روش تحلیل سیاسی

حسن بهشتي‌پور

روزنامه اعتماد روز چهارشنبه 29 فروردین 1397 

نشست دوشنبه‌شب اعضاي اتحاديه اروپا درباره ايران و نرسيدن به يك تصميم يكپارچه حكايت از اين دارد كه هنوز هم در اتحاديه اروپا كشورهايي هستند كه به اهميت نقش وجايگاه ايران واقف هستند و مي‌دانند كه نمي‌توانند با اعمال تحريم ايران را به تجديد نظر درباره حقوق دفاعي خود وادار سازند. در واقع اتحاديه اروپا در برابر يك تصميم تاريخي قرار گرفته است. به دليل منافع بلندمدتي كه بروكسل در روابط با ايران دارد و به خاطر آنكه توافق برجام را در راستاي برقراري نظام عدم اشاعه هسته‌اي در منطقه غرب آسيا مي‌داند، مي‌كوشد امريكا را به همراهي با برجام متقاعد كند، زيرا تعدادي از كشورهاي اتحاديه اروپا مي‌دانند كه با استفاده از مدل برجام مي‌توانند درباره ساير موضوع‌هاي مورد اختلاف با ايران به راه‌حلي مشترك كه مورد قبول دو طرف باشد دست پيدا كنند. ازجمله مهم‌ترين موضوع‌هاي مورد اختلاف بين ايران و اتحاديه اروپا، توان دفاع موشكي ايران است كه بعضي از اعضاي اتحاديه اروپا از جمله فرانسه به دنبال محدود‌سازي آن هستند. در حالي كه ايران با تاكيد بر اينكه توان موشكي ايران كاملا جنبه دفاعي دارد و تهديد‌كننده هيچ كشوري نيست براين نكته تاكيد دارد كه تا زمان اجراي كامل برجام از سوي همه طرف‌ها، اساسا نمي‌توان درباره هيچ موضوع ديگري به توافق رسيد.

 حمله‌ای که به بهانه کاربرد سلاح‌های شیمیایی از سوی دولت سوریه علیه ساکنان دوما انجام شده است. درباره این حمله، توجه به چند نکته ضروری است:

1- روسیه پیش از حمله آمریکا، انگلیس و فرانسه به خاک سوریه، دست به یک مجموعه اقدامات دیپلماتیک زد تا مانع از چنین حمله‌ای شود. روس‌ها در شورای امنیت 2قطعنامه پیشنهاد دادند که هر دو از سوی آمریکا وتو شد. بنابراین اقدامات آنها به‌منظور جلوگیری از حمله موشکی در سطح سازمان بین‌الملل بی‌نتیجه ماند.

مسکو از سوی دیگر با سازمان منع تولید و تکثیر سلاح‌های شیمیایی (OPCW) وارد مذاکره شد تا آنها را برای اعزام یک هیأت حقیقت‌یاب به سوریه متقاعد کند. این هیأت چند روزی است به سوریه اعزام شده و قرار است چگونگی حمله شیمیایی در شهر دوما سوریه  را مورد بررسی قرار دهد. روسیه پیش از این حمله حتی به زبان تهدید نیز متوسل شد تا شاید مانع انجام آن شود.

اکنون که حمله انجام شده اما به‌نظر نمی‌رسد روس‌ها به‌دنبال دامن زدن به بحران و کشاندن آن‌ به تقابل نظامی با آمریکا و متحدانش باشند. روسیه در بحران سوریه، کشش ورود به یک درگیری تمام‌عیار نظامی دیگر را ندارد؛ به‌خصوص با توجه به این حقیقت که انگلیس و فرانسه نیز در این حمله آمریکا را همراهی کرده‌اند؛ چنین درگیری‌ای به ضرر هر دو طرف خواهد بود.

بر این اساس،اقدام بعدی روسیه احتمالا باید بیشتر یک اقدام سیاسی باشدتا نظامی. نهایی‌شدن بازرسی‌های OPCW می‌تواند به روسیه برای اقدام سیاسی علیه آمریکا در سازمان‌های بین‌الملل ازجمله در سازمان ملل کمک کند؛ چرا که هنوز شواهد محکمی مبنی بر انجام حمله شیمیایی از سوی دولت سوریه در دست نیست.

2- خبرهای مرتبط با حمله اخیر، از یک اختلاف نظر دیگر میان دولتمردان آمریکایی پرده برداشت. وزارت دفاع آمریکا بر ضرورت نهایی شدن بررسی‌های OPCW و سازمان ملل درباره حمله شیمیایی دوما تأکید داشت اما ترامپ و چهره‌های افراطی همچون جان بولتون بر انجام یک عملیات ضربتی اصرار داشتند.

