روش تحلیل سیاسی

درفازاول، گازجمهوری آذربایجان و ترکمنستان به اروپا جریان پیدا خواهند کرد. گزينه هايی مثل عراق و مصربرای تامين گازمورد نيازاين پروژه نیزمد نظرهستند.

در اینجا این سئوال اصلی مطرح است که اگر ایران را در این طرح مشارکت ندهند، آذربایجا ن و ترکمنستان که نمی توانند گازمورد نیاز اروپا را تامین کنند زیرا آنها با توجه به میزان ذخایر موجودشان و سطح تولید شان نمی توانند  رقیب جدی برای روسیه محسوب شوند. برای آنکه سرمایه گذاری  5/8  میلیارد دلاری در این پروژه صرفه اقتصادی داشته باشد باید به میزان کافی گاز در داخل این خط لوله جریان یابد .  

ازلحاظ سیاسی نیزاگرایران به این جمع اضافه نشود اروپا  نمی تواند امیدوار باشد که روسیه  در باره استفاده کردن از اهرم انرژی در مناسباتش با اتحادیه اروپا ، تجدید نظر کند. . در آغاز آذربایجان، ترکمنستان، عراق و ایران برای تأمین گاز مورد نیاز پیشنهاد شدند. اما مخالفت ایالات متحده آمریکا با حضور ایران  در این پروژه موجب بروز تردیدهایی درباره همکاری با ایران شد. زیرا آمریکا ارتباطات مالی وسیعی با شرکتهای سرمایه گذار در این پروژه دارد تهدید به اعمال تحریم ها ی آمریکا برای این شرکتها مهم است.

باید توجه داشت این خریداران گازهستند که به اتفاق تصمیم می‌گیرند که گاز لازم باید از چه کشوری تأمین شود وبه مجریان پروژه‌ی ناباکوارتباطی ندارد. زیراکنسرسیوم نابوکوهیچگونه دخالتی درامضای قراردادهای خرید گاز ندارد، این شرکت تنها مسئولیت حمل وانتقال گاز را برعهده دارد. این شرکت فقط خطوط لوله  گاز را برای ارسال به اروپا احداث می کند ودراختیارخریداران گاز می گذارد. بنابراین  شرکت های اروپائی، قراراست از کشورهای آسیای مرکزی  وخاورمیانه گازخریداری کنند و این خود خریداران هستند که تصمیم می گیرند ازکدام کشورگازبخرند واین مسئله به کیفیت و قیمت گاز بستگی خواهد داشت. علاوه بر این  باید توجه داشت درصورت موفقیت اوپک گازی در سالهای آتی  این تولید کنندگان گازهستند که قیمت را تعیین می کنند. بنابراین نابوکو که قرار است اولین محموله گازخود را ازسال 2011 ازآذربایجان به مقصد اروپا ارسال کند با چالش جدی قیمت روبروخواهد بود.

 بانک‌ها ومراکزمالی اتحادیه اروپانیزازپروژه نابوکو پشتیبانی مالی می‌کنند. هزینه تحقیقات نابوکو توسط اتحادیه اروپا پرداخت شده است.

 قراراست همايشی دوروزه نیزازبيست و ششم ژانويه دربوداپست پایتخت مجارستان برای بررسی ابعاد عملياتی پروژه نابوکو برگزار شود که درآن کشورهای صادرکننده گاز ازجمله ترکمنستان وآذربایجان شرکت خواهند کرد. با توجه به اختلاف‌های اخیر روسیه واوکراین بر سر موضوع ارسال گاز، پروژه‌ی انتقال گاز ناباکو باید با سرعت بیشتری به انجام برسد. تصمیم‌گیری‌های لازم درباره‌ی سرمایه‌گذار‌ی‌ها نیزقراراست در نشست آتی صورت گیرد.

یکی دیگراز مشکل‌های پیش روی پروژه ناباکو، خواسته‌های ویژه‌ی ترکیه است که می‌خواهد گاز را با قیمت کمتر ازنرخ بازار به دست آورد. گذشته از این منابع تامین گاز برای ارسال از این خط لوله دقیقا مشخص نشده‌اند . تنها کشورهای اروپایی بویژه شرق و مرکز اروپا می خواهند این پروژه هرچه سریع تر اجرا شود

در این باره روزیکشنبه 21 آذر87 ( 11 دسامبر) خبرگزاری چک (CTK) گزارش کرد که الکساندر وندرا، معاون نخست وزير جمهوری چک وعده داد تدارکات این پروژه طی ریاست دوره‌ای کشورش بر این اتحادیه تسریع خواهد شد.مارتین هرمان، رئیس بزرگ‌ترین شرکت گازی جمهوری چک (RWE) ، نیز توضیح داد که در خوشبینانه‌ترین حالت خط لوله‌ی ناباکو ممکن است در سال ۲۰۱۳ راه‌اندازی شود. براساس همین گزارش تا سال ۲۰۲۰ می‌توان ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز در سال از راه این خط لوله‌ی ۳ هزار و ۳۰۰ کیلومتری به اروپا منتقل کرد.

