روش تحلیل سیاسی

حسن بهشتی پور-کارشناس مسائل بین الملل

روزنامه تعادل روز یکشنبه پنجم تیرماه 1401 صفحه اول

هرچند در حال حاضر به دلیل کافی نبودن داده های اطلاعاتی نمی توان رمزگشایی دقیقی از دلایل سفر بورل به تهران صورت داد، اما می توان مبتنی بر داده های موجود تحلیلی از احتمالات آینده پیش روی مذاکرات داشت:

1) چند ماه پیش بود که جوزپ بورل اعلام کرد، اتحادیه اروپا طرحی را تدارک دیده و به سمع طرفین رسانده که این طرح در میانه مطالبات طرف های ایرانی و آمریکایی قرار دارد. بر اساس مفاد این طرح قرار شد ، سپاه از لیست گروه های تروریستی خارج شود، اما در عین حال برخی تحریم ها، علیه این نهاد باقی بماند. زمانی که انریکه مورا  21 اردیبهشت ماه راهی تهران شد، ایران یک بسته پیشنهادی را در اختیار مورا قرار داد تا بر اساس آن قرارگاه خاتم الانبیا به عنوان بخش اقتصادی سپاه از تحریم های ظالمانه آمریکا مستثنی شود. در واقع بر اساس این بسته پیشنهادی، ایران در مورد مطالباتش برای پایان دادن کامل تحریم های سپاه  انعطاف نشان می داد و در ازای این انعطاف، آمریکا نیز قبول می کرد که قرارگاه خاتم الانبیا از دایره تحریم ها خارج شود.

2)این بسته پیشنهادی توسط ایران ارائه شد، اما طرف آمریکایی واکنش مناسبی به آن نشان نداد. آمریکایی ها همچنان بر این ایده پافشاری می کردند که بحث تحریم های سپاه، خارج از موضوعات هسته ای است و اگر قرار است درباره تحریم های مرتبط با سپاه صحبت شود باید در خصوص کل موضوعات منطقه ای، موشکی و...نیز گفت و گو شود. این روند ادامه داشت تا اینکه اخیرا یک نشست کاری میان جوزپ بورل، انریکه مورا با رابرت مالی  مذاکره کننده ارشد آمریکایی برگزار و مبتنی بر آن قرار می شود تا  بورل شخصا راهی تهران شود تا دیدگاه های طرف مقابل را به طرف های ایرانی منتقل کند. اما از منظر تحلیلی، سفر بورل به تهران چه معنا و مفهومی می تواند داشته باشد؟

ای کاش ایران مستقیم با خود امریکا گفت و گو می‌کرد. در این صورت خیلی سریع‌تر می‌توانست به نتیجه برسد. یعنی حداقل مستقیم مطرح می‌کرد و مستقیم پاسخ می‌گرفت. این دیپلماسی رفت و برگشت هم زمان‌بر است و هم مشخص نیست که به نتیجه برسد.»

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین المللی  در خصوص سفر بورل به تهران و نتایجی که به همراه داشت، بیان می‌کند که احتمال اینکه مذاکرات در دوحه قطر از سر گرفته شود، زیاد است ولی باید دید دو طرف در مورد راه حل میانه‌ای که بورل چند ماه پیش ارائه داد، به توافق می رسند؟

احتمال اینکه مذاکرات  در دوحه قطر به نتیجه برسد وجود دارد ولی باید دید که موانع موجود چگونه برطرف می شود.  آقای بورل چند ماه پیش یک طرحی را اعلام کرده بود مبنی بر اینکه به دلیل اختلاف نظری که بین ایران و امریکاست، یک راه حل میانه را انتخاب کرده‌اند. بورل در توضیح راه‌حل میانه گفته بود که سپاه از لیست تروریست خارج شود ولی تحریم‌ها علیه سپاه قدس ادامه پیدا کند. انریکه مورا که به تهران آمد، این طرح را به مسئولین ایرانی  ارایه داد ولی گویا ایران هم یک طرح تکمیلی داده بود که به گفته منابع غربی، ایران خواسته بود که قرارگاه خاتم الانبیا را که کارهای اقتصادی انجام می‌دهد، از لیست تحریم‌ها حذف شود و ماندن سپاه در لیست تحریم، حداقل از نظر ایران  نادیده گرفته شود .»