حمله آمریکا به سوریه بدون وجود یک گزارش فنی و مستدل در مورد حمله شیمیایی دولت سوریه، ضربه به پرستیژ بین‌المللی واشنگتن به شمار می‌رود. دولت سوریه در دوره اوباما سلاح‌های شیمیایی‌ خود را به OPCW تحویل داده و طبق تأیید این سازمان طی این مدت سلاح شیمیایی در اختیار نداشته است.

OPCW از نظر فنی یک مرجع رسمی در زمینه سلاح‌های شیمیایی به شمار می‌رود و از نظر حقوقی زیرنظر سازمان ملل فعالیت می‌کند. در شرایط کنونی، اساسا انجام حمله از سوی دولت سوریه، همچنان یک سؤال جدی است. فارغ از اینها، احتمال ادامه حملاتی مشابه آنچه دیروز روی داد وجود ندارد اما به هر حال، ترامپ نشان داده که فردی غیرقابل پیش‌بینی است و نمی‌توان رفتارهای او را از قبل تحلیل کرد.

3- همسویی فرانسه و انگلیس با دونالد ترامپ، اقدامی عجیب بود که دست‌کم در انگلیس برای نخست‌وزیر این کشور تبعاتی به‌دنبال خواهد داشت. فرانسه به‌دلیل سابقه استعماری که در سوریه داشته، طی سال‌های اخیر همیشه تلاش می‌کرد در تعامل میان غرب و دولت بشار اسد، نقش «پلیس خوب» را بازی کند. تغییر موضع فرانسه و پیوستن به حمله به دولت سوریه از تغییر سیاست پاریس در قبال این کشور حکایت دارد. البته می تواند تحت تاثیر کمک های مالی عربستان سعودی به فرانسه باشد که هم زمان شاهد سفر ولیعهد سعودی به پاریس بودیم .

فرانسه و انگلیس با توجه به حضور داعش و گروه‌های تکفیری جهادی در سوریه، پیش ازاین اعلام کرده‌ بودند که اولویت‌شان در این کشور مبارزه با تروریسم است و به‌دنبال تغییر رژیم نیستند. اکنون با پایان کار داعش و تضعیف دیگر گروه‌های تروریستی، به‌نظر می‌رسد آمریکا با همکاری  این دو کشور به‌دنبال از میان برداشتن دولت اسد باشند. چنین رفتاری، بازگشت به عقب در سیاست‌های خاورمیانه‌ای فرانسه و انگلیس محسوب می شود.

حسن بهشتی پور کارشناس بین الملل

روزنامه همبستگی شماره 3931 روز پنج شنبه 23 فروردین 1397 صفحه اول

http://hambasteginews.com/news/9701231001/

حمله آمریکا به سوریه محدود خواهد بود و احتمالا چند پایگاه نظامی را مورد هدف قرار خواهد داد. آمریکا سال گذشته هم چنین کاری را پس ازحادثه حمله شیمیایی به خان شیخون انجام داد. حتی در دوران اوباما هم چنین اتفاقی افتاد. در نتیجه ایران نباید زیاد نگران باشد و نیازی به موضع گیری و یا اقدام احتمالی ایران نیست. اما موضوع مهمتری وجود دارد و آن اصل حمله شیمیایی به دوما در غوطه شرقی است. بهتر است ایران از این فرصت استفاده کند و از سازمان‌های بین المللی مانند سازمان منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی که مقر آن در لاهه هلند است، کمک بگیرد تا اصل ماجرای حمله مشخص شود که اصلا چنین حمله‌ای صورت گرفته یا نه؟ دولت سوریه می گوید چنین حمله ای صورت نگرفته و در مقابل آمریکا و انگلیس اصرار دارند که چنین حمله ای رخ داده است. البته اگر حمله ای باشد باید مشخص شود که مسئول آن کیست؟ فرقی ندارد که گروه تروریستی جیش الاسلام یا دولت سوریه باشد. چنین اقدامی جنایت بشری و غیرقابل دفاع است و ایران هم بایستی بی طرفانه آن را محکوم کند.

اما جای سوال است که چگونه چنین حمله ای شده که آثاری از آن نیست. برخی می گویند با بشکه هایی مواد شیمیای را بر سر مردم رها کرده‌اند. این شیوه بسیار ابتدایی و عجیب است و نمی‌توان به این حرفها استناد کرد. به هرحال نیاز است که سازمان‌های تخصصی بی‌طرف وارد کار شوند و ابهامات را برطرف کنند.