روش تحلیل سیاسی

سفر مهم گروسی؛ توافق ایران و آژانس چه تاثیری بر مذاکرات وین دارد؟

روز یکشنبه در سفر رافائل گروسی به تهران دو طرف به توافقی دست یافتند که منجر به نتایج مثبتی شد. شما این توافق و روز نخست از نشست شورای حکام را چطور ارزیابی می کنید؟

در اجلاس شورای حکام به دنبال قطعنامه علیه ایران بودند. توافقی که در تهران به دست آمد مانع از صدور قطعنامه شد. سیاست کجدار مریز فعلا تا نشست بعدی شورای حکام آژانس ادامه پیدا می کند. البته اقای اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران  قرار است هفته اینده به وین سفر کند و بعد اقای گروسی به تهران بیاید. باید دید که راجع به چه موضوعاتی قرار است صحبت کنند. احتمالا یکی از این موضوعات چهارسوالی است که آژانس بهانه گیر آورده و راجع به آن همچنان از ایران سئوال می کند. اگر این مساله حل شود شاید یک مقداری کمک به باز شدن گره همکاری های ایران و آژانس کند.

این گره هایی که اشاره کردید از طرف مقابل بسیار بزرگ نمایی شده و روی آن به عنوان نمونه هایی از اینکه ایران دست به اقداماتی فراتر از قانون زده، دست گذاشته اند. اما با توجه به رویکردی که مجلس و دولت در ایران به توافق با آژانس دارند ایا می توان انتظار حل این مسائل را بین دو طرف داشت؟

ما وقتی می خواهیم فعالیت های صلح امیز هسته ای داشه باشیم ناچاریم به سوالات نهاد ناظر بر فعالیت های هسته ای پاسخ دهیم. ما در دنیا تافته جدا بافته نیستیم که انتظار داشته باشیم برخورد متفاوتی با ایران شود. آنها سوالاتی دارند که در مکان هایی که اورانیوم غنی سازی شده وجود داشته چه خبر است. البته خوشبختانه موضوع برای هفده سال پیش است و طبق گزارش های روزنامه های غربی میزان غنی سازی آن هم پایین بوده است. ما باید راه حلی پیدا کنیم. در دیپلماسی راه حل همیشه هست و اگر این خواسته وجود داشته باشد که از طریق مسالمت آمیز این مساله حل شود، امکانش وجود دارد.

راه حل هم دیپلماتیک است و نه هسته ای. خود این چهارسوال هم نه جنبه حقوقی و نه فنی دارد بلکه سیاسی است. یک بهانه ای از سوی آنها پیدا شده و راهش هم این است که از طریق دیپلماتیک و سیاسی این بهانه را برطرف کرد.

سخنرانی گروسی در شورای حکام لحن خیلی جالبی نداشت و به نظر می آمد با وجود اینکه در تهران توافقات خوب پیش رفته، اما او از روند موجود نارضایتی هایی دارد. شما این گفته ها را چطور ارزیابی کردید؟

اقای گروسی آنجایی که در مورد مسائل فنی و حقوقی صحبت می کند مشکلی نیست. اما نباید ابراز نگرانی کند. کار مدیر آژانس این نیست که ابراز نگرانی کند. مدیر کل آژانس تیم تحقیق دارد و بر اساس گزارش آنها باید به شورای حکام گزارش دهد. اما فضاسازی و ابراز نگرانی خارج از حیطه کار اوست و به این جوسازی، سیاسی کاری می گویند. او می خواهد ایران را وادار کند تا امتیاز بیشتری دهد یا همکاری بیشتری کند. اما تهران هم می گوید که اگر می خواهید ما در سطح برجام با شما همکاری کنیم، باید طرف های برجام را مجبور کنید که تعهدات خود را انجام دهند و در این صورت ما هم این کار را خواهیم کرد. اظهارات گروسی بیشتر فضا سازی سیاسی برای وارد کردن فشار بیشتر بر ایران به حساب می آید.

ما واکنش مثبت روس ها را نسبت به وقایع اخیر داشتیم. یک نگرانی برای ایران این بود که دو کشور روسیه و چین در پی کاهش تعهدات ایران، به سمتی بروند که پیش از آن هم سابقه اش را داشته اند. یعنی پشت غربی ها بایستند. ایا این نگرانی فعلا حل شده است؟

تا زمانی که ایران در چارچوب همکاری های آژانس کارش را ادامه دهد، همکاری چین و روسیه را خواهد داشت. اما اگر با  اژانس مشکلی پیدا کند یا به هر دلیلی همکاری اش را با آن قطع کند، حتما با پکن و مسکو به مشکل خواهد خورد. چین و روسیه هم تلقی شان این است که ایران دارای بمب هسته ای تهدیدی علیه امنیت و منافع آنهاست. قطع کردن همکاری با آژانس هم به معنای آن است که یک کشور میخواهد از فعالیت صلح آمیز هسته ای فاصله بگیرد. این ها موضوعاتی است که بسیار برای آن دو کشور حساس است و موضوع را مثل همان دوره ای که به قطعنامه های شورای امنیت رای مثبت می دادند برمی گرداند. بهترین راه ادامه همکاری ها با آژانس است.

