین سیاستمداران شرقی و غربی

این افشاگری ثروت ۳۵ رئیس فعلی و سابق دولت  و ۳3۰ نفر از چهره‌های سیاسی  و 130 میلیاردر  شناخته‌شده از 91 کشورجهان را فاش کرد.  این اسناد نشان می دهد فساد سیاستمداران غربی ، شرقی، کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته  ندارد. براساس محتوای اسناد لو رفته که تحت عنوان " اسناد پاندورا" )  ( Pandora Papers در رسانه  های  اروپا و آمریکا منتشر شده است چند شرکت مالی پوشش های مناسب را برای فرار مالیاتی سیاستمداران وکمک به  رهبران بعضی کشورها برای خرید ملک فراهم میکردند. بدین ترتیب درواقع آب به لانه مورچگان سیاست ورز فاسد ریخته اند.  اکنون باید منتظر تبعات افشاء این اسناد در داخل کشورهای مختلف باشیم. چند نمونه آن به شرح زیر است:

1- عبدالله دوم پادشاه اردن مخفیانه دست کم ۳۰ شرکت فراسرزمینی در جزایر ویرجین بریتانیا و دیگر پناهگاه‌های مالیاتی ایجاد کرده است. او از طریق این نهادها 15 ملک لوکس در ایالات متحده و بریتانیا به قیمت بیش از ۱۰۶ میلیون دلار خریداری کرده است. از جمله سه عمارت کنار هم مشرف به اقیانوس در مالیبوی کالیفرنیا به ارزش ۵۰ میلیون پوند و عمارت‌هایی در لندن و اسکوت در انگلیس. 

2- تونی بلر نخست‌وزیر سابق بریتانیا و همسرش برای خریدن دفتری در لندن از پرداخت ۳۱۲ هزار پوند تمبر مالیاتی معافیت شدند. آنها برای خرید دفتری به ارزش ۶.۴۵ میلیون پوند نیازی به باطل کردن تمبر مالیاتی نداشته‌اند. ولی آنها این دفتر در مرکز لندن را در سال ۲۰۱۷ با خریدن شرکتی که در پناهگاه مالیاتی ثبت شده بود ، مالک شدند. جالب آنکه بلر خودش از منتقدان جدی چنین شرکتهای بود .

3- ارتباط ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه با دارایی‌های پنهان در موناکو

4- آندری بابیش، نخست وزیر چک، ۲۲ میلیون دلار در شرکت‌های پوششی سرمایه گذاری کرد تا هزینه مالی خرید دو ویلا در جنوب فرانسه را تامین کند. این ماجرا در حالی افشا شد که نخست وزیر چک قرار است هفته آینده در انتخابات عمومی این کشور حضور داشته باشد. وی با دارایی خالص ۳.۶۶ میلیارد دلاری دومین ثروتمند در جمهوری چک است اما معاملات تجاری قبلی وی اعتراض‌های عمومی را برانگیخته است.  از آنجا که این دوویلا در فهرست دارایی‌هایش اعلام نشده است او در صورت اثبات ماجرا  احتمالا در انتخابات با مشکل روبرو می شود.

 آندری بابیش نخست‌وزیر جمهوری چک براساس اسناد پاندورا، یک شرکت سرمایه‌گذاری که دریک پناهگاه مالیاتی ثبت شده و دو ویلا به ارزش ۱۲ میلیون پوند در جنوب فرانسه برایش خریداری کرده،

5- الهام علیف رئیس‌جمهور آذربایجان و خانواده‌اش پنهانی بیش از ۴۰۰ میلیون پوند در بریتانیا املاک و مستغلات معامله کرده‌اند. این املاک شامل  ۱۷ ملک  از جمله یک مجتمع اداری به ارزش ۳۳ میلیون پوند در مرکز لندن می شود  که به نام حیدر، پسر یازده ساله علی‌اف است. این مجتمع در محله گران‌قیمت می‌فر لندن را ابتدا شرکتی در سال ۲۰۰۹ خرید که مالکش یکی از دوستان خانواده علی‌اف است. یک ماه بعد مالکیت آن به حیدر منتقل شد. خانواده علی‌اف همچنین  یک مجتمع اداری دیگر در همان نزدیکی را در سال ۲۰۱۸ به "املاک سلطنتی" فروختند که به ارزش ۶۶ میلیون پوند بود.

