روش تحلیل سیاسی

بعد از ماهها انتظار سرانجام کشورهای اروپایی به وعده خود مبنی بر از حمایت از تجارت با ایران در مقابل تحریم‌های ناحق آمریکا، عمل و سازو کار مالی یا spv را با شرایطی جدید تحت عنوان «اینستکس» عملیاتی و راه اندازی کردند.

به گزارش خبرنگار ایمنا، مقامات جمهوری اسلامی اسلامی ایران هر چند از ثبت سازوکار حمایت از مبادلات تجاری(اینستکس) استقبال کردند و صرف راه اندازی این سازوکار مالی را از نظر سیاسی برای ایران مفید دانستند، اما هیچ یک از موضع احتیاط خارج نشدند و اعلام نظر قطعی راجع به این سازکار را به بعد از دیدن آثار عملی آن موکول کردند.

اما بلافاصله بعد از اعلام راه اندازی اینستکس، زمزمه‌هایی مبنی بر موکول کردن اجرای این سازوکار به تصویب FATF در ایران بلند شد؛ موضوعی که خشم مقامات ایران به ویژه رییس قوه قضاییه و برخی نمایندگان مجلس را برانگیخت. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان پس از جلسه کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در جمع خبرنگاران ضمن اشاره به این که در ایران از «سازوکار حمایت از مبادلات تجاری» با نام «ساحات» یاد خواهد شد، تأکید کرد: «در بیانیه احساس نکردم اروپایی‌ها شرطی گذاشتند، اروپایی‌ها گفتند تا زمانی که ایران به برجام عمل می‌کند، ما هم به اقداماتمان ادامه خواهیم داد. البته ایران به تمام تعهداتش عمل کرده و اروپاییان نه به تعهدات خودشان عمل کردند و نه جبران خسارت خروج آمریکا را انجام داده اند. در FATF اروپایی‌ها به عنوان شرط مطرح نکردند، توصیه از طرف‌های تجاری ما این است که اگر FATF و شرایط آن انجام شده باشد امکان تبادلات خارجی و بانکی ما نیز فراهم تر است.»

ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده در ادامه سریال خروج این کشور از کنوانسیون‌ها و تعهدات بین‌المللی، این بار خروج واشنگتن از پیمان منع موشک‌‌های هسته‌ای میان‌برد با روسیه را اعلام کرد. اگر چه آمریکایی‌ها در ظاهر روسیه را به نقض تعهدات موجود در این پیمان متهم می‌کنند و این را به دستاویزی برای خروج خود تبدیل کرده‌اند اما سه مساله اصلی در کانون خروج آمریکا از این پیمان قرار دارد که با واکاوی و کنکاش در آنها، بخش بزرگی از راهبرد ایالات متحده در زمینه آینده سلاح‌‌های غیرمتعارف نیز مشخص خواهد شد.

1- واشنگتن به دنبال بهانه‌ای بود تا خود را از تعهدات پیمان منع موشک‌‌های هسته‌ای میان‌برد خارج کند و این بهانه را به نحوی از روسیه و با متهم کردن این کشور به دست آورد. اما به طور کلی این پیمان قدرت موشکی هسته‌ای آمریکا را محدود می‌کرد، در حالی که براساس دکترین ترامپ، این کشور باید در عرصه سلاح‌‌های متعارف و غیرمتعارف بدون رقیب باشد و واشنگتن به لحاظ نظامی همچنان جایگاه هژمونیک خود را حفظ کند. در حالی که ماهیت این پیمان نه‌تنها محدودیت‌‌های متعددی بر آمریکا تحمیل می‌کرد بلکه تعداد موشک‌‌های هسته‌ای میان‌برد واشنگتن را نیز کاهش می‌داد. بنابراین در اینجا یک تناقض استراتژیک در میان دکترین ترامپ و تعهدات بین‌المللی واشنگتن وجود داشت که با حذف گزینه دوم اکنون زمینه مناسبی برای مانور دکترین رئیس کاخ سفید فراهم شده است.

