روش تحلیل سیاسی

سه مشخصه اردوغانیسم در سیاست خارجی ترکیه

حسن بهشتی‌پور

در تحلیل رفتار ترکیه و اهداف این کشور در سوریه باید متناسب با قرائن و شواهد موجود پیش برویم. برای درک واقع بینانه سیاست ترکیه در سوریه یک تحلیلگر باید در ابتدا بدون هر گونه جهت‌گیری قرائن موجود را بررسی کند و بعد از فهم درست وضعیت بر اساس درکی که از واقعیت موجود بر اساس سوابق به دست آورده است به تحلیل بپردازد. با این مقدمه باید گفت که بر اساس شواهد موجود ترکیه هیئت در شرایط پس از برقراری آتش‌بس در لبنان با ارزیابی اینکه حزب‌الله لبنان مشغول بازسازی قوای خود است، فرصت را مناسب دیده تا از طریق نیروهای نیابتی خود یعنی گروه موسوم به تحریر شام ، علیه دولت بشار اسد اقدام کند و حلب و حما را تصرف کردند.

اما پرسش مهم این است که الزاما این اقدامات ترکیه با هدایت مستقیم آمریکا و اسرائیل رخ داده است؟ پاسخ به این سئوال دشوار است . زیرا بعد از شکست داعش در سال 2019 آمریکایی‌ها هم به این نتیجه رسیدند که بودن اسد در سوریه بهتر از نبودنش است. زیرا متوجه شدند گرچه تکفیری‌ها بنده پول‌اند اما اگر به قدرت برسند لزوما این طور نیست که سیاست‌های آمریکا را پیش ببرند آمریکا مایل بود با رفتن اسد دولتی با کمک کردها و ارتش آزاد سوریه زمام امور را در دمشق برعهده بگیرد که متحد امریکا در منطقه باشد. اما وقتی دید گروه های وابسته به داعش و القاعده در سوریه به عنوان جایگزین اسد در حال قدرت گیری هستند. از ادامه سیاست غلط گذشته دست برداشت و به سمت همکاری بین السیسی در مصر با اسد پیش رفت. در همین راستا دولت ترکیه هم ناچار به تغییر مواضع خود در سوریه شد زیرا پس ازکودتای نافرجام سال 2016 در ترکیه که اردوغان مسئول ان را فتح الله گول با حمایت امریکا معرفی می کرد در عمل مواضع اردوغان به روسیه و ایران نزدیکتر شده بود.

بهشتي پور در گفت‌وگو با« اعتماد» مطرح كرد

در رابطه با تحليل سناريوهاي مختلفي در باب نتايج احتمالي دور جديد گفت‌وگوهاي ميان تهران و تروييكاي اروپايي روزنامه اعتماد با حسن بهشتي‌پور ،كارشناس و پژوهشگر مسائل بين‌الملل گفت‌وگو كرده است. بهشتي‌پور معتقد است كه گفت‌وگوها لزوما منتج به نتايج خاصي نخواهد شد و پروسه زمانبري نياز است تا وارد مراحل مقدماتي مذاكره شد. بهشتي‌پور اين را هم گفت كه اساسا ايران تاكنون نتوانسته از اختلافات ميان امريكا و اروپا استفاده كند و اين گزاره همچنين نمي‌تواند به عاملي براي توافق احتمالي مستقل تهران با هر يك از طرفين به صورت جداگانه تلقي شود.

آقاي عراقچي، وزير خارجه كشورمان نشست اخير هيات‌هاي ديپلماتيك ايران و تروييكاي اروپايي را توفان فكري توصيف كردند، به باور شما آيا با توجه به مواضع غير رسمي رسانه‌اي شده در باب نشست اخير و همچنين موضوعات مورد اختلاف، امكان حصول توافق نسبي در نشست‌هاي بعدي وجود دارد؟

حسن بهشتی‌پور در گفتگوی تلفنی برنامه «عصر مقاومت» رادیو مقاومت، با تصریح بر اینكه صحبت كردن از توافق هنوز بسیار زود است، گفت: تیم دولت جدید آمریكا از ابتدای بهمن‌ماه كار خود را شروع خواهد كرد و باید مشخص شود اصولاً مذاكره‌‌ای شكل می‌گیرد یا خیر. گفت و گوی كه اخیراً بین ایران و كشورهای تروئیكای اروپایی در جمعه گذشته انجام شد، شامل موضوعات مختلفی از جمله مسائل هسته‌ای بود.

وی از توافق ایران و كشورهای اروپایی برای ادامه گفتگوها خبرداد و افزود: آنچه در جریان است، گفتگو نامیده می‌شود و بر اساس عرف حقوقی نمی‌توان آن را مذاكره دانست زیرا در مذاكرات، دستور كار مشخص و اهداف معینی وجود دارد اما آنچه بین ایران و سه كشور اروپایی در جریان است، گفتگوهای انتقادی طرفین نسبت به یكدیگر است. که ممکن است به برنامه مذاکرات رسمی بین دو طرف در آینده بینجامد.

این كارشناس مسائل بین‌الملل در مصاحبه تلفنی با رادیو مقاومت درباره سنگ‌اندازی صهیونیست‌ها در مسیر گفتگو بین ایران و كشورهای اروپایی اظهار كرد: رژیم صهیونیستی لابی قوی در فرانسه و آلمان دارد و انگلیس هم كه اساساً بنیانگذار رژیم صهیونیستی است. بنابراین حضور و اثرگذاری رژیم صهیونیستی در روند گفتگوها و مذاكرات آتی قابل پیش‌بینی است. قصد آنها كارشكنی در روند مذاكرات است و این كار را در برجام هم انجام دادند.

بهشتی‌پور با تصریح بر اینكه ذات رژیم صهیونیستی بحران‌زا است، عنوان كرد: صهیونیست‌ها تمی خواهند تا زمانی که ایران آنها را به رسمیت نشتاخته است توافقی بین ایران با غرب به دست بیاید آنها در راستای منافع خودشان حاضر هستند هر كاری را انجام دهند. همچنانکه در یك سال گذشته شاهد جنایت‌های رژیم صهیونیستی در غزه و جنوب لبنان بوده‌ایم كه هیچ محدودیتی هم برای خودش قائل نیست، بنابراین رژیم صهیونیستی هر مذاكره و گفتگویی را كه بین ایران و غرب در راستای اهداف خود نبیند، تلاش خواهد كرد مانع رسیدن به توافق شود. باید از قبل برای مقابله با این سیاست اسرائیل برنامه‌ریزی كرد تا شاید تگفت و گوها بین ایران و تروئیکا اروپایی به نتیجه مورد دلخواه برسد.