6- نزدیکان عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان از جمله وزیران دولت و خانواده‌هایشان، پنهانی مالک شرکت‌ها و تراست‌هایی هستند به ارزش میلیون‌ها دلار.

7- اوهورو کنیاتا، رئیس‌جمهوری کنیا و شش تن از اعضای خانواده‌اش مالک شبکه‌ای از شرکت‌های ثبت ‌شده در پناهگاه‌های مالیاتی هستند. آنها با یازده شرکت مرتبطند که فقط یکی از آنها ۳۰ میلیون دلار دارایی دارد.‌

8- ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین سهامش در یک شرکت ثبت‌شده در پناهگاه مالیاتی را پیش از انتخابات سال ۲۰۱۹ که در آن برنده شد به دیگری منتقل کرده است.

9- خانواده سباستین پینه‌را، رئیس جمهوری شیلی در سال ۲۰۱۰ با معامله ۱۴ میلیون دلاری در شیلی و دیگری در جزایر ویرجین به ارزش ۱۳۸ میلیون دلار، تجارت مینرا دومینگا را به دوست دوران کودکی این رئیس جمهور که تاجری به نام کارلوس آلبرتو دلانو است، فروختند.

10- در زمانی که لبنان با بحران اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند و سیستم بانکداری بی‌نظم شده است، نجیب میقاتی، نخست‌وزیر کنونی و سلف او حسان دیاب و همچنین ریاض سلامه، رئیس بانک مرکزی لبنان که در فرانسه به اتهام پولشویی تحت تحقیق قرار دارد. دارایی‌هایشان را به حساب‌های فرامرزی منتقل کردند.  براساس این اسناد، میقاتی با بیش از دو میلیارد دلار یکی از ثروتمندترین افراد در لبنان است.

ب:  نورافشانی در محافل تاریک  دولتمردان فاسد توسط رسانه ها

اطلاعات نزدیک به ۱۲ میلیون سند یعنی تقریبا معادل سه ترابایت داده ازچهارده منبع مختلف توسط ۶۵۰ گزارشگر در ۱۱۷ کشور زیرنظر "کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاری تحقیقی" )  (  ICSGانجام شده که با آن همکاری داشته اند. بخشی از این اسناد از روزیکشنبه در برنامه تحقیقی پانورامای بی‌بی‌سی  و روزنامه انگلیسی  گاردین وفرانسوی  لوموند و آمریکای واشنگتن پست منتشر شد.  درواقع  این بزرگترین پروژه کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاری تحقیقی است و آخرین کار تحقیقی از این دست که از هفت سال پیش با انتشار اسناد پاناما، اسناد پارادایز، اسناد فین‌سن و اسناد لوکزامبورگ در جریان بوده است.

پ: پول شویی  در بریتانیا آیا FATF برخوردی می کند ؟

دولت انگلیس مدعی است  با سخت‌تر کردن قوانین و نظارت بیشتر با پولشویی مبارزه می‌کند و بر حسب دوره کار پارلمان، برای تصویب ثبت رسمی و عمومی مالکیت شرکت‌های ثبتی در پناهگاه‌های مالیاتی که صاحب ملک در بریتانیا هستند اقدام خواهد کرد. اما در عمل این اسناد نشان می دهد  اشخاص بانفوذی  که بصورت کاملا قانونی شرکتی در بریتانیا تاسیس می کنند بصورت  پنهانی برای رهبران کشورها در بریتانیا ملک می خرند. بر اساس اسناد پاندورا مالکان ۹۵ هزار شرکت که این املاک را خریده‌اند فقط در بریتانیا فعالیت رسمی داسشتند  و دولت بریتانیا در ثبت رسمی اسناد املاکی که مالکانشان شرکت‌های ثبت‌شده در پناهگاه‌های مالیاتی هستند، کوتاهی کرده است.  با اینکه دولت های انگلیس از سالها قبل بارها وعده داده اند که علیه پول شویی مقابله می کنند. حالا باید دید گروه اقدام مالی بین المللی یا همان FATF با بریتانیا به عنوان عضو اصلی این گروه بین المللی چه برخوردی می کند.