در رقابت با این خط لوله روسیه نیز اعلام کرده است تلاش می کند دو خط لوله جدید در شمال و جنوب اروپا احداث کند. شرکتهای سرمایه گذار در پروژه نابوکو تحت فشار فزاينده شرکت روسي گازپروم قرار دارند که با احداث دو خط لوله  در صدد رقابت با خط لوله نابوکو است

در این میان ایران باید هرچه سریع تر تصمیم خود را قبل از اجلاس 26 ژانویه بصورت قطعی اعلام کند

اکبرترکان نماینده وزارت نفت ایران در واکنش به بیانیه اتحادیه اروپا اخیرا اظهارداشت "ایران به نابوکو نیاز ندارد و ایرانی ها خط لوله ای جهت حمل گازخودشان احداث می کنند. چندی پیش ایران وترکمنستان درمورد رساندن 30 میلیارد متر مکعب گازسالانه ازطریق نابوکو به اروپا به توافق رسیدند . پيش از اين هم محافل رسمی ایران بر آمادگی خود برای پیوستن به نابوکو چندین بار تإكید كرده بودند . 

بنا به اظهارات ترکان پس ازاعلامیه اتحادیه اروپا مبنی بر این که به گاز ایران نیاز ندارد ، تهران تصمیم به تهیه طرح مستقل ازنابوکو گرفته است. وی خاطر نشان ساخت : اتریش ، آلمان ، یونان ، ایتالیا ، ترکیه وسوئیس علاقه خود را نسبت به این طرح ابراز كرده اند . ترکان همچنین افزود : برای تإمین نیاز کشورهای مزبور، خط لوله ایرانی متصل کننده ایران و اروپا احداث خواهد شد .

ترکان افزود در تلاش براي تامين نياز اين کشورها خط لوله گاز فارسی از ايران تا اروپا احداث خواهد شد و رقابتي بين خط لوله نابوکو و خط لوله فارسی وجود نخواهد داشت و مسير اين دو خط لوله جدا از يکديگر خواهد بود. ترکان به جزئيات بيشتر درباره زمان اجراي اين طرح يا هزينه ان اشاره نکرد

شرکت "OMV AG" اتریش از سال 2001 به این سو سرگرم اکتشاف میادین نفتی در جنوب غربی ایران بوده و هم اکنون در پی امضای یک قرارداد چند میلیارد دلاری نفت با ایران است. آمریکا سعی کرده است شرکت های انرژی اروپایی را از معامله با ایران منصرف کند با این امید که این کشور بخش های حساس برنامه اتمی اش را کنار بگذارد. شان مک کورمک، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، چند روز پیش در پاسخ به سوالات خبرنگاران درباره این کنفرانس اشاره کرد که توتال فرانسه اخیرا از سرمایه گذاری در صنعت گاز ایران انصراف داده است. وی در مورد "OMV AG" گفت که می داند دولت آمریکا درباره علاقه اتریش به بررسی سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز ایران با دولت آن کشور گفتگو کرده است. وی بار دیگر از شرکت های خارجی خواست از سرمایه گذاری در ایران خودداری کنند. به گزارش آسوشیتدپرس مایکل پیسر قائم مقام "OMV AG" که روز شنبه در کنفرانس گاز تهران سخنرانی کرد استدلال کرده است که اروپا باید به دنبال توسعه مسیرهای تازه واردات گاز باشد و ایران یکی از منابع بالقوه خوب برای تامین نیازهای آینده گاز این قاره است.

شرکت "ای ال جی" سوئیس  نیز دراسفند ماه سال 86 یک قرارداد چند میلیارد دلاری برای خریداری گاز طبیعی ایران طی 25 سال آینده با این کشور امضا کرد که اعتراض آمریکا را در پی داشت.

درهمین حال حسين نقره‌كار شيرازي معاون بخش همكاري هاي بين‌المللي شركت نفت ايران به خبرگزاری مهر گفته است ایران براي سرمایه گذاری درمنابع گازجمهوری آذربایجان ، تلاش هایی را آغازکرده است.اودراین باره می گوید ایران  براي بهره‌ برداري از فاز دوم  بستر شاه دنيز پيشنهاد 7/1 ميليارد دلار سرمايه گذاري را به آذربايجان داده است . درقبال آن نيز بايد 10 درصد سهم گاز طرح شاه دنيز به ايران داده شود. وي افزوده است كه ايران قبل از اين 10 درصد ازسهم فاز اول شاه دنيز را در اختيار گرفته است . 

پيش بيني مي‌شود ، با بهره‌برداري از فاز دوم اين بستر اولين بخش از حجم گاز استخراجي سالانه حدود 13 ميليارد متر مكعب باشد . اروپا به عنوان مشتري اصلي اين گاز مي‌باشد . روسيه نيز براي خريدن تمامي اين گاز به آذربايجان پيشنهاد داده است . سهيم شدن ايران در فاز دوم بستر شاه دنيز این امکان را برای ایران فراهم می سازد تا نقش موثر تری در تحولات بازار گاز منطقه پس از به راه افتادن طرح نابوکو داشته باشد.   

این سیاست می تواند بخشی از فشار ناشی از تحریم ها علیه ایران را خنثی کند .

منابع :

خبرگزاري رويترزازتهران 23/07/1387

سایت فارسی بی بی سی یکشنبه 05 اکتبر 2008 - 14 مهر 1387

سایت فارسی رادیو آلمان  شنبه 28/10 87