2- ترامپ درصدد است با این اقدام دور جدیدی از رقابت‌‌های تسلیحاتی را گسترش دهد تا رقبا را مجبور به سرمایه‌گذاری‌‌های بلندمدت در عرصه نظامی کند که این نیز برای کشورهایی همچون روسیه که وارث جنگ سرد و شکست تجربه شوروی بوده است، مفید نخواهد بود.

حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل سیاسی درباره محدودیت‌های بیانیه اینستکس و موانع همکاری‌های ایران با طرف اروپایی، اظهار داشت:

درخواست ایران در برجام این بود که تحریم‌ها علیه ایران به طور کلی لغو شود اما آمریکایی‌ها گفتند چون شما غنی‌سازی را به طور کامل متوقف نکرده‌اید، ما هم تحریم‌ها را به حالت «تعلیق» درمی‌آوریم.  او افزود: وزیر خارجه آلمان درباره بیانیه اینستکس گفته که اروپا در مرحله اول، در زمینه‌هایی با ایران وارد معامله تجاری می‌شود که هنوز مشمول تحریم‌ها نشده است؛ مانند غذا و دارو. آمریکایی‌ها با زرنگی می‌گویند که ما ایران را در دو حوزه غذا و دارو تحریم نکرده‌ایم اما وقتی ما به شرکتی در سوئیس مثلاً سفارش شیر خشک می‌دهیم اما نمی‌توانیم پول آن را بپردازیم، این یعنی تحریم غیرمستقیم؛ یا برعکس وقتی ما مثلاً زعفران صادر می‌کنیم، دیگر نمی‌توانیم پول زعفران فروخته شده را بگیریم.  این یعنی برخلاف ادعای آمریکا تحریم مواد غذایی ادامه دارد.

بهشتی پور با تأکید بر اینکه بیانیه اینستکس تا اینجا کار «سیاسی» بوده زیرا انها در عمل در برابر خواست آمریکا ایستاده اند اما فعلا این بیانیه  هیچ بهره اقتصادی برای ایران ندارد. بهشتی پور افزود:

بر این اساس می توان گفت بیانیه اینستکس،  تا اینجای کاربیانیه اتحادیه اروپایی سیاسی است یعنی اروپایی‌ها با صدور این بیانیه، مستقیماً در برابر آمریکا ایستاده‌اند اما هنوز وجهه اقتصادی پیدا نکرده است یعنی مردم ایران هنوز نتیجه اقتصادی آن را نمی توانند لمس کنند. اروپا در بیانیه اینستکس اعلام کرده که اگر سازوکار مالی اعلام شده می‌خواهد ثمرات اقتصادی هم داشته باشد، ایران باید مقررات  FATF را اجرایی کند؛ برای اینکه ایران مادامی می‌تواند با اروپا و سایر کشورها مانند روسیه، هند، چین و کره جنوبی، مبادله اقتصادی داشته باشد که مقررات مربوط به FATF در ایران اجرایی شده باشد.

روزنامه صبح نو 

مصاحبه خبر آن لاین با حسن بهشتی پور در باره خروج آمریکا از پیمان آی ان اف 

سوال: در وهله اول بفرمایید دعوای این دو قدرت جهانی بر سر چیست؟     

این دو کشور یک پیمانی در زمان شوروی سابق امضا کرده بودند که به پیمان منع تولید موشک های کوتاه برد و میان برد معروف بود. این پیمان از سال 1988 تا 1991اجرایی شد ، به دنبال آن حدود 2700موشک میان برد و کوتاه برد نابود شد. آن زمان این دو کشور به سمت فناوری پیشرفته ی هسته ای رفتند و کلاهک هایی طراحی کردند که قدرت تخریب آن خیلی خیلی بیش تر از کلاهک های قبل از پیمان بود. منافع آنها ایجاب می کرد که موشک های کوتاه برد و میان برد هسته ای نسل اول  را به دلیل مخارج بالایی که برای نگهداری امن آنها داشت، نابود کنند و ما به ازای آن موشک هایی داشته باشند که قدرت تخریب کلاهک های هسته ای آن ده برابر موشکهای نسل اول اتمی باشد. مثلا امریکایی ها نزدیک 900 موشک را از بین بردند، ولی از نظر کیفیت انفجاری با موشک هایی که جایگزین شده بود چند برابر قدرت خود را بالا بردند. منتها آمریکا و روسیه بر اساس پیمان آی ان اف  فقط ازتولید و آزمایش موشک جدید خودداری کردند . اما در سال 2008 روسیه در واکنش به طرح سپر دفاع موشکی آمریکا ، یک نوع موشک های کروزی را که به RK55 معروف بود ، ازمایش کرد.

