روش تحلیل سیاسی

در پنج سال آینده راهبردهای کلی ترکیه تغییری نخواهد کرد

نگاه تحلیلگر/ گفت‌وگوی «نامه‌نیوز» با حسن بهشتی‌پور

حسن بهشتی پور تحلیلگر مسائل بین المللی گفت: آقای اردوغان بیش از اینکه بخواهد در حوزه خارجی تغییراتی ایجاد کند باید در سیاست داخلی تغییراتی را به وجود آورد. اردوغان پیروز انتخابات ترکیه شد تا بار دیگر بر کرسی ریاست‌جمهوری تکیه زند اما این‌بار با رأیی شکننده که حکایت از کاهش مقبولیت او در ترکیه دارد. واقعیت این است که آقای اردوغان که سال 2003 قدرت را در ترکیه به دست گرفت و بعدا نخست‌وزیری را به ریاست‌جمهوری تغییر داد و حالا دور آخر ریاست‌جمهوری‌اش است زیرا بر اساس قانون اساسی ترکیه نمی‌تواند بیش از دو دور متوالی رئیس‌جمهور باشد. هرچند سلامت او طوری است که همین پنج سال هم به سختی ادامه خواهد داد. اما سیاست خارجی ترکیه را به صورت اجمالی بررسی کنیم، می‌بینیم که راهبردهایی در این کشور وجود دارد که با رفتن روسای جمهور یا نخست‌وزیرها تغییری نکرده است مانند اشغال بخش شمالی قبرس یا سیاست ترکیه در قبال منطقه قفقاز که همین سیاست پان‌ترکیستی دنبال شده است. در سوریه و عراق سیاست نوعثمانی‌گرایی دنبال شده است و چون خود اردوغان گرایش‌های اخوانی دارد با اخوانی‌های سوریه و شرق لیبی کار کرده است. انتظار نمی‌رود آقای اردوغان در دوره جدیدش سیاست‌های راهبردی ترکیه را تغییر دهد. اما تاکتیکها تغییر می‌کند. اکنون سیاست موازنه مثبتی با اوکراین و روسیه برقرار شده است. در نظم جدید بین‌المللی که در حال شکل‌گیری است جایگاه ترکیه کجاست؟ آیا همچنان در چارچوب ناتو خواهد ماند؟ قرائن نشان می‌دهد می‌ماند اما با عمل گرایی اردوغان، ترکیه هم با روسیه و هم با اوکراین ارتباط را حفظ کرده است. اگر شاهد تغییراتی باشیم، تغییرات تاکتیکی و نه راهبردی مواجه خواهیم بود. در حوزه داخلی هم ترکیه در مسائل اقتصادی مشکلات فراوانی دارد. آقای اردوغان بیش از اینکه بخواهد در حوزه سیاست خارجی تغییراتی ایجاد کند مجبور است در سیاست داخلی تغییراتی را به وجود آورد.

آقای اردوغان می‌داند رمز پیروزی‌ کنونی‌اش کنار زدن آقای اکرم اوغلو بود که با پرونده‌سازی حذفش کردند و آقای کمال قلیچ‌داراوغلو به صحنه آمد که اتحاد شش‌گانه را ایجاد کند اما همین نزدیک ‌بودن آراء زنگ خطری برای او بود زیرا در 20سال گذشته هیچ وقت قدرتش به این شکل به چالش کشیده نشده بود. در مجموع آقای اردوغان پنج‌سال بسیار پرچالش را پیش رو خواهد داشت.

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، در خصوص آخرین وضعیت روابط و همکاری‌ها میان ایران و آژانس متعاقب حل و فصل دو مورد اختلافی میان دو طرف، اظهار داشت: با توجه به آنچه که مطرح شده در نتیجه گفتگوهای ایران و آژانس دو موضوع سایت آباده و ذرات اورانیوم ۸۴ درصد (که توسط آژانس پیدا شد بدون آنکه در محصول نهایی باشد و صرفا یک خطا هم بود) میان دو طرف حل شده و بر این اساس موضوعی که باقی می ماند یکی مرتبط با ورامین و دیگری مربوط به منطقه تورقوزآباد است.

وی با اشاره به اینکه دو مسئله باقیمانده هم طی مذاکرات آتی میان ایران و آژانس حتماً حل خواهد شد، گفت: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اساس پادمان هسته‌ای یعنی «ترتیبات اجرایی ان پی تی» که با همه کشورها امضا می کند این حق را برای نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای آنها دارد.

تأثیر تشدید بحران اوکراین بر موازنه و امنیت بین‌الملل

بهشتی‌پور کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با ایلنا گفت: اقدام روسیه مبنی بر خروج از پیمان نیروهای مسلح متعارف اروپا را باید به نوعی در پاسخ به ارسال جنگنده‌های غرب به اوکراین دانست که البته می‌تواند دامنه جنگ را گسترش دهد.