برخی معتقدند که توافقی که در تهران میان آژانس بین المللی انرژی اتمی  و ایران شکل گرفت و عقب نشینی کشورها از ایجاد قطعنامه علیه ایران، صاف کردن مسیر بازگشت به مذاکرات در وین است. ایا شما هم معتقدید که توافقات می تواند بر مساله گفتگو ها در وین موثر باشد؟

بدون شک همینطور است. اگر ایران با آژانس دچار مشکل می شد یا قطعنامه شورای حکام علیه ایران صادر می شد تاثیر مستقیمی بر مذاکرات وین می گذاشت و حتی ممکن بود که مذاکرات را منتفی کند. بنابراین نفس رسیدن به توافق با آژانس اقدام مثبتی بود و کمک کرده به این که مذاکرات اگر قرار است شروع شود،‌زودتر این اتفاق بیفتد. چون برگزاری سریعتر این نشست به سود ایران و دیر شدنش به ضرر ماست. هر روز که از تحریم های آنها علیه کشورمان می گذرد، مشکلاتمان هم بیشتر خواهد شد.

تاخیر در مذاکرات نفعی برای ایران ندارد

حسن بهشتی پورکارشناس مسایل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایسنا :

/همکاری معقول بین ایران و آژانس پذیرفته است

تاخیر در مذاکرات نفعی برای ایران ندارد/همکاری معقول بین ایران و آژانس پذیرفته است

یک کارشناس مسایل بین‌الملل گفت: به نظرم اقدام ایران برای تمدید همکاری با آژانس در راستای خنثی سازی تلاش های اسراییل و مخالفان برجام است که سعی دارند قطعنامه‌ای را در شورای حکام علیه ایران تصویب کنند از این رو توافق با آژانس را به نفع ایران و در راستای تامین منافع‌مان می‌دانم.

حسن بهشتی پور در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به توافق ایران و آژانس برای ادامه همکاری های نظارتی به ویژه اینکه به "بازرسان آژانس اجازه داده می شود تا نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص شده و جایگزینی کارت های حافظه آن‌ها که تحت مهر و موم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام کنند" گفت: مادامی که ایران با آژانس فعالیت می کند کار پیش می رود، اما وقتی کار با آژانس سخت شود، عملا دست ایران بسته می شود و در برابر آن همه تهاجم و فشار از سوی آمریکا و اسراییل و برخی کشورهای منطقه ایران نمی تواند دست به مقابله بزند از این رو این مساله مهم است بدانیم آژانس به عنوان یک نهاد معتبر بین المللی ناظر بر فعالیت های صلح‌آمیز هسته ای در جهان است و گزارش هایی که منتشر می کند، فوق العاده مهم است.

وی درباره مصوبه مجلس و تناقض های همکاری ایران با آژانس در این چارچوب  معتقد است: مصوبه مجلس عملا دست دولت روحانی و رییسی را در پوست گردو گذاشته بود و هر گونه قدرت مانور در مذاکرات منتفی شده بود، البته مجلس می گفت با این کار قدرت چانه‌زنی ایران در مذاکرات وین را بالا می برد.

این کارشناس مسایل بین الملل با اشاره به توافق روز یکشنبه ایران و آژانس ادامه داد: ایران پذیرفته است که همکاری با آژانس را به شکل چند ماه گذشته ادامه دهد حتی اگر این توافق بر خلاف مصوبه مجلس باشد، به صلاح کشور است. چون اگر این کار صورت نگیرد عملا برای انتشار گزارش های منفی و قطعنامه علیه ایران در شورای حکام چراغ سبز نشان داده‌ایم از این رو معتقدم همکاری معقول بین ایران و آژانس پذیرفته است.

بهشتی پور گفت: ایران گفته آمادگی ندارد مثل قبل با آژانس همکاری کند چون طرف های مقابل برجام، تعهداتشان را انجام ندادند اما اگر می خواهند همکاری های سابق بازگردد باید طرف ها هم به تعهداتشان برگردند. در عین حال حفظ فضای مثبت و همکاری میان ایران و آژانس به نفع کشور و راه‌حلی میانه است برای اینکه نشان دهیم چیزی برای مخفی کردن نداریم و این تجهیزات بین ایران و آژانس نگهداری می شود و آنها زمانی این مدارک و اسناد را می بینند که توافق بین ایران و 1+4 برقرار شود.

وی تصریح کرد: باید مذاکرات را با طرف های برجامی شروع کنیم. همکاری با آژانس را باید ادامه دهیم و به موازات آن مذاکرات را شروع کنیم؛ این به نفع ایران است. به هر حال این اقتصاد ایران است که الان در فشار است در حالی که طرف های دیگر از این منظر ضرری نمی بینند.

بهشتی پور تاکید کرد که مذاکره کردن و پیدا کردن راه‌حل‌های دیپلماتیک یکی از اولویت‌های مهم است و تاخیر در مذاکرات نفعی برای ایران ندارد. وضعیت فعلی که نمی تواند تا ابد ادامه یابد، باید سر میز مذاکرات این مسایل را طرح و حل و فصل کرد.