وزیران امور خارجه سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه در اجلاس رومانی با صدور اطلاعیه مشترکی اعلام کردند که ساز و کار تجارت اروپا و ایران ثبت شده است.این نهاد ویژه با احداث شعبه در ایران و اروپا به عنوان یک نهاد واسط برای تسویه حساب شرکت‌های بدهکار و بستانکار در دو طرف عمل خواهد کرد. اعلام این تصمیم یک اقدام سیاسی مهم است زیرا سه قدرت اروپایی که در برجام متعهد به اجرای ان بودند با وجود فشار بسیار زیاد آمریکا به صراحت اراده خود را برای ادامه همکاری با ایران اعلام کردند با این حالهنوز تا اجرایی شدن این تصمیم مسیر طولانی در پیش است زیرا :
1- آنها اعلام کردند ایران باید دستور العمل های FATF را اجرایی کند و چهار لایحه مورد نظرکه تنها یکی ازآنها نهایی شده و سه تای دیگر در مجمع تشخیص گیر کرده اند ، باید به تصویب نهایی برسند تا امکان مبادلات بانکی بین المللی برای ایران فراهم شود. البته روشن است این شرط لازم است و شرط کافی نیست زیرا تازه اتحادیه اروپا و سایر کشورهای طرف بازرگانی ایران باید راه های تعامل با ایران را بدون درگیر شدن با ایالات متحد آمریکا پیدا کنند.
2- هم زمانی این اعلام با قرائت گزارش 16 نهاد اطلاعاتی آمریکا در سنا درباره اینکه ایران برجام را اجرایی کرده است و تهدید علیه آمریکا نیست به باور من کاملا معنا دار و نشان می دهد ترامپ در داخل دولت آمریکا هم با اختلاف های جدی روبرو است و این خود متحدان اروپایی آمریکا را ترغیب می کند تا حداقل از لحاظ سیاسی بتوانند خودی نشان دهند و منافع رابطه با ایران را قربانی سیاست های ماجراجویانه ترامپ نکنند. 
3- وزیر خارجه آلمان گفته مرکز هماهنگ کننده این ساز و کار اروپایی برای تعامل با ایران در فرانسه خواهد بود و یک مدیر آلمانی آن را اداره خواهد کرد. بعضی اینگونه مطالب را بر خدشه دار شدن استقلال ایران تعبیر کردند که این هم یک تحریف دیگری از ماجرای همکاری های ایران با اروپا است در این مورد باید بصورت مستقل بیشتر نوشت
4- وزیر امور خارجه آلمان گفته است فعلا تاریخی برای اجرایی شدن این طرح اعلام نمی شود اما در مرحله اول صرفا کالاهایی را پشتیبانی می کند که مشمول تحریم آمریکا نیستند مانند دارو و غذا و لوازم ضروری این درواقع نشان می دهد آنها هنوز نتوانستند درباره مقابله با هژمونی مالی آمریکا به راهکاری برسند . تصور می کنم آنها قدرت کنترل مالی آمریکا را بر بازارهای پولی و مالی بین المللی دستکم گرفته بودند 
خلاصه کلام آنکه فعلا ازاین حمام آبی برای اقتصاد ایران گرم نمی شود اما موضع گیری وزیران امورخارجه سه کشور اروپایی از لحاظ سیاسی مهم و قابل توجه است به نظر می رسد اروپایی ها می خواهند کاری کنند اما توان لازم را ندارند فعلا دارند مشاوره می دهند و مشاوره می گیرند.