روش تحلیل سیاسی

روزنامه دنیای اقتصاد 30 آذر 1400

حسن بهشتی‌‌‌‌پور، کارشناس مسائل هسته‌‌‌‌ای نیز در رابطه با دلایل کندی مذاکرات، به این موضوع اشاره می‌کند که اولا طرفین زمان اندکی است که گفت‌وگوها را آغاز کرده‌‌‌‌اند، دوما یک تیم جدید از سمت ایران به مذاکرات رفته‌‌‌‌اند. به گفته این کارشناس همچنین چون مذاکرات ایران و آمریکا به صورت مستقیم انجام نمی‌گیرد و به واسطه گروه ۱+۴ است، این مساله، روند مذاکرات را با کندی مواجه کرده است. بهشتی‌‌‌‌پور دو دور مذاکرات از هشتم تا ۱۹ آذر را برای آشنایی طرفین با مواضع یکدیگر عنوان کرد و گفت: «در این دو دور مذاکره، ایران طرح خود را در قالب دو سند به طرف مقابل ارائه داد. ظاهرا اکنون نیز ایران و ۱+۴ به یک سند تلفیقی دست پیدا کرده‌‌‌‌اند که اگر صحت داشته باشد به نظر باید منتظر مذاکرات دور بعد باشیم تا وارد متن شوند.» وی درباره دستورکارهای دور جدید مذاکرات نیز توضیح داد که احتمالا ایران و طرفین غربی به همراه روسیه و چین در گفت‌وگوهای جدید روی متن تلفیقی، مذاکراتی جدی را آغاز خواهند کرد. کارشناس مسائل بین‌المللی در پاسخ به اینکه برخی مقامات غربی همچون جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا مدعی شده که «مذاکرات به‌گونه‌‌‌‌ خوبی پیش نمی‌رود» دلیل آن چیست، گفت: «اولا طرح این مسائل بیشتر فضاسازی رسانه‌‌‌‌ای است؛ دوما به هر حال دو طرف خواسته‌‌‌‌هایی دارند و آن را به صورت خواسته‌‌‌‌های حداکثری مطرح کرده‌‌‌‌اند. حال باید مذاکره کنند تا به حداقل خواسته‌‌‌‌ها برسند و به یک توافق مشترک دست پیدا کنند.» بنابراین به گفته این کارشناس یکی از گره‌‌‌‌های مذاکراتی را می‌توان همین خواسته‌‌‌‌های حداکثری دانست. بهشتی‌‌‌‌پور در نهایت گفت بنابراین نباید خیلی ناامید بود بلکه باید صبورانه و واقع‌‌‌‌بینانه فضای مذاکرات را واکاوی کرد.

قرارداد سه جانبه سواپ (معاوضه) سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز با حضور روسای جمهور ایران، ترکمنستان و آذربایجان در شهر عشق آباد  هفتم آذر 1400 امضا شد. بر اساس این توافق سه جانبه که در حاشیه پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در ترکمنستان به امضا رسید؛ ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز به جمهوری آذربایجان می فروشد. این گاز در مرز سرخش به ایران تحویل می شود و بجای آن ایران از مرز آستارا برای جمهوری آذربایجان گاز ارسال می کند.

به لحاظ ژئواکونومیکی این توافق  برای هر سه کشور مشارکت کننده در آن  اهمیت اساسی دارد. برای ترکمنستان از جهت تنوع بخشی به بازار صادرات گاز اهمیت اساسی دارد. زیرا عمده صادرات گاز ترکمنستان در سالهای اخیر  به روسیه و چین صورت می‌گیرد درواقع تنها  این دو کشور بازار اصلی برای صادرات گاز ترکمنستان بشمار می‌آیند. ذخایر گازی این کشور بیش از 24 تریلیون مترمکعب برآورد شده به همین دلیل همواره بدنبال راهی برای تنوع بخشیدن به مسیرهای صادراتی گاز خود است.

برای ایران نیز از آن جهت اهمیت دارد که  با دریافت سهمیه گاز از این خط لوله به عنوان حق ترانزیت ، می‌تواند از این گاز در پنج استان شمالی کشور استفاده کند و ضمن صرفه جویی در هزینه های انتقال گاز به این استان ها ، از مشکلات قطعی گاز در فصل پائیز و زمستان بکاهد.

بهشتی‌پور در گفت‌وگو با ایلنا:

 باقری‌کنی مثبت صحبت می‌کند تا مذاکرات تاثیر منفی روی بازار نداشته باشد

سیاست‌های اعلانی کشورها الزاماً مطابق با سیاست اعمالی نیست

یک تحلیل‌گر حوزه سیاست خارجی گفت: سیاست رسانه‌ای یعنی سیاست‌های اعلانی الزاماً مطابق با سیاست اعمالی نیست سیاست اعلانی برای این است که در رسانه‌ها گفت‌وگو و بحث و تبلیغات و تاثیرگذاری بر افکار عمومی ایجاد شود، اینجا بحث سر واقعیت‌هاست و آمریکا طرف اصلی ماست، بنابراین اگر با طرف اصلی وارد گفت‌وگو بشویم، از این جهت بهتر است که وقتمان تلف نمی‌شود.

حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در ارزیابی دور هفتم مذاکرات وین و در پاسخ به این سوال که در حالی مذاکره‌کننده ارشد ایران نسبت به مذاکرات خوشبین بوده و عنوان می‌کند که دور هشتم می‌تواند دور پایانی باشد، طرف آمریکایی از روند کند مذاکرات شکایت دارد، این تفاوت دیدگاه ناشی از چیست، گفت: به نظر می‌رسد در مذاکرات وقتی که دو طرف دوگونه صحبت می‌کنند، هر کدام باید به تاثیراتی که این گفت‌وگوها در فضای داخلی‌شان خواهد داشت، توجه کنند. تیم ایرانی به دلیل ملاحظاتی دارد که این ملاحظات شاید با بیان یک سری نقاط مثبت روی واکنش بازار در داخل تاثیر مثبت بگذارد.

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با برنا: استفاده از کلمه شکست در این دور مذاکرات فضاسازی رسانه‌ای است

 مذاکرات در دولت و رویکرد جدید آغاز شد، مذاکرات دارای فرآیندی برای دستیابی به نتیجه است، چون طبق اصول مذاکره طرفین به دنبال کسب حداکثر امتیاز هستند پس توقع برای حصول نتیجه قطعی در این دور، انتظاری بیهوده‌ و استفاده از کلماتی مانند شکست برای نامگذاری این دور از مذاکرات کاملا مبتنی بر فضاسازی‌های رسانه‌ای است.

در خصوص نصب دوربین در سایت کرج  باید گفت حل مساله دوربین‌های سایت کرج اقدام درست و خوبی بود، به هر میزان روابط ایران با آژانس نزدیک‌تر شود، دشمنان ایران مثل رژیم صهیونیستی و آمریکا بهانه کمتری پیدا می‌کنند، چون دنبال این هستند که به هر بهانه‌ای علیه ایران پرونده‌سازی کنند. هر گونه مشکل میان روابط ایران و آژانس سوژه‌ای برای رژیم صهیونیستی و آمریکا می‌شود تا در شورای حکام با جوسازی ایران را محکوم و قطعنامه علیه ایران صادر کنند که این به ضرر ایران تمام خواهد شد.

در دور هفتم، طرفین همدیگر را ارزیابی کردند و ایران هم دو سند را پیشنهاد داد و به دنبال دستیابی به یک سند مشترک هستند تا با مواردی که طرفین آن را قبول دارند به اشتراک برسند و دور بعدی مذاکرات را بر مبنای آن آغاز کنند. در این دور از مذاکرات، مذاکره‌کنندگان شناخت بیشتری نسبت به هم پیدا کردند و طبیعتا هم خواسته‌های حداکثری از سمت افراد مطرح خواهد شد تا به تدریج به سمت هم برای دستیابی به توافق حرکت کنند.

بهشتی‌پور با بیان اینکه "طبق اصول مذاکره طرفین به دنبال واگذاری کمترین امتیاز به طرف مقابل هستند"، تصریح کرد: قطعا مذاکرات دارای فرآیندی برای دستیابی به نتیجه است، چون دو طرف خواسته‌های زیادی دارند و به دنبال کسب حداکثر امتیاز هستند. با توجه به اینکه مذاکرات در دولت جدید و با رویکرد جدید صورت گرفته، پس توقع برای حصول نتیجه قطعی در این دور انتظاری بیهوده‌ و استفاده از کلماتی مانند شکست برای نامگذاری این دور از مذاکرات کاملا مبتنی بر فضاسازی‌های رسانه‌ای است.

حسن بهشتی‌پور-  کارشناس مسائل بین‌الملل

روزنامه همشهری یکشنبه 28 آذر 1400 صفحه 2

بررسی دستاوردها و نتایج به‌دست‌آمده از هفتمین دور مذاکرات احیای برجام در وین مستلزم آن است ابتدا به این نکته توجه کنیم که این دور از مذاکرات درواقع نخستین دور از گفت‌وگوها در دولت سیزدهم به‌حساب می‌آید و هیأت مذاکره‌کننده ایرانی درواقع براساس راهبردهایی که مدنظر تصمیم‌سازان دولت جدید است، وارد وین شده‌اند؛ بنابراین باید دور هفتم را درواقع نخستین دور مذاکرات براساس رویکردهای جدید ایران در موضوع برجام دانست. درچنین شرایطی واقعیت این است که دور اول به ارزیابی دوطرف نسبت به یکدیگر اختصاص دارد و هرکدام می‌کوشند مسائل و موضوع‌های مورد توجه خود را به‌طرف مقابل ارائه دهند تا بتوان به زمینه مشترکی برای دستیابی به توافق نهایی دست یافت. با توجه به این شرایط، مشهود و البته قابل پیش‌بینی بود که دیپلمات‌های ایرانی می‌کوشند رویکردهای جدید مدنظر خود را به‌طرف مقابل ارائه دهند و آنان را نسبت به اهداف موردنظر خود تفهیم کنند. برهمین اساس هم بود که تیم مذاکره‌کننده کشورمان 2سند پیشنهادی را به طرف مقابل ارائه کرد که یکی درباره لغو تحریم‌ها و دیگری پیرامون چگونگی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری‌اسلامی ایران بود. با توجه به این موضوع معتقدم مهم‌ترین نکته این دور از مذاکرات ارائه این دو سند ازسوی ایران به اعضای کمیسیون مشترک برجام بود تا گفت‌وگوها در مسیر تعیین شده ازسوی ایران ادامه یابد.

 حسن بهشتی پور تحلیلگر روابط بین الملل

دلیل تعارضی که بین موضعگیری ایران و طرف مقابل می بینیم فضای رسانه ای است که ایجاب می کند دوطرف در این مرحله، تحت تاثیر فضاسازی رسانه ای باشند که از سوی اروپا، روسیه، آمریکا و ایران دنبال شد. اینها همدیگر را ارزیابی می کنند. برای همین حرفی برای گفتن ندارند. نگاه دولت آقای رییسی این است که کلا توافقات گذشته را زیر سوال می برد و اذعان دارد هر توافقی که به دست می آید در چهارچوب برجام خواهد بود. چون اگر قرار است درباره خارج از برجام مذاکره شود، پس باید درباره همه مسایل خارج از برجام را مطرح کنیم که هم مذاکرات را طولانی می کند و توافق را از دسترس خارج می کند.

بهترین راه این است که هر توافقی قرار است طراحی شود در چهارچوب برجام و نه چیزی کمتر و نه چیزی بیشتر باشد. رویکرد آقای باقری به عنوان مدیر تیم مذاکره کننده، انتقاد نسبت به توافقات 6 دور قبل است. نمی خواهد حرف منفی بزند چون در بازار اثر می گذارد. کسی معیشت مردم را به مذاکرات گره نمی زند. باور عمومی این است که مذاکرات روی بازار ایران تاثیر دارد. صادرات و واردات ایران ناچار به ارتباط با اقتصاد دنیاست و چون می خواهد ارتباط بگیرد، نتیجه مذاکرات هم مهم است. بنابراین انتظار برای بازار را کسی خلق نمی کند. این واقعیت بازار ایران است.

حسن بهشتی‌پور در گفتگو با «انتخاب» در ارزیابی و تحلیل استراتژی رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده ایران، بیان کرد: «باور من این است که معمولا در هر مذاکراتی، 50 درصد موفقیت تیم مذاکره‌کننده به متقاعد کردن افکار عمومی طرف مقابل باز می‌گردد. یعنی برای اینکه ما بتوانیم روی افکار عمومی هر کدام از اعضای گروه 1+5 تاثیر بگذاریم و بتوانیم از طریق خواست جمعی در افکار عمومی ملت‌های آنان بر عملکرد دولت‌شان تاثیر بگذاریم، نیاز به یک تیم قوی، حرفه‌ای و کاربلد داریم که این مهم نه در دولت قبلی و نه در قبل‌ترش وجود نداشت و متاسفانه الان بنده در تیم مذاکره‌کننده فعلی این مهم را مشاهده نمی‌کنم.

واقعیت این است که تیم مقابل برافکار‌عمومی کشور داخل ما کار می‌کند و انواع و اقسام خبرها و موضع‌گیری‌هایی را که اصلا در متن مذاکرات نیست ، مطرح می‌کند. آنها از این طرریق می خواهند  فشار بر روی تیم مذاکره‌کننده از طریق افکار‌عمومی داخل کشور ما ایجاد کنند. این روش هم چیزی نیست که آنان اختراع کرده باشند بلکه در همه مذاکرات درهمه جا تلاش می‌کنند از این ابزار رسانه استفاده کنند و درچهارچوب  نظریه «مدیریت ادراک» که خود علمی است که دست‌کم چند دهه در دانشگاه‌ها آمریکا تدریس می‌شود بحث محوری این نظریه  این است که چگونه فکر مردم را مدیریت کنند و یکی از راه‌هایش هم استفاده از ابزار رسانه و تاثیرات آن است.

حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌الملل نیز از این اقدام ایران استقبال می‌کند او در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» گفت: « ایران از اول اعلام کرده بود چون عملیات تخریب و تروریستی در برخی سایت‌ها انجام شده، تا زمانی که بررسی امنیتی کافی صورت نگیرد، اجازه نصب دوربین جدید را نمی‌دهد. اکنون اما با این کار موافقت شده و این یعنی که تحقیقات امنیتی پایان یافته و فضا برای نصب دوربین جدید مهیا شده است.»وی افزود: «این اتفاق خوبی است، چون هرچقدر که ایران با آژانس شفاف‌تر رفتار کند به نفع ایران و آژانس خواهد بود. به هرحال تبلیغات غربی‌ها به گونه‌ای است که انگار نظارت‌های آژانس در ایران قطع شده، در حالی که نظار‌ت‌های فعلی آژانس بر فعالیت هسته‌ای ایران در طول تاریخ آژانس بی‌سابقه است و بر هیچ کشوری اندازه جمهوری اسلامی ایران نظارت نکرده است. حتی هم‌اکنون که ایران تعهدات خود را کاهش داده این نظارت‌ها برقرار است و مدیر کل آژانس هر سه ماه می‌آید و گزارش می‌دهد. تا وقتی هم که آژانس نظارت دارد ایران حتی اگر بخواهد نمی‌تواند به سوی ساخت سلاح هسته‌ای برود. بر این اساس معتقدم که این اقدام ایران کار خوبی بوده و در جلسه بعدی آژانس زمینه خوبی را به نفع ایران ایجاد می‌کند.»

بهشتی‌پور همچنین گفت: «با وجود همه نگرانی‌هایی که از سیاسی‌کاری آژانس وجود دارد، همکاری با آن به نفع ایران است، چون تبلیغات اسراییل و… را علیه ما بی‌اثر می‌کند.»

بهشتی‌پور، تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل در گفتگو با امتداد: طرفین در نهایت با عدول از بخشی از خواسته‌های خود به توافق دست خواهند یافت

 آقایان، چند سال منتقد برجام بودند و الان می‌خواهند همان برجام را اجرا کنند

 دغدغه مردم این نیست که باقری‌کنی، برجام را با چه عنوانی صدا می‌زند

این که شما، صرفا حرف خوب بزنید و منطقی قوی داشته باشید، لزوما همه خواسته‌های‌تان را به خودی خود، تامین نخواهد کرد. باید دید که چقدر قدرت چانه‌زنی برای پیشبرد آن منطق وجود دارد.

شاید باقری کنی از آن جا که در آن زمان منتقد بوده از بردن نام برجام ابا دارد اما واقعیت این است که الان هم، هر توافقی صورت بگیرد در چارچوب همین برجام خواهد بود

مذاکرات احیای برجام در وین، پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، یکی از شلوغ‌ترین روزهای خود را با حضور طرفین مذاکره سپری می‌کند و البته به زعم طرف ایرانی، سرعت چانه‌زنی‌ها برای حصول به یک توافق جدید، چندان هم سریع نیست.

حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:

به نظرم ایران نباید از فضاسازی‌ها و عملیات روانی‌های غرب غافل شود. نیروهای مسلح ما باید عملیات‌های روانی را جدی بگیرند، چون وظیفه ذاتی نیروهای نظامی بالا نگه‌داشتن سطح هوشیاری است.

علی مزروعی، روزنامه‌نگار: میز مذاکرات وین بین ایران و اعضای 1+5 شکل گرفته است؛ اما مذاکرات وین یک بازیگر غیررسمی هم دارد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مطابق اساسنامه خود صرفا نقش نظارت بر تعهدات پادمانی کشورها را برعهده دارد، مطابق توافق برجام به‌عنوان ناظر بر اجرای تعهدات هسته‌ای ایران در این توافق نیز انتخاب شده است؛ نقشی که بیش از کارکرد فنی، کارکرد سیاسی پیدا کرده است.

توافق برجام با خروج یکجانبه آمریکا از بین رفته و بیش از همه‌چیز باید اجرای تعهدات غربی‌ها مورد مطالبه قرار بگیرد، این دبیرکل آژانس انرژی اتمی است که در نقش پیاده‌نظام غربی‌ها تعهدات برجامی را درحالی‌که توافقی وجود ندارد، از ایران مطالبه می‌کند.

روز گذشته نیز رافائل گروسی در اظهارنظری جدید طی مصاحبه با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است می‌خواهد به ایران گوشزد کند که اگر جمهوری اسلامی بخواهد «کشوری برخوردار از احترام» در جامعه ملل محسوب شود «راه گریزی از بازرسی توسط بازرسان آژانس ندارد.» این اظهارنظر درحالی صورت می‌گیرد که ایران تاکنون به تعهدات پادمانی خود پایبند بوده و چنین اظهارنظری از دبیرکل آژانس صرفا سیاسی و در راستای اهداف غربی‌ها در برجام است.

در چنین فضایی حسین امیرعبداللهیان، وزیرخارجه کشورمان خبر از رسیدن به یک توافق خوب با آژانس داده است. در گفت‌وگویی که با حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل داشته‌ایم، ابعاد این توافق مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

مذاکرات برجام ابعاد مختلفی داریم؛ ابعادی مثل امنیتی، حقوقی، اقتصادی و… به نظر می‌رسد که یک مذاکرات طولانی و سخت در پیش خواهیم داشت. از الان پیش‌بینی کردن خیلی خیلی دشوار است و باید ببینیم که دو طرف چه زمانی می‌پذیرند که بخشی از خواسته‌های خودشان را کنار بگذارند تا به توافق نهایی برسند. تا زمانی که دو طرف از بخشی از خواسته‌های خود نگذرند بعید می‌دانم توافقی حاصل شود. باید چند دور مذاکرات در دولت جدید انجام شود تا دو طرف به یک چارچوب مورد توافق دست پیدا کنند. ایران چیزهایی را که می‌خواسته در دو سند اعلام کرده و گفته شده سند سومی نیز در راه است اما طرف مقابل هنوز چیزی ارائه نکرده که ما ما بدانیم دقیقا آنها چه می‌خواهند ولی از مصاحبه‌ها و گفت‌وگوها می‌شود فهمید که آنها از سندهای ارائه‌شده از طرف ایران استقبال نکردند.

بهشتی‌پور، کارشناس سیاست خارجی در گفت و گو با پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) گفت:

«اگر نقل قول‌های رسانه‌ای و آنچه اولیانوف [درمورد سانتریفیوژهای پیشرفته ایران] بیان کرده است، صحت داشته باشد، این فضا نشان می‌دهد که حالا حالاها باید مذاکره انجام شود تا دو طرف به سمت هم حرکت کنند و از بخشی از خواسته‌های خود بگذرند تا به یک تفاهم دو جانبه برسند. بنابراین سوال اصلی که مطرح می‌شود، این است که کدام طرف و از کدام بخش از خواسته‌هایش می‌گذرد که پاسخ دادن به این سوال مهم هم دشوار است.»

حسن بهشتی‌پور  درباره اینکه رسانه‌های غربی ادعا کرده‌اند که روسیه قصد مصالحه میان ایران و طرف غربی در مذاکرات داشته که از یک سو ایران متن پیش‌نویس شش دوره گذشته را قبول کند و از سوی دیگر هم غرب برخی از خواسته‌های ایران را بررسی کند اما مواضع ایران آنقدر حداکثری بوده که چندان نتیجه‌ای به همراه نداشته، گفت: «من اطلاعی ندارم تا چه حد این گفته‌ها صحت دارد. در اینکه روسیه واقعا مایل است مسئله برجام حل شود، من تردیدی ندارم اگرچه برخی معتقدند که روسیه به دنبال حل مسئله ایران و امریکا نیست چراکه ضرر می‌کند؛ در حالیکه من معتقدم اگر مشکل ایران و امریکا حل شود، رابطه روسیه با ما بهتر خواهد شد. در واقع به طور مشخص اگر تحریم نباشد، دست روس‌ها برای ارتباطات و مبادلات با ایران باز‌تر است.»

پوشش اختصاصی خبرآنلاین از همایش بین‌المللی بررسی تحولات قفقاز؛

حسن بهشتی پور در همایش بین‌المللی بررسی تحولات قفقاز گفت: این مسئله خیلی اهمیت دارد که ما مرز مغری و اهمیتش را برای افکار عمومی و همینطور داخل تبیین کنیم. از همه مهمتر این است که استان های آذری زبان ما اهمیت برقراری  این موازنه در ارتباط ایران با آذربایجان و ارمنستان را بدانند و بگوییم که بحث قومیت گرایی و شیعه و سنی یا ترک و ارمنی در اینجا مطرح نیست بلکه تمامیت ارضی ما مطرح است.

حسن بهشتی پور، پژوهشگر ارشد روابط ایران و اوراسیا با موضوع «اهمیت مغری در مناسبات ایران و ارمنستان» گفت: من چهار سناریو را درباره مرز ایران و ارمنستان و اهمیتش در نظر گرفتم و متناسب آن شرایط روابط آینده را پیش بینی کردم.