آقای بورل این طرح را با رابرت مالی نماینده آمریکا  نهایی کرد و به تهران آمد. حتما امریکایی‌ها هم نقطه نظراتی نسبت به طرح ایران دارند؛ بنابراین باید ببینیم نتیجه مذاکرات دوحه چه می‌شود و به کجا می‌رسد.»

این تحلیلگر مسائل بین المللی  در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه دستور مذاکرات دوحه چه خواهد بود گفت: دو فرض می توان در نظر گرفت یا پیشنهاد جدیدی قرار است از سوی امریکا ارائه شود . و یا آنکه بر اساس طرح ایران ، مذاکرات ادامه پیدا کند. به هر حال تا اینجا  دیپلماسی رفت و برگشت اتحادیه اروپا به توافق بر سر از سرگیری مذاکرات در دوحه قطر انجامیده که این یک گام رو به جلو است.

اما باید تاکید کنم ای کاش ایران مستقیم با خود امریکا گفت و گو می‌کرد. در این صورت خیلی سریع‌تر می‌توانست به نتیجه برسد. یعنی حداقل مستقیم مطرح می‌کرد و مستقیم پاسخ می‌گرفت. این دیپلماسی رفت و برگشت  با واسطه گری اتحادیه اروپا هم زمان‌بر است و هم مشخص نیست که به نتیجه برسد.

نگاه تحلیلگر/ گفت‌وگوی «نامه نیوز» با حسن بهشتی‌پور

حسن بهشتی‌پور تحولات اخیر در راستای مذاکرات هسته‌ای را ناشی از نگاه مثبت طرف غربی به پیشنهاد اخیر ایران می‌داند و معتقد است که همین از سرگیر مذاکرات امر مثبتی است.

مذاکره حول محور پیشنهاد ایران یا آمریکا؟

گروه سیاست نامه نیوز - جوزپ بورل دیروز در تهران با امیرعبداللهیان وزیرخارجه کشورمان مذاکره کرده و به نظر می‌رسد که مذاکرات احیای برجام از سرگرفته خواهد شد. این امر با توجه به وقفه چند ماهه‌ای که ایجاد شده و گمانه شکست رایزنی‌ها را تقویت کرده بود، موضوع حائز اهمیتی است اما درباره اینکه مذاکرات آتی به چه نتیجه‌ای می‌رسد یا کی به نتیجه می‌رسد و اساسا حول محور چه موضوعاتی است، اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند که بورل باید پیشنهاد جدیدی از سوی غربی‌ها آورده باشد و برخی هم مثل روزنامه فرهیختگان برای به نتیجه رسیدن رایزنی‌ها فرصت تعیین کرده‌اند.

حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌المللی اما معتقد است که این سفر به معنی قابل مذاکره بودن پیشنهاد اخیر از نگاه غرب بوده و موجب آغاز مذاکرات خواهد شد. او در گفت‌وگو با «نامه نیوز» گفت: «به نظر من اگر پیشنهاد تازه ایران را قابل مذاکره نمی‌دانستند، این دور جدید از مذاکرات نیز شروع نمی‌شد، بنابراین ظاهرا به این نتیجه رسیده‌اند که جای مذاکره وجود دارد. البته اینکه این مذاکرات به نتیجه خواهد رسید یا خیر را نمی‌دانیم و فقط امیدواریم که به نتیجه برسند.»

حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل سیاست خارجی:

 آمریکا به‌دنبال جنگ با ایران نیست؛ اما... 