«حسن بهشتی‌پور» در تشریح دلایل خروج مسکو از پیمان نیروهای مسلح متعارف اروپا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۹۹۲ پیمان نیروهای مسلح متعارف اروپا میان شوروی و کشورهای غربی در سال 1990 به امضا رسیده بود و به توافق پاریس مشهور بود مورد تجدید نظر قرار گرفت و با ابعاد جدیدی اجرایی شد . در کل این پیمان را باید یک توافق بسیار مهم از حیث نظامی و راهبردی قلمداد کنیم. در آن موقع بحث بر سر این بود که کشورهای امضا کننده این پیمان باید تسلیحات متعارف خود را که در اختیار دارند ، کاهش دهند یا آنکه در ساخت تسلیحات نظامی یک کنترل مشخص را اعمال کنند تا بحث موازنه قدرت و انباشت انواع و اقسام تسلیحات برقرار شود. در آن زمان بسیاری معتقد بودند که وضع محدودیت‌ها بر انواع و اقسام تجهیزات و تسلیحات نظامی متعارف در اروپا می‌تواند به نوعی از وقوع درگیری‌های ناخواسته جلوگیری کند. اما چند سال بعد یعنی در سال ۲۰۰۸ میلادی بعد از دستور ساکاشویلی رئیس جمهور وقت گرجستان برای حمله به استان جدایی طلب اوستیای جنوبی ، شاهد آن بودیم که روسیه در حمایت از اوستیای جنوبی و آبخازیا، به گرجستان لشکرکشی کرد و مناطق آبخازیا و اوستیای جنوبی را به اشغال خود درآورد. همان موقع بسیاری از محافل نخبگانی و همچنین تحلیلگران مسائل نظامی به این نتیجه رسیده بودند که ایالات متحده به دنبال طرح یک آرایش جدید نظامی در سراسر دنیا و به خصوص در مواجهه با روسیه است. از این مسائل چندین سال گذشته بود که یکباره ایالات متحده سپر دفاع موشکی خود را در شرق اروپا مستقر کرد که آرام آرام پرونده انقلاب اوکراین در سال ۲۰۱۴ مفتوح و به دنبال آن، مساله الحاق شبه‌جزیره استراتژیک کریمه به خاک روسیه از سوی مسکو عملیاتی شد. قبل از این واقعه هم شاهد آن بودیم که در زمان ریاست جمهوری دیمیتری مدودوف، برخی از رادارها در رومانی و موشک‌های آن هم در ترکیه قرار گرفتند که نشان میداد منازعه میان غرب و شرق بر سر این پرونده در حال بالا گرفتن است.

حسن بهشتی پور

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری با امضای خود به قانون خروج کشورش از معاهده خلع تسلیحات متعارف نیروهای مسلح با اروپا رسمیت داد. این پیمان مصوب ۱۹۹۰ می‌گوید، طرفین موافقت می‌کنند تا از سطح استقرار تسلیحات در قاره اروپا بکاهند.

پس از تصویب لایحه خروج مسکو از پیمان خود با اروپا در مورد خلع سلاح نیروهای مسلح از تسلیحات متعارف (CFE) در پارلمان روسیه، این مصوبه به امضای ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه رسید و بدین گونه رسمیت یافت. این قانون که در اواسط ماه می 2023به تصویب پارلمان روسیه رسیده بود، روز دوشنبه ۲۹ مه 2023(۸ خرداد1402) بر روی پورتال حقوقی روسیه منتشر شده است. روسیه سال‌ها پیش تا حد زیادی توافق ۱۹۹۰ را که محدودیت‌های بالایی را برای استقرار سلاح‌های سنگین در قاره اروپا تعیین می‌کرد، کنار گذاشته بود.دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، اکنون گفته است که فسخ این قرارداد “هیچ عواقب مستقیمی” نخواهد داشت.تسلیحاتی که محل استقرار آنها توسط این معاهده مشخص شده‌اند، شامل تانک‌های اصلی نبرد و نفربرهای زرهی، توپخانه سنگین، هواپیماهای جنگی و هلیکوپترها می‌شود.مسکو یکی از امضاکنندگان این توافقنامه در سال ۱۹۹۰ بود، اما تا حد زیادی اجرای آن را از سال ۲۰۰۷ به حالت تعلیق درآورده بود.

