روش تحلیل سیاسی

حسن بهشتی‌پور تحلیلگر و کارشناس مسائل بین‌الملل

روزنامه جهان صنعت روز پنج شنبه ششم خرداد 1400

قرائن و شواهد نشان می‌دهد اگرچه درباره کلیات احیای برجام و رفع تحریم‌ها چند هفته پیش طرف‌های مذاکره‌کننده به توافق رسیدند، اما در دور پنجم مذاکرات، هنوز گفت‌وگوها درباره جزئیات به نتیجه نرسیده و این روند ادامه‌دار خواهد بود و برخی موضوعات کلیدی همچنان طبق گفته مقامات کشورمان به قوت خود باقی است.البته تمدید یک‌ماهه توافق با آژانس اتمی فضای مثبت و کمک‌کننده‌ای در روند مذاکرات وین ایجاد کرده و اگر این توافق تمدید نمی‌شد قطعا می‌توانست در روند مذاکرات اخلال جدی ایجاد کند. اما این توافق یک‌ماهه شرایط مذاکرات وین را تا حدی مثبت و پیش‌برنده کرده است. پس مذاکرات درباره جزئیات چگونگی بازگشت ایران به تعهدات برجامی قبل از اردیبهشت سال ۹۸ و چگونگی بازگشت آمریکا به برجام و همچنین لغو کدام سطح از تحریم‌ها به قوت خود باقی است و مذاکره درباره آنها ادامه دارد.

اگرچه خوش‌بینی‌هایی در روند مذاکرات دیده می‌شود اما نیاز به توضیح است که در روند مذاکرات وقتی طرفین در کلیات به توافق می‌رسند، خوش‌بینی‌ها آغاز می‌شود. تا قبل از اینکه در کلیات به توافق برسند مذاکرات را مثبت می‌دانند اما وقتی درباره کلیات موضوعی توافق می‌کنند و نقشه راهی به دست می‌آورند خوش‌بینی ایجاد می‌شود. درباره جزئیات توافق هم باید طرفین مذاکره به سمت یکدیگر حرکت کنند. به این معنا که از بخشی از خواسته‌های خود صرف نظر می‌کنند تا به توافق برسند. البته برخی از این خواسته‌ها خط قرمز طرفین است که از آن عدول نمی‌کنند، اما درباره خواسته‌های قابل انعطاف صرف نظر می‌کنند تا به توافق برسند.

مصاحبه علیرضا پورحسین خبرنگار روزنامه آرمان با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین المللی

روزنامه آرمان ملی شماره 1019، روزسه شنبه چهارم خرداد 1400 صفحه 3.

سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان‌های بین‌‌المللی در وین گفت که تصمیم ایران برای ادامه ضبط داده‌های دوربین‌ها حداکثر تا یک ‌ماه دیگر، روز گذشته از سوی سازمان انرژی اتمی به اطلاع مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسید و داده‌های سه ماه گذشته همچنان در اختیار سازمان انرژی اتمی قرار دارد و به آژانس منتقل نمی‌شود. داده‌های یک ماه پیش‌رو نیز صرفا نزد ایران خواهد ماند و در رابطه با حذف یا انتقال داده‌ها، همان شرایط تفاهم مشترک سه‌ماهه همچنان حاکم خواهد بود. نماینده دائم کشورمان به کشورهای طرف مذاکره توصیه کرد از این فرصت که بر اساس حسن‌نیت ایران فراهم شده است، در جهت لغو کامل تحریم‌ها به گونه‌ای عملی و قابل‌راستی‌آزمایی استفاده کنند. در این میان برخی معتقد‌ند این اتفاق به ضرر ایران خواهد بود زیرا هر روز که لغو تحریم‌ها به تعویق بیفتد کشور ضررهای بیشتری خواهد کرد و این یک اقدام سیاسی در راستای انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو است و برخی توافق یک ماهه با آژانس را ضروری می‌دانند که آسیبی به کشور وارد نمی‌کند؛ بلکه حسن‌نیت ایران برای احیای برجام را نیز ثابت خواهد کرد. هرچند باز هم صداهای متفاوتی از مجلس یازدهم به گوش می‌رسد. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌و‌گویی با حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی داشته است که در ادامه می‌خوانید.

حسن‌ بهشتی پور تحلیلگر مسائل بین الملل

روزنامه ایران ، شماره 7646 ، روزسه شنبه چهارم خرداد 1400، یاداشت صفحه اول

روزگذشته رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی کشورمان در مواضعی جداگانه اعلام کردند که تفاهم ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به مدت یک ماه دیگر تمدید شد. در واقع اگر این اتفاق رخ نمی‌داد کار مذاکرات وین را باید در همین مرحله تمام شده می‌دانستیم و مهمتر از آن اینکه برجام هم در مرز نابودی کامل قرار می‌گرفت. چرا که در آن صورت حتی کشورهای دوست ما چون چین و روسیه نیز نه تنها امکانی برای حمایت از ما نمی‌داشتند بلکه به احتمال قوی به مواضع کشورهای اروپایی و امریکا نزدیک می‌شدند.

در داخل ایران کسانی که در مخالفت با تمدید این توافق سخن گفته‌اند به‌خوبی آگاه هستند که حرف آنها به معنای پایان برجام است حال آنکه سیاست جمهوری اسلامی ایران بر خلاف این نگاه است. نظارت و کنترل بر اقدامات صلح‌آمیز هسته‌ای وظیفه ذاتی آژانس در قبال تمام کشورهاست. آنچه ما امروز با آن مواجه هستیم چیزی فراتر از این در چارچوب برجام است که نقض و عدول از آن به معنای نقض کامل برجام است. ایران از اردیبهشت سال ٩٧، یعنی زمانی که امریکا از برجام خارج شد تا یک‌ سال بعد صبر کرد اما وقتی با عدم تعهد اروپایی‌ها مواجه شد، خود نیز فرایند کاهش تعهداتش را در ۵ مرحله ۶٠ روزه  آغاز کرد. این مراحل در نهایت به جایی رسید که بسیاری از فعالیت‌های هسته‌ای ایران از حالت تعلیق‌ خارج شده و دوباره آغاز شدند. اما آن مواردی که در قانون دی ماه سال گذشته مجلس آمده بود به معنای توقف کامل اجرای پروتکل الحاقی و مهمتر از آن بحث جمع‌آوری دوربین‌های نظارتی آژانس بود که در صورت اجرای این قانون هیچ شانسی برای احیای توافق هسته‌ای باقی نمی‌گذاشت. آن هم در شرایطی که ایران تمام هزینه‌های زنده ماندن برجام بعد از خروج امریکا را پرداخته و حالا می‌توانست منتظر نتایج آن باشد.

مصاحبه خبرنگار ایسنا با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین المللی

باید درمذاکرات وین تمرکزمان به ویژه درلغو تحریم‌ها بر روی تحریم‌های بانکی، نفتی، کشتیرانی، پتروشیمی، بیمه و از این دست باشد چرا که 90 درصد اقتصاد ایران با لغو این تحریم‌ها تحت تاثیر مثبت قرار می‌گیرد.

حسن بهشتی‌پور با اشاره به مذاکرات وین و باید و نبایدهای برخی گروه های داخلی بر سر اینکه کلیه تحریمها علیه ایران باید یک جا وقبل ازاجرای تعهدات ایران لغوشود گفت: اگر میخواهیم مذاکرات در کل به نتیجه نرسد همین مذاکره برای مذاکره را ادامه دهیم اما گر بخواهیم به نتیجه برسد، باید تمرکزمان به ویژه در لغو تحریم ها بر روی تحریم های بانکی، نفتی، کشتیرانی، پتروشیمی و غیره باشد که تحریم های اصلی ایران است و 90 درصد اقتصاد ایران با لغو این تحریم ها تحت تاثیر مثبت قرار می‌گیرد. البته تحریم های دیگر هم حتما در برنامه مذاکره کنندگان است اما برای ایران مساله مهم لغو فوری همین تحریم‌ها است.

اصول مذاکره این گونه است که دو طرف برای رسیدن به نتیجه ای مرضی الطرفین خواسته هایشان را تعدیل می کنند. همان طور که در مذاکرات برجام هم این گونه بود؛ نه آمریکا به خواسته های حداکثری اش رسید نه ایران. اما آنچه به دست آمد مورد تایید و قبول هر دو طرف بود. آنچه که اوباما در برجام به دست آورد دیدیم که از سوی ترامپ یک شکست تلقی شد و از برجام خارج شد چرا که فکر می کرد آمریکا به ایران امتیازات زیادی داده است.