هزینه سنگین خروج ایران از NPT

یک کارشناس مسائل سیاست خارجی تأکید می‌کند آمریکایی‌ها به‌دنبال جنگ با ایران نیستند؛ بلکه می‌خواهند حلقه فشارها علیه ایران را تنگ‌تر، اجماع بین‌المللی علیه ایران و همچنین نارضایتی عمومی در ایران ایجاد کنند.

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در 24 و 25 ژوئن به‌عنوان بخشی از تلاش‌های جاری برای احیای برجام به ایران سفر خواهد کرد و به‌عنوان هماهنگ‌کننده برجام با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، و سایر همتایان ذی‌ربط ایرانی دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.

پیش از این سفر، بورل به‌همراه معاونش، انریکه مورا، با رابرت مالی، نماینده ویژه بایدن در امور ایران و مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در بروکسل، دیدار و گفت‌وگو کردند.

سیگنال جدید از دولت رئیسی به دولت آمریکا | ۲ هدف عمده دپیلماسی منطقه‌ای دولت سیزدهم

تلاش دیپلماتیک اتحادیه اروپا برای خارج‌کردن مذاکرات از بن‌بست

این سفر درحالی انجام می‌شود که این روزها زمزمه‌های خطرناکی از سوی تندروها مبنی‌بر خروج از NPT شنیده می‌شود؛ پیشنهادی که در صورت عملیاتی‌شدن بنا به گفته کارشناسان، زمینه‌ساز صدور قطعنامه شورای امنیت علیه ایران خواهد بود. در ادامه مشروح مصاحبه را با هم بخوانیم 

حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌المللی اگرچه معتقد نیست که در آینده نزدیک نتیجه مشخصی در مذاکرات برجامی حاصل شود اما تحرکات اخیر را به فال‌نیک می‌گیرد. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «تلاش‌هایی برای احیای مذاکرات درحال انجام است. به این خاطر که از اسفندماه مذاکرات متوقف شده و ظاهرا آینده روشنی هم نداشت اما اکنون تلاش‌های برای احیای مذاکرات و برگرداندن آن به ریل را شاهد هستیم.»

وی افزود: «گویا بعد از اینکه ایران به آمریکا نامه داده و پیشنهادی را ارائه کرده، طرف‌های غربی پیشنهاد ایران را قابل مذاکره دانسته‌اند. لذا در یک شام کاری بین انریکه مورا، جوزف بورل و رابرت مالی به این نتیجه رسیده‌اند که مذاکرات را دوباره شروع کنند. به نظر من اگر پیشنهاد تازه ایران را قابل مذاکره نمی‌دانستند، این دور جدید از مذاکرات نیز شروع نمی‌شد، بنابراین ظاهرا به این نتیجه رسیده‌اند که جای مذاکره وجود دارد. البته اینکه این مذاکرات به نتیجه خواهد رسید یا خیر را نمی‌دانیم و فقط امیدواریم که به نتیجه برسند.»

بانک‌های روسی بر خلاف گذشته، امروز به دنبال مبادله با روبل و ریال هستند

روسیه به همراه آلمان، انگلیس، فرانسه و حتی چین در برجام نقش تعیین کننده ندارند و طرف اصلی برجام ایران و آمریکا هستند. اما روسیه و سایر کشورهای گروه 1+5 می‌توانند نقش تسهیلگر داشته باشد.

حسن بهشتی‌پور در پاسخ به سوالی درباره اهداف سفر لاوروف وزیر خارجه روسیه به تهران، گفت: روسیه به علت جنگ با اوکراین با تحریم رو به رو شده و تمایل بیشتری دارد تا همکاری‌های خود را با ایران، عربستان سعودی، پاکستان، ترکیه، هند و چین افزایش دهد. یعنی رویکرد سیاست خارجی روسیه به جای توجه به غرب که در سال‌های قبل به آن اولویت می داد، حالا به سمت کشورهای شرق آمده و در این موضوعات هم ایران یکی از کشورهای مهمی است که روسیه می‌تواند از این طریق فضای جدید همکاری را در زمینه دور زدن تحریم‌ها به وجود بیاورد.