نویسنده : حسن بهشتی پور

روزنامه آرمان ملی روز سه شنبه نهم خرداد 1402 یادداشت صفحه نخست

بزرگ‌نمایی و کوچک‌نمایی در سفر سلطان عمان

واقعیت این است که سفر سلطان عمان را باید در همان حدی که هست ارزیابی و تحلیل کنیم و نه بیشتر آن، نه دچار بزرگنمایی و نه کوچکنمایی درباره اش شویم. عمان از سالهای قبل از انقلاب روابط بسیار نزدیک با ایران داشته و به دلیل اینکه عملا ایران نقش تعیین کننده‌ای در نجات عمان در مقابله با جدایی طلبانانی که جنبش ظفار را ایجاد کرده بودند، ایفا کرد و کمک کرد عمان تجزیه نشود و عملا کشور بماند. از آنطرف هم بلوچ تبارهایی که در عمان زندگی می‌کنند علاقه خاصی به ایران دارند و سال‌های سال است که فرهنگ ایران را آنجا ترغیب و تشویق کردند و نقش خوبی در نزدیکی روابط ایران و عمان داشته‌اند.حتی در دوران جنگ تحمیلی هم عمان سعی کرد که موضع بی‌طرف داشته باشدو از صدام حمایت نکرد. با اینکه آن موقع شورای همکاری خلیج فارس تحت فشار بود که کشور عربی این حوزه از صدام حمایت کنند ولی سلطان قابوس، پادشاه فقید عمان در این قضیه سعی کرد که موضع بی‌طرف داشته باشد و به هیچ وجه از صدام حمایت نکرد.

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با اصلاحات نیوز می گوید:

طالبان باید متوجه شود که با دولت مقتدر روبه رو است. دولت به معنای state منظورم است نه دولت اقای رئیسی. طالبان آنارشسیت است و مداران کردن با طالبان به این معنا نیست که آنها هر غلطی که دلشان خواست انجام دهند.

به قدرت رسیدن طالبان در کابل، دست ایران نبود و بزرگترین انتقادی که می‌توان به دولت داشت این است که پیش بینی لازم را برای اینکه طالبان به قدرت برسد، نکرده بود. اما ایران در قبال یک امر واقع قرار گرفت، یعنی توافق مهمی میان طالبان و آمریکا در دوحه انجام شد، قرار شد طالبان مثل سایر گروه ها در قدرت مشارکت کند، اما آنها با توافق پنهانی و زد و بند، تا کابل آمدند و دولت را با زور در اختیار گرفتند. در این شرایط ایران به عنوان کشور همسایه افغانستان چه کاری باید انجام می‌داد ؟ یا باید مداخله نظامی می‌کرد، یعنی همان اشتباهی که انگلیسی‌ها در قرن نوزدهم و شوروی در قرن بیستم و آمریکایی‌ها در قرن 21 انجام دادند، تکرار می کرد اما ایران می دانست ورود به افغانستان کار ساده ای است اما ماندن در افغانستان مستلزم پرداخت هزینه های سنگین مادی و معنوی است. بنابراین اصلا به صلاح نبود. حالت دوم این بود که متحد طالبان شود و از این فرصت استفاده کند و با شعار ضد آمریکایی، متحد طالبان شود که این هم یک فاجعه و اشتباه بزرگتر بود که خوشبختانه این کار را انجام نشد چرا که یک گروه تررویست که اسمشان را طالبان گذاشته اند و انواع و اقسام گرایش های مختلف انحرافی دارند از تندروهای مذهبی و تکفیری‌ها در آن حضور دارند، ماهیتشان هیچ تغییری نکرده است.

نگاه تحلیلگر/گفتگوی نامه‌نیوز با حسن بهشتی‌پور

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

طالبان اهرم های در اختیار ایران را خوب می شناسد و لازم نیست درباره آن اهرم ها در فضای رسانه صحبت شود. باید این اهرم ها فعال شوند تا طالبان بفهمد که اینجا زمین سفت است.

گروه سیاست نامه نیوز: روز گذشته طالبان در ادامه ماجراجویی های قبلی اقدام به تحریک مرزبانان جمهوری اسلامی ایران کرد که با پاسخ محکم طرف ایرانی مواجه شد. بعد از آن اتفاق، شاهد واکنش های متعددی از دو طرف بودیم. یکی از فرمانده ها طالبان گفت «با ایران با شوق بیشتری نسبت به آمریکا می جنگیم» و فرمانده نیروی زمینی ارتش نیز تذکر متقابلی داد که «ما حسن همجواری به جا می‌آوریم؛ اگر جایی احساس شود طرف مقابل نمی‌خواهد به مقررات تن بدهد با برخورد دیگری مواجه می‌شود».

حسن بهشتی پور در گفتگو با نامه نیوز درباره آینده روابط ایران و طالبان گفت: طالبان یک حکومت تحمیل شده به افغانستان است و ما باید از موضع قدرت با آنها مدارا کنیم. دولت تهران امر واقع شده در افغانستان را طوری برای خودش تعریف کرد که از یک طرف طالبان را به رسمیت نشناسد و از طرف دیگر روابط محدودی را با افغانستان تعریف کند تا به مردم آن کشور